Həyatını Azərbaycan yolunda qurban verənlərin haqqını ödəyə biləcəyimiz qeyri-mümkündür. Həyatda ən şirin olan canı fəda etmək böyük ürək, cəsarət, qəhramanlıq tələb edir. Bunun Azərbaycanda minlərlə nümunəsi var. Bəli, biz bunu dilimizdə şuara çevirib demirik. Tam mənası ilə səmimiyyətimiz, dürstlüyümüz, millətimizə sonsuz sayğımız ilə ifadə edirik. Azərbaycanda səlahiyyətli şəxslərin "şəhidlər bizim baş tacımızdır" şüarlaşmış söhbətlərinə çox rast gəlirik. Açığını qeyd edim ki, mən bu sözləri ifadə edənlərin səmimiyyətinə inanmıram. Az-çox tanıyıram kim-kimdir. Burada qeyd edəcəyim məsələnin məğzinə gəlməmişdən öncə bildirim ki, mən bunu yazmamışdan bu məsələ həll olunmalı idi. Axı "şəhidlər baş tacıdır" dillərindən düşməyənlər bu məsələ haqqında məlumatlıdır. Kimsə bunu deməli, yazmalı deyil. Gələk məsələnin əsas məğzinə. Çinarlı qəsəbəsindən 90-cı illərdə Qarabağ müharibəsində şəhid olan bir çox qəhraman millət övladları var. Onların bir çoxunun adına məktəb, küçə var. Amma şəhid Hikmət Süleymanov və Pənah Mehbalıyevin adına zərrə qədər olsun qəsəbədə şəhid olaraq xatırlanacaq bir xatirə izi yoxdur. Qəsəbədə çalışmış  eks-icra nümayəndələrindən biri Aşıq Alıya, Aşıq Ələsgərə, Dədə Qorquda ad verməyə küçə tapmışdı, amma bu şəhidlər heç yadlarına düşməyib. Vicdan, məsuliyyət, sayğı önəmli xüsusiyyətdir. Görünür ki, kimlərəsə bu deyilməlidir, batinində mövcud deyil. Çinarlı qəsəbə sakinləri İcra başcısının səyyar görüşündə bu məsələ diqqətinə çatdırılıb və bir daha buradan bildirməyi özümüz üçün mənəvi bir borc bilirik.  Çinarlı qəsəbəsi ərazisində şəhid Hikmət Süleymanov və şəhid Pənah Mehbalıyevin adlarına küçə verilməsini bir daha aidiyyatı qurumların diqqətinə çatdırırıq və şəhidlərə həqiqi ehtiramın göstərilməsini tələb edirik ! Ceyhun Nəbi

Dumadan sonrakı və Azərbaycan Cümhuriyyətinə qədər ki, fəaliyyəti Anadan olmasının 150 illiyinə həsr olunur                       III hissə Xəlil bəyin Dumadan sonrakı fəaliyyəti Yelizavetpol şəhər bələdiyyəsi ilə bağlıdır. 1913-1917-ci illər arasında o şəhər bələdiyyəsinin rəhbəri idi. Bütün ömrü boyu milli maraqlardan çıxış edən, xalqın istək və arzuları uğrunda mübarizəni ali dəyər hesab edən Xəlil bəy ana prinsipi, ideyanı həmişə qorumağa çalışmışdı. Dumadakı fəaliyyəti, ortaya qoyduğu mövqeyi, fəaliyyəti zamanı qaldırdığı məsələlər, qətiyyətli və mətin siyasi davranışları onun Azərbaycanda, bütünlükdə o zamankı Rusiya müsəlmanları arasında mövqeyini möykəmləndirmiş və adını şöhrətləndirmişdi. Bələdiyyə rəisi olduğu zaman Gəncənin ziyalı elitası və milli düşüncəyə sahib insanları ilə əlaqələri möykəmləndirən Xəlil bəy 1917-ci ilin fevralında Rusiya ərazisində qarşıqlıq zamanı Gəncədə ən nüfuzlu və hörmətli şəxslərdən biri idi. 1917-ci ilin mart ayında Gəncədə Nəsib bəy Yusifbəyli tərəfindən elan edilmiş Türk Ədəmi-Mərkəziyyət Partiyasının rəhbər heyətinin əsas simalarından biri Xəlil bəy Xasməmmədli idi. Savadlı hüquqşunas, zəngin siyasi bioqrafıya malik bir şəxs və peşakar hüquq bilcisi kimi partiya proqramının hazırlanmasında onunda rolu var.     1914-cü ilin sentyabrında Şəhərlər Birliyinin Bakı və Yelizavetpol komitələri fəaliyyətə başladı. Onlar şəhər özünüidarəsi xadimlərinin, burjua ziyalılarının və xırda burjuaziyanın bir hissəsinin cəmləşdiyi mərkəzlərə çevrildilər. Bakı komitəsininin sədri şəhər qlavası L.L.Bıç, Gəncə komitəsinin sədri isə şəhər qlavası Xəlil bəy Xasməmmədli oldu(1, 146).    1917-ci ilin martında Gəncə və Qazax qəzalarında və həmin şəhərlərdə İctimai Təşkilatların İcrayə Komitələri təsis edildi. Gəncə quberniyası icra komitəsinin sədri vəzifəsinə quberniyanın ən böyük bəylərindən Xəlil bəy Xasməmmədli seçilmişdi. İsmayıl Xan Ziyadxanlı isə milis rəisi vəzifəsinə kemişdi. Xəlil bəy seçildiyi ilk gündən bildirmişdi ki, bolşeviklərin inqilabi hərakatını təqib edəcək və bütün qüvvəsi ilə ona qarşı mübarizə aparacaq(4, 24).     1917-ci ilin aprelində Bakıda Ümumqafqaz müsəlmanları qurultayı keçirilir və həmin qurultayda Xəlil bəy Xasməmmədli milli camiyənin əsas simalarından biri kimi iştirak edir.     1917-ci ilin oktyabr ayının 24-də Tatar alayının keçmiş komandiri Polovstevin Yelizavetpola gəlişi ilə bağlı Müsəlman Milli Komitəsinin fövqəladə iclası keçirilir. Generalı toplaşanların sürəkli alqışları və Xəlil bəy Xasməmmədlinin təbrik sözü ilə qarşılayırlar. Milli Komitənin nümayəndləri öz nitqlərində millət üçün milli alayların böyük əhəmiyyətini qeyd edir, alayın komandir tərkibinin zabitlərin siravilər və süvarilərlə birliyindəki xidmətlərini təsdiqləyir və milli alaylarla Milli Komitə arasında həmrəyliyə və əlaqəyə çağırırlar.     Polovstev ilə görüşdə Ə. Rəfibəyov, X. Xasməmmədli, A. Ağayev, Ş.Rüstəmbəyli, A. Səfikürdski, Qacar iştirak edirdi. Yelizavetpolda 1-ci müsəlman hərbi qurultayı keçirilir. Müsəlman korpusunun formalaşdırılması tapşırığı alan general-leytanant Ə.Şıxlinski Tiflisdən Yelizavetpola gəlir və könüllülərdən ibarət alayın formalaşmasına başlayır(3, 94).     1917-ci ilin noyabr ayının 24-də Zaqafqaziya Komissarlığı təsis edilir. Azərbaycandan 4 nəfər oradan nazir vəzifəsi tutur. Xəlil bəy Xasməmmədli Nəzarət naziri postuna sahiblənmişdi. Bu 4 şəxsdən 3-ü keçmiş Duma mənsubları idi. 1918-ci ilin fevral ayının 10-da Zaqafqaziya Seyimi təsis edilir. Xəlil bəy Xasməmmədlidə Müsəlman fraksiyasının tərkibində seymə daxil edilir. Seymin fəaliyyətində Xəlil bəy fəal iştirak edir, Trabzon konfransında iştirak edəcək heyyətin tərkibində yer alır. Martın 12-də heyyətin tərkibində danışıqların başlanacağı Trabzona gəlir(1, 244).     Trabzon konfransında heyyətə daxil olan gürcü və ermənilərdən fərqli olaraq Xəlil bəygilin qarşısında bir məqsəd var idi. Dilimiz, dinimiz bir olan Osmanlı türkləri ilə münasibətləri möykəmləndirmək, onların dəstəyini əldə etmək və onlara qarşı erməni və gürcülərin mənfur niyyətlərində yer almamaq.     Aprel ayının 20-də hümmətçilərin iştirakı olmadan Zaqafqaziya Seyminin Azərbaycan fraksiyasına daxil olan bütün partiyaların nümayəndələrinin iştirakı ilə təcili birgə iclası keçirildi. İclasda Bakı hadisələri ilə bağlı hökumətin biganə siyasətindən, bolşevik terroru və özbaşınalığına qarşı ciddi tədbir görülmədiyindən danışıldı, daşnakların Bakı bolşevikləri ilə əlaqəsindən, habelə gürcü menşeviklərində də belə meylin hiss edildiyindən bəhs edildi. Orada göstərildi ki, "polkovnik knyaz Maqalov indi hər gün həddindən artıq həyəcanlı teleqramlar göndərib xahiş edir ki, zirehli qatar, top, mərmi, pulemyot və patron göndərilsin, lakin hökumət buna heç bir əhəmiyyət vermir və onların göndərilməsi üçün əməli tədbir görmür"(2,54). Xəlil bəy Xasməmmədli həmin iclasda bildirdi ki, Zaqafqaziyada indi hökumət yoxdur, Geqeçkori, Karçikyan və Ramişvilidən ibarət erməni və gürcülərin diktaturası vardır, danışıqlarda bolşevik-erməni intriqası nəticəsində parçalanmaya məruz qalan gürcü xalqı üçün də böhranlı olan bu vəziyyətdə ona hər şeyi birbaşa söyləməyi və qəti cavaba nail olmağı təklif edir : “Bizimlə, yoxsa bizə qarşı. Əgər bizə qarşıdırsa, onda bizim əlimizdə başqa cür düymə var və əgər onu işə salsaq, böyük sarsıntılar baş verə bilər”(3, 305).        May ayının 6-da Seymin müsəlman fraksiyasının birgə iclasında Seym üzvü F.X.Xoylu fövqəladə bəyanat verərək dedi: "Daşnaksütyun partiyasının Seym fraksiyasının məsul nümayəndələri bildirmişlər ki, Bakı hadisələrini ləğv etməyi bu şərtlərlə öz üzərlərinə götürürlər ki, Bakıda gələcək hökumət sırf müsəlmanlardan deyil, beynəlmiləl hökumət kimi yaradılsın və erməni hərbi hissələri Bakıda saxlanılsın". F.X.Xoylu qeyd edirdi ki, belə həyasız təklifi o, həmin dəqiqə taktiki mülahizələrlə rədd etməmişdi". Seym üzvü N.Yusifbəyli bildirdi ki, daşnakların bu qeyri-səmimi xidmətləri mehriban qonşuluq şəraitində yaşamaq arzusundan deyil, daha çox türk qoşunlarının Azərbaycana yaxınlaşmasından irəli gəlir. Seym üzvü X.Xasməmmədli Bakıda hakimiyyətin bölüşdürülməsinin yolverilməz olduğunu söyləyib qeyd etdi - Bakıda və ümumilikdə Şərqi Zaqafqaziyada bütün hakimiyyət müsəlmanlara məxsus olmalıdır, biz Bakını müvəqqəti olaraq itirmişiksə də, lakin onu bütövlükdə və əbədi olaraq qaytarmaq üçün hər şey etməliyik, ikinci bir yol yoxdur, ya hamısını, ya da heç nə.(2, 68). Sonra Xasməmmədli əlavə edir : “Daşnakların təklif ediyi şərtlər onlar qarşısında bədnam təslimçilik kimi qəbulolunmazdır. Bakı yarandığı ilk günlərdən qəti formada qoyulub: Ya hər şey, ya heç nə(3, 311). Həmin İclasda iki bənddən ibarət qərar qəbul edildi: "Bakıda hakimiyyət müsəlmanlara verilməlidir. 2. Müsəlman hərbi hissələri həmin hökuməti müdafiə etmək üçün Bakıya daxil olmalı, erməni hərbi hissələri isə tərksilah edilib oradan çıxarılmalıdır"(2, 68).     Batumdakı Azərbaycan nümayəndələri gürcülərə təklif etdilər ki, ermənilərsiz ikilikdə dövlət yaratsınlar. Lakin gürcülər bildirdilər ki, onlar özlərinin ayrıca dövlətlərini yaratmaq fikrindədirlər. Azərbaycan fraksiyası bu xəbəri eşidən gün iki dəfə, səhər və axşam iclas keçirdi. Səhər iclasında bildirildi ki, etibarlı mənbələrdən alınan məlumata görə, gürcü fraksiyası Batumda olan gürcü nümayəndələri ilə birlikdə Gürcüstanın ayrılmasına və müstəqilliyini elan etməsinə dair gizli danışıqlar aparırlar. Qərara alındı ki, Gürcüstanın ayrılması məsələsi demək olar ki, həll edildiyindən Seymin müsəlman fraksiyası bu akta hazır olmalıdır. İclasda bütün Seym fraksiyası belə bir qəti qərara gəldi ki, "Gürcüstanın ayrılıb müstəqilliyini elan edəcəyi halda, Azərbaycan da öz müstəqilliyini elan etməlidir". Axşam iclasında da Gürcüstanın ayrılacağı təqdirdə Azərbaycan fraksiyasının vəzifələri məsələsi müzakirə edildi. İclasa F.X.Xoylu sədrlik edirdi və on altı nəfər Seym üzvü toplanmışdı. İclas açılan kimi F.X.Xoyluya tapşırıldı ki, Zaqafqaziya Seyminin sədri Çxeidzenin yanına gedib sabaha təyin edilmiş iclasın gündəliyini öyrənsin və Batumdakı Azərbaycan nümayəndələri ilə birbaşa əlaqəyə girsin. F.X.Xoylu getdikdən sonra müvəqqəti olaraq iclasa sədrlik edən X.Xasməmmədli ölkədəki vəziyyət haqqında məlumat verir. O, Cənubi Qafqaz hökumətində əsl birliyin olmadığını və Azərbaycan türklərinə heç bir yardım göstərilmədiyini qeyd edib Kürdəmirə doğru hərəkət edən bolşeviklərə qarşı menşeviklərin heç bir ciddi tədbir görmədiyindən şikayətləndi(2, 71).     Tiflisdə olan Azərbaycan siyasi elitasının tərkibində Xəlil bəy Xasməmmədli Zaqafqaziya Seyminin üzvü kimi ən fəal siyasi xadimlərdən biri idi. Dumalarda olduğu kimi burada da aktivlik nümayiş etdirmiş, ən köklü məsələlərə münasibət bildirərək milli maraqlarımızın qorunmasına çalışmışdır. 1. Azərbaycan Tarixi, 5-ci cild, Bakı, 2008 2. Cəmil Həsənli “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin xarici siyasəti”(1918-1920), Bakı, 2009 3. Həsən Həsənov “ Birinci Respublikaya aparan yollar”, Türkiyə, 2018 4. Teymur Miralayev “ Gəncə və Qazax qəzalarında kəndlilərin inqilabi hərakatına bolşeviklərin rəhbərliyi”, Bakı, 1963. Müəllif: Cümhuriyyət Siyasi Düşüncə Mərkəzinin sədi - Ceyhun Nəbi

Ermənistan əsassız bəyanatlar vermək əvəzinə sülh sazişi üzrə danışıqlara qayıtmalı, açıq ünsiyyət qurmalı, üçtərəfli bəyanatda yer alan öhdəliklərə əməl etməlidir. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin Mətbuat xidməti idarəsinin rəisi Ayxan Hacızadə tviterdə yazıb. O bildirib ki, Ermənistan hərbi qüvvələrini Azərbaycan ərazisindən çıxarmalı və təxribatçı addımlar atmamalıdır.

Azərbaycan və Ermənistanın sülh danışıqlarının növbəti raundunun Rusiyada keçirilməsinə razılıq verdikləri bildirilir. Bu barədə aprelin 12-də Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova danışıb. Bundan əvvəl isə belə bir görüşün ABŞ-da olacağı gözlənirdi. Amma bu ərəfədə (aprelin 11-də) Ermənistan-Azərbaycan sərhədində vəziyyət yenidən gərginləşdi. Hər iki tərəfdən üst-üstə yeddi hərbçinin həlak olduğu açıqlandı, buna görə tərəflər bir-birlərini günahlandırdılar və ardınca Zaxarovadan Moskva görüşü açıqlaması gəldi. Hələlik, Zaxarovanın açıqlamasına Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyindən münasibət almaq mümkün olmayıb. Amma Milli Məclisin deputatı Vahid Əhmədov mövzu ilə bağlı "Turan"a açıqlamasında Moskva danışıqlarını qəbul etmədiyini bildirib. Deputat hesab edir ki, axır-əvvəl Azərbaycan-Ermənistan arasında məsələ məhz Brüsseldə həll olunacaq: "Aprelin 11-də baş vermiş hadisələrin arxasında Moskva dayanır". Əhmədovun fikrincə, əsas da ona görə ki, baş nazir Nikol Paşinyan ilə prezident İlham Əliyev Vaşinqtonda görüşməli idilər: "Yəni, bu görüş olmasın". Onun sözlərinə görə, sərhəddə son təxribat Paşinyanın öz təşəbbüsü deyil: "Çünki Paşinyan bu yaxında deyib ki, biz vaxtında ən böyük səhvi o vaxt etmişik ki, Qarabağın Azərbaycan ərazisinin olduğunu əhaliyə çatdırmamışıq. Bu, çox ciddi mesaj idi və bu mesaj göstərir ki, Paşinyanın imkanı olsa, elə bu dəqiqə sülh sazişinə qol çəkər". Ermənistan baş naziri N.Paşinyan aprelin 12-də Madrid prinsiplərindən danışıb: "Bu prinsiplərdə ərazi bütövlüyü və öz müqəddəratını təyinetmə hüququ var idi. Qeyd olunurdu ki, Dağlıq Qarabağın statusu dəqiqləşdirilməlidir və dəqiqləşdirmə mexanizmi Azərbaycan tərəfi ilə razılaşdırılmalıdır. Beləliklə, erməni tərəfinin qərarı ilə Dağlıq Qarabağın statusu mexanizmi Azərbaycanla birlikdə həll olunmalı idi. Onda belə bir sual doğur: Əgər Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın bir hissəsi sayılmırdısa, niyə status Azərbaycanla razılaşdırılmalı idi". Paşinyan vurğulayıb ki, Madrid prinsiplərinə qədər Qarabağ SSRİ-nin, sonra isə Azərbaycanın tərkibindən çıxmışdı. Baş nazirin sözlərinə görə, onun və komandasının ən böyük səhvi 2018-ci ildə hakimiyyətə gələndə bunun ictimailəşdirilməməsi olub. Deputat Əhmədov isə öz açıqlamasında habelə deyib ki, Rusiya və İran Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişin bağlanmasını istəmir: "Çünki İran 30 illik işğal dövründə Qarabağdan narkotik və silahın daşınması üçün istifadə edib. Rusiya isə istəyir ki, vəziyyət düzəlməsin və o, bu iki dövləti (Azərbaycan və Ermənistanı) əlində saxlasın. Amma Fransa xaric, ABŞ və Avropanın mövqeyi elədir ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü tanınmalıdır, sərhədlərin delimitasıyası aparılmalıdır".

Rusiya xüsusi təyinatlıları Ukraynaya qarşı müharibədə döyüşçülərinin 90-95 faizini itirib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə “Vaşinqton Post” bir neçə gün öncə sızdırılan kəşfiyyat məlumatlarına istinadla yazıb. Bildirilib ki, Rusiya hərbi komandanlığı tabeliyində olan hərbi qruplaşmaların döyüş qabiliyyətinə şübhə ilə yanaşıb və buna görə də döyüşlərə elit birləşmələrin girməsini əmr edib. Kəşfiyyat məlumatlarına əsasən, Rusiya xüsusi təyinatlılarının 5 briqadasından 4-ü böyük itki verib. Onlardan 3-nün şəxsi heyətinin 90-95 faizi məhv edilib. ABŞ hesab edir ki, bu briqadaların yenidən bərpa olunması üçün azı 10 il vaxt lazımdır.

İranın ali dini rəhbəri Əli Xameneinin bacısı qızı və hüquq müdafiəçisi Fəridə Muradxani molla rejiminin qondarma məhkəməsindən imtina edib. Bu barədə “Azad İran” “Telegram” kanalı hüquq müdafiəçisinin qardaşına istinadla xəbər verib. Onun sözlərinə görə, bacısı 20 gün əvvəl atasıgildən öz evinə gedərkən heç bir hüquqi göstəriş olmadan hökumət məmurları tərəfindən həbs edilib. “Onun evində olan şəxsi sənədləri və mobil telefonu da götürülüb. 20 gündür, bacımdan heç bir xəbər yoxdur. Hazırda Evin həbsxanasının 209 saylı təcridxanasında saxlanılır. Anamla bir neçə saniyə telefonla danışıb. Səsindən yorğun olduğu hiss olunurdu, bundan artıq danışmağa icazə vermirlər, nəzarət altında olduğu üçün demək istədiyi sözü deyə bilmir”. Hüquq müdafiəçisinin qardaşı bildirib ki, F.Muradxani ETTELAAT tərəfindən qəfil həbs edilib və hazırda araşdırmalar getdiyi üçün vəkil tuta bilmir. “Bu, rejimin siyasi məhbuslara qarşı həyata keçirdiyi metoddur və hazırda ölkədə hədsiz sayda siyasi məhbus var”, - deyə o vurğulayıb.

Aprelin 15-nə gözlənilən hava proqnozu açıqlanıb. Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən Sozcu.az-a  verilən xəbərə görə, Bakıda və Abşeron yarımadasında hava şəraitinin dəyişkən buludlu olacağı, gündüz havanın qısa müddətə arabir tutulacağı, əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Mülayim şimal küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 10-14° isti, gündüz 17-22° isti olacaq. Atmosfer təzyiqi 758 mm civə sütunundan 766 mm civə sütununa yüksələcək. Nisbi rütubət 60-70 % olacaq. Azərbaycanın rayonlarında əsasən yağmursuz hava olacaq. Lakin gündüz bəzi dağlıq ərazilərdə arabir yağıntılı olacağı ehtimalı var. Bəzi yerlərdə arabir duman olacaq. Mülayim şərq küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 8-11° isti, gündüz 22-27° isti, dağlarda gecə 0-5° isti, gündüz 5-10° isti olacaq.

“Həmin kadrları izləyəndə ölüb-dirildim, məhv oldum” Ermənistanda əsir götürülən Azərbaycan əsgəri Hüseyn Axundovun amansız işgəncələrə məruz qalmasını əks etdirən görüntülər şəhid ailələrinin də hiddətinə səbəb olub. Vətən uğrunda canlarını fəda etmiş qəhrəman hərbçilərimizin anaları Hüseynin ailəsinə dəstək verərək, onların tək olmadıqlarını, eyni hisləri yaşadıqlarını bildiriblər. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, şəhid general-mayor Polad Həşimovun anası Səmayə Həşimova Modern.az-a açıqlamasında deyib ki, Hüseynin internetdə yayılan videosu ona çox pis təsir edib. “Ermənilərin əsgərimizə o cür rəftar etməsi şəhid anası olaraq mənə pis təsir etdi, düşünürəm ki, övladı şəhid olan bütün analar eyni hissi yaşayıb. Öz övladımın şəhid olması mənə necə təsir edirsə, hər bir ananın balasına zülm olunması da mənə elə təsir edir. Müharibə qələbəmizlə bitsə də, yenə şəhidlərimiz olur, əsgərlərimiz ermənilərə əsir düşür. Nə demək olar? Allah Hüseyn balamızın köməyində olsun, anasına səbir versin”, - Səmayə Həşimova vurğulayıb. Vətən müharibəsi şəhidi İzzət Həmidovun anası Vəfa İzzətli Azərbaycan əsgərlərinin ermənilərə əsir düşməsinə məyus olduğunu söyləyib. “O kadrları izləyəndə ölüb-dirildim, ağladım, məhv oldum. Şəhid olmaq ayrıdır, əsir düşmək tamam ayrı. Şəhid olanda bilirsən ki, daha yoxdur, gözün yoldan kəsilir, amma əsir kimi düşmən əlində olmaq və ananın övladının incidildiyini bilməsi çox ağırdır. O ananın halını təsəvvür edə bilirəm. Övladlarımıza biri tərs baxanda adam dəli olur. O ki qaldı onun düşmənin əlində olduğunu biləsən. Bunu düşünmək belə insanı məhv edir. Dəhşətdir, Allah heç kimə göstərməsin. Allah o anaya səbir versin. Eyni şey başıma gəlsəydi, bəlkə də, mənim ürəyim dayanardı. Mən həmişə şükür edirəm ki, oğlum əsir düşmədi, sadəcə şəhid oldu. Ağır dərddir". Xatırladaq ki, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, Naxçıvanda xidmətdə olan 2004-cü il təvəllüdlü Bəbirov Aqşin Qabil oğlu və 2003-cü il təvəllüdlü Axundov Hüseyn Əhliman oğlu itkin düşüblər. Onların yolu azaraq Ermənistan ərazisinə keçdiyi məlum olub. Hər iki əsgərimiz Ermənistanda saxlanılıb. Ötən gün sosial şəbəkələrdə Hüseynin ermənilər tərəfindən işgəncələrə məruz qalmasını əks etdirən görüntülər paylaşılıb. 

ABŞ Müdafiə Nazirliyinin (Pentaqon) internətə sızdırılan 100-ə yaxın məxfi sənədində Rusiya lideri Vladimir Putinin səhhəti ilə bağlı məlumatlar da yer alıb. Sozcu.az AzPolitika.info-ya istinadən xəbər verir ki, sənədlərdən birində Vladimir Putinin xərçəng xəstəsi olduğu, bunun üçün də davamlı şəkildə kimyaterapiya aldığı bildirilir. Məxfi sənədlərdə Putinin xəstəliyinin hansı mərhələdə olduğuna dair məlumat verilmir. Xatırladaq ki, uzun müddətdir sosial şəbəkələrdə və beynəlxalq mətbuatda Putinin səhhəti ilə bağlı müxtəlif şayiələr dolaşır. Onun Parkinson və xərçəngdən əziyyət çəkdiyinə dair iddialar var.

"Almaniyada yaşayan Azərbaycan vətəndaşı, 26 yaşlı Fərid Səfərlinin İranda yoxa çıxmasından bir aydan çox vaxt ötür. Ancaq hələ də ondan heç bir xəbər yoxdur. Artıq məlumdur ki, Azərbaycan öz vətəndaşının itkin düşməsi ilə bağlı İrana nota verib, lakin indiyədək vətəndaşımız taleyi barədə yeni bir informasiya əldə olunmayıb". Bunu Demokrat.az-a açıqlamasında hazırda Finlandiyada yaşayan Təbrizdən olan soydaşımız, siyasi şərhçi Çingiz Göytürk bildirib. O, azərbaycanlı gənc tələbənin İranda siyasi səbəblərlə tutulması ehtimalının yüksək olduğunu deyib:  "Fəridin İrana gediş şəkli onun planlaşdırılmış və məqsədli şəkildə Tehrana aparıldığını göstərir. Bunun şəxsi zəmində baş vermədiyini və adam qaçırma hadisəsi olduğuna dair şübhələri gücləndirir. Üstəlik hadisənin İranda daxili sabitliyin olmadığı, dünya dövlətlərinin öz vətəndaşlarına İrana getməməyi tövsiyə etdiyi, Azərbaycanla İran arasında münasibətlərin gərginləşdiyi bir zamanda baş verməsi şübhələri daha da artırır". Güneyli politoloq qeyd edib ki, İranın xüsusi xidmət orqanlarının bənzər metodlarla hədəf seçdiyi şəxsi aldadaraq, İstanbula gətirib, orada yerləşmiş kəşfiyyat şəbəkəsinin vasitəsilə İrana qaçırması sıx-sıx rastlanan hadisədir:  "İranın rejimə qarşı çıxmış müxaliflərin, yəhudi dininə mənsub İsrail vətəndaşlarının, Amerika və Avropa vətəndaşlarının oğurlanaraq, İrana aparılması xüsusi xidmət orqanının son dönəmlərdə tez-tez əl atdığı üsuldur. Hətta, İrana səfər etmiş Qərb ölkə vətəndaşlarının da tutularaq, casusluqda ittiham edildiyini, bununla da İranın həmin ölkələrdə bir sıra güzəştlər əldə etdiyini yaxşı bilirik. Bütün bunları və Azərbaycanla İran arasındakı münasibətlərdə gərginliyin pik həddinə çatdığı gərçəyini nəzərə alsaq, Fəriddən Azərbaycana qarşı təzyiq etmək və bir sıra güzəştlərə nail olmaq, yaxud da İrana casusluq etməyə zorlamaq məqsədilə əvvəlcədən planlaşdırılmış formada İrana qaçırıldığını söyləmək mümkündür".

Şahbuz rayon Daylaqlı kənd orta məktəbində direktor və müəllim arasında insident baş verib. Bu barədə “Gündəlik Naxçıvan”a təhlükəsizlikləri üçün adlarının çəkilməsini istəməyən məktəb müəllimləri məlumat veriblər. Onların sözlərinə görə, məktəbdəki haqsızlıqlara etiraz edən tarix müəllimi Məhərrəm Gülmalıyevlə direktor Yenubar Hüseynov arasında mübahisə başlayıb. Şahid müəllimlər deyiblər ki, haqlı ittihamlar qarşısında əsəblərini cilovlaya bilməyən direktor, hirsini 60 yaşlı müəllimi şillələməklə soyudub: “Məhərrəm Gülmalıyev savadlı, mədəni, işini bilən bir müəllimdir. O, hər dəfə müəllimlər üçün nəzərdə tutulan test imtahanlarında yüksək bal toplayır. Buna baxmayaraq, direktor bəhanələr quraraq, onu işdən çıxarıb, yerinə başqasını götürmək istəyir. Onu işdən çıxarmaq istəməsinin bir səbəbi də Məhərrəm müəllimin məktəbdə baş verən özbaşınalıqlara səssiz qalmamasıdır. Mübahisə iməciliyə görə baş verdi. Direktor bütün müəllimləri şənbə günü iməciliyə çıxıb, küçə süpürməyə məcbur edirdi. Məhərrəm Gülmalıyev buna irad bildirərək, küçə süpürməyin müəllimə aid iş olmadığını bildirdi.  Hadisə gözümüzün qarşısında oldu. Məhərrəm müəllimin haqlı iradlarına dözə bilməyən direktor ona bir neçə şillə vurub, yerə sərdi. Müəllimlər araya girməsəydilər, daha ağır nəticə olacaqdı”. Döyülmə hadisəsi ilə bağlı Məhərrəm Gülmalıyevin aidiyyəti qurumlara şikayət etdiyi bildirilir. Məsələyə münasibət öyrənmək üçün məktəb direktoru Yenubar Hüseynovla əlaqə saxlasaq da o, iddialara münasibət bildirmək istəməyib.

“Dünya təcrübəsində casusların həbsi yox, onların fəaliyyəti üzərindən əks-fəaliyyət uğurlu əməliyyat sayılır...” “Çünki hər hansı bir ölkə kəşfiyyatı öz casusunun ifşa olunduğunu öyrəndikdə o, agentura şəbəkəsinin daha da dərinlərdə gizlədilməsinə və meydana yeni casusların atılmasına çalışır...” “Casusluqla mübarizə çox mürəkkəb və kompleks bir sistemdir. Dünya təcrübəsində xarici ölkələrin agentura şəbəkələrinə qarşı mübarizə əsasən casusların nəzarətə götürülməsi, onların şəbəkəsinin açılması, onların izlənməsi, əhatə dairəsinin öyrənilməsi və onların fəaliyyətinə, qarşılarına qoyulan vəzifələrə adekvat olaraq əks addımların atılması mərhələlərində aparılır. Casuslardan dezinformasiya mənbəyi kimi istifadə olunur, onlar əməkdaşlığa cəlb edilərək ikili casus kimi işlədilir. Yəni bu sahədə müxtəlif metod və praktikalar var”.  Bu fikirləri Moderator.az əməkdaşının “Dünya təcrübəsində xarici ölkə agentura şəbəkələrinin ifşası necə, hansı mərhələlərdə aparılır?” sualını cavablandıran siyasi təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert Ərəstun Oruclu dilə gətirib. “Həbs məsələsinə gəldikdə təbii ki, casuslar yalnız dövlət əhəmiyyətli məlumatları əldə etdikdə və yaxud dövlətin maraqlarına ziyan vurmağa başladıqda ifşa olunur və zərərsizləşdirilir. Dünya ölkələrində casusluqla mübarizə metodları və təcrübəsi olduqca müxtəlifdir. Lakin hər bir halda biz hansısa ölkədə kütləvi casus ifşasına çox az rast gəlirik. Məsələn, bir müddət öncə ABŞ-da Rusiya casuslarının ifşa olunması çox nadir hadisədir. Belə hallar adətən avtoritar, totalitar dövlətlərdə baş verir ki, bunun da arxasında əksər hallarda hansısa siyasi kontekst dayanır. Ancaq bir çox hallarda casusun həbs olunması strateji baxımdan uğurlu əməliyyat sayılmır. Çünki hər hansı bir ölkə kəşfiyyatı öz casusunun ifşa olunduğunu öyrəndikdə o, agentura şəbəkəsinin daha da dərinlərdə gizlədilməsinə və meydana yeni casusların atılmasına çalışır. Və təbii ki, qarşı dövlət üçün həmin yeni casusları axtarıb tapmaq zaman, resurslar, səylər, enerji və s. tələb edir. Bir sözlə, dünya təcrübəsində casuslar daha çox nəzarətdə saxlanılır və onların fəaliyyəti üzərində əks-fəaliyyət, yəni əks-kəşfiyyat fəaliyyəti qurulur. Casusların həbsi isə yalnız onların dövləti maraqlar və təhlükəsizlik üçün ciddi təhdidlər yarandıqda həyata keçirilir. Yəni casusların həbsi yox, onların fəaliyyəti üzərində əks-fəaliyyət uğurlu əməliyyat sayılır”, - deyə keçmiş təhlükəsizlik zabiti vurğulayıb.

Daxili İşlər Nazirliyi Su Nəqliyyatında Polis İdarəsinin əməkdaşları tərəfindən İran İslam Respublikasından ölkəmizə qeyri-leqal yollarla göndərilən "Kalaşnikov" avtomatı və narkotik maddələrin qanunsuz dövriyyəyə buraxılmasının qarşının alınması istiqamətində növbəti uğurlu əməliyyat həyata keçirilib. Bu barədə Sozcu.az-a DİN-dən məlumat verilib. Bildirilib ki, İdarəyə xidməti ərazi olan Qaradağ rayonunda yerləşən Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanında bir nəfərin İranda yaşayan "Nadir" adlı şəxslə əlaqə yaradaraq onun ölkəyə göndərdiyi silah və narkotikləri qəbul edəcəyi barədə əməliyyat məlumatı daxil olub. Dərhal qeyd edilən ərazi su polisləri tərəfindən nəzarətə götürülüb. Bir müddətdən sonra İran vətəndaşının əvvəlcədən təyin etdiyi nöqtəyə yaxınlaşan onun ölkə daxilində məxfi əməkdaşlığa cəlb etdiyi şəxs gizlədilən narkotik vasitə və avtomatı axtarmağa başlayır. Bu zaman o, İran vətəndaşı ilə əlaqə yaradaraq silahın və narkotiklərin yerini dəqiqləşdirir. Həmin şəxs İran vətəndaşının ona göndərdiyi bağlamanı götürüb ərazidən uzaqlaşmaq istəyən zaman su polisləri tərəfindən saxlanılır. Araşdırmalar zamanı onun paytaxt sakini Orxan Əzizəliyev olduğu müəyyən edilib və o, vaxtı ilə özəl mühafizə şirkətlərindən birinin əməkdaşı olub. Orxan Əzizəliyevin əlindəki bağlamaya baxış zamanı 1 ədəd "Kalaşnikov" markalı avtomat, 2 ədəd parton darağı, 60 ədəd patron və külli miqdarda psixotrop maddə metamfetamin aşkar edilib. Saxlanılan şəxs ilkin ifadəsində avtomat və narkotiklərin ona aid olmadığını bildirsə də, təkzibedilməz faktlar, həmçinin onun İran vətəndaşı ilə əlbir olduğunu sübut edən əməliyyat yolu ilə əldə edilən səs yazıları qarşısında cinayətini etiraf etməli olub. Faktla bağlı Su Nəqliyyatında Polis İdarəsində Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddələri ilə cinayət işi başlanılıb, istintaq və əməliyyat tədbirləri davam etdirilir. Qeyd edək ki, balıqovlama mövsümünün başa çatması ilə əlaqədar olaraq Su Nəqliyyatında Polis İdarəsinin əməkdaşları tərəfindən həmçinin brokonyerliklə, Xəzər dənizinə nəsil artımı üçün buraxılan körpə nərə cinsli balıqların və adı "Qırmızı Kitab"a düşən quşların ovlanması ilə məşğul olan şəxslərin də müəyyən edilərək məsuliyyətə cəlb edilmələri, eləcə də dənizin dibi ilə çəkilən dəmir boru kəmərlərini qanunsuz olaraq kəsib satışını təşkil edənlərə qarşı mübarizə tədbirləri daha da gücləndirilib. Araşdırma zamanı müəyyən edilib ki, körpə cinsli nərə balıqların qanunsuz ovlanması paytaxt, eləcə də bölgələrdə fəaliyyət göstərən bir neçə kafe və restoran sahibləri tərəfindən sifariş edilir. Həmin ictimai iaşə obyektlərinin sahiblərinə xəbərdarlıq edilərək bildirilir ki, onlar barəsində Su Nəqliyyatında Polis İdarəsinin əməkdaşları tərəfindən digər müvafiq dövlət orqanları ilə birgə qanunauyğun ciddi tədbirlər görüləcək.

Sadə məşqlərin köməyi ilə bədənin daha sürətli yuxuya getməsinə kömək edə bilərsiniz, eyni zamanda yatmazdan əvvəl həddindən artıq fəaliyyətin qəbuledilməz olduğunu nəzərə almaq lazımdır. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə "Ria Novosti"yə psixoloq, kinezioloq Anna Ovnitskaya məlumat verib. "Orqanizmin yuxu rejiminə keçməyə hazırlaşdığı saat 19:00-dan 20:00-a qədər endokrin sistemin tsikllərini nəzərə alaraq, həddindən artıq fiziki fəaliyyət, həddindən artıq yemək, ağır fiziki fəaliyyətlə məşğul olmaq, məşq etmək, həddindən artıq emosional ünsiyyətə girmək və ya televizora baxmaq tövsiyə edilmir. Yuxuya getməyin ən yaxşı yollarından biri masajdır. Məsələn, üz üçün xüsusi məşqlər edə bilərsiniz: qaşlarınızı yuxarı qaldırın, üçə qədər sayın və yavaş-yavaş aşağı salın, sonra alnınızı güclü şəkildə büzün və üz ifadələrini zəiflədin. Siz həmçinin gözlərinizi bağlaya, sonra yavaş-yavaş aça bilərsiniz. Bu, sakitlik və emosional tarazlığa nail olmağa kömək edəcək. Üzün digər hissələri də masaja cəlb edilə bilər. Məsələn, çənənizi sıxın, sonra rahatlayın və ya ağzınızı və dodaqlarınızı sıxın, onları hərəkət etdirin və yavaş-yavaş əzələləri buraxın. Yaxud da yataqda rahatlamaq üçün gözlərinizə isti bir sarğı qoya bilərsiniz", - ekspert qeyd edib. Ovnitskaya prosedurun sonunda barmaqları üzdə gəzdirməyi məsləhət görüb. "Masaja qaşlardan yuxarıya, alnın ortasından gicgahlara qədər sığallamaqla başlamaq, üzdən başın arxasına və qulaqdan kəllə sümüyünə qədər nahiyəni yumşaq bir şəkildə masaj etmək tövsiyə olunur. Barmaqlar yorulursa, o zaman terapevtik masaj fırçasından istifadə edə bilərsiniz, bu da beyin dövranını yaxşılaşdırıb təzyiqi azaldacaq. Bəzi əzələləri rahatlaşdırmaqla biz emosional sferanın işinə də təsir edə bilərik. Gərginləşən zaman boyun yuxarı hissəsinin çiyin qurşağının nahiyəsini dartmış oluruq və o, yatmazdan əvvəl də rahatlanmalıdır. Məsələn, nəfəs alarkən çiyinləri yuxarı qaldırın və nəfəs verərkən əlləri aşağı salın, eyni zamanda çənəni boyun altına əyin, sakit nəfəs alıb verin və bir müddət belə oturun. Əlləri və ayaqları rahatlaşdırmaq faydalıdır, bunun üçün əzalarla dairəvi hərəkətlər etmək kifayətdir. Eyni zamanda, nəfəs almağa nəzarət etmək vacibdir, o, sakit və ritmik olmalıdır ki, bu da vegetativ və endokrin sistemlərə müsbət təsir göstərəcək", - ekspert yekunda bildirib. (publika.az)

"Rusiya Federasiyasının prezidenti Vladimir Putin Ukrayna məsələsində dünyanın qətiyyətini lazımi səviyyədə qiymətləndirmədi və bütün cəbhələrdə yanıldı”. Sozcu.az “The Guardian”a istinadla xəbər verir ki, bunu ABŞ prezidenti Co Bayden İrlandiyaya səfəri zamanı deyib. Onun sözlərinə görə, Putin Ukraynada genişmiqyaslı hücuma başlayanda dünyanın başqa tərəfə baxacağını düşünürdü. Bundan savayı, preizdent Bayden Ukraynaya tibbi avadanlıq da daxil olmaqla 170 milyon avro yardım etdiyinə görə irlandiya hakimiyyətinə təşəkkür edib. Qeyd edək ki, İrlandiya Rusiya əleyhinə sanksiyalara qoşulub və Ukraynadan olan 80 min qaçqın həmin ölkəyə sığınıb.

Rəqqasə Fatimə Fətəliyeva ad günü məclisinə çağırıb da iştirak etməyən qonaqlardan gileylənib.  Sozcu.az Olay-a istinadla xəbər verir ki, sənətçi bu haqda “Həyat tərzi” proqramında danışıb. Fatimə bildirib ki, Əməkdar artist Nüşabə Ələsgərli gözləsə də, o, doğum gününə qatılmayıb:“Kərim (Kərim Abasov- red) demişdi ki, gəlməyəcəm, çünki məclisi var idi. Bir nəfər Nüşabə Ələsgərli idi ki, gəlmədi. Əslində mən belə şeylərdən inciyən, bəhsə- bəhs yaşayan insan deyiləm. Misal üçün Gülbahar Şükürlü məclisimə gəlmədi, amma bugün mən onun ad gününə gedirəm. Sabah Zenfiranın (müğənni Zenfira İbrahimova- red) doğum günü olsa, bilirəm ki, çağırmayacaq, amma mən yenə də iştirak edəcəm. Bilirsiniz ki, hamının yaxşı və pis günündə yanında olan insanam və mənə Allah nə qədər ömür veribsə, həmişə də belə olacam. Gələnlərin də canı sağ olsun. 50 nəfər çağırmışdım, 120 nəfər gəlmişdi”.

“Azərbaycanın paytaxtını qətiyyən dəyişdirmək olmaz. Bu fikir neçə dəfə olub. Məncə, bu fikir yolverilməz bir anlayışdır. Bakı təkcə Bakı şəhərindən ibarət deyil, Bakı Azərbaycanın həm mədəni, həm də tarixi mərkəzidir. Bakının statusunu tıxaclara görə əlindən almaq ədalətsizlikdir”. Bu sözləri Yenisabah.az-a açıqlamasında tanınmış memar, Bakı şəhərinin sabiq baş memarı Elbay Qasımzadə deyib. O, son vaxtlar mərkəzdə artan tıxaclar səbəbindən paytaxtın başqa şəhərə köçürülməsi ilə bağlı səslənən fikirlərə münasibət bildirib. E. Qasımzadə söyləyib ki, nəqliyyatın idarə olunmasında dəyişiklik edilməlidir: “Nəqliyyat istifadə edən qurumlar, həm də bunu idarə edənlər – Dövlət Yol Polisi və s. bir yerdə oturub işləməli və Bakıdakı nəqliyyatın qrafikini normal vəziyyətə salmalıdırlar. Lakin bununla heç kim məşğul olmur, gündə bir dənə marşrut dəyişirlər. O dəyişmənin də əsas məqsədi kommersiya maraqlarıdır”. Memarın fikrincə, şəhər böyük bir mexanizm, anlayışdır: “Ona görə də hansısa marağa görə qərar qəbul etmək olmaz. Bakının statusu var və şəhər ölkəmizin ən görkəmli yerində – sahildə yerləşir. Həmçinin, ölkənin sərhədlərinə də eyni məsafədədir. Bakı tarixi şəhərdir və 2 min ildən çoxdur ki, tarixi var. Gəlin, bu lazımsız söhbətləri bitirək”. “Ona qalsa, Azərbaycanda da çoxlu şəhərlər tikilir. Yeni paytaxtın tikilməsinə gəldikdə isə mən bir dənə Qazaxıstanın paytaxtı Astananı nümunə olaraq bilirəm. Hansı ki, orada da siyasi məqsədlər olub. Heç də Almatı böyük bir şəhər olmayıb, milyon yarım əhalisi olub. Nə şəhərdir ki? Orada Nursultan Nazarbayevin şəxsi siyasi maraqları var idi. Ona görə də mərkəzi dartdı apardı Astanaya. Çölün düzündə, iqlimi bərbad, qışda 40 dərəcə şaxta, yayda cəhənnəm istisi, bir dənə də bitki normal bitmir. Bu gün Astanaya baxırsan, heç şəhərə də oxşamır, memarlıq muzeyinə oxşayır. Bir binadan o birisinə getməkdən ötrü mütləq gərək taksiyə minəsən. Belə paytaxt olmaz!” “Qısası, paytaxta aid standartlar heç bir ölçü ilə ölçülə bilməz. Paytaxt mənəvi bir anlayışdır. Bakının 2 min illik tarixi varsa, onun 400 ili Bakı paytaxt olub. Şamaxıda zəlzələ olandan sonra Şirvanşahlar Bakıya köçüb və Bakı Azərbaycanın paytaxtı olub. Ona görə də paytaxtın dəyişdirilməsi fikirləri ilə qəti razı deyiləm”, – yekunlaşdırıb.

Prezident İlham Əliyev M.Q.Məmmədovun Azərbaycan Respublikasının kənd təsərrüfatı naziri təyin edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb. Sozcu.az xəbər verir ki, sərəncama əsasən, Məcnun Qadir oğlu Məmmədov Azərbaycan Respublikasının kənd təsərrüfatı naziri təyin edilib.

“Tərtər işi” üzrə ittiham olunan 5 nəfər - general-mayor Bəkir Orucov, Rahib Məmmədov, İntiqam Məmmədov, Ziya Kazımov və Ülvi Rəşidovun cinayət işi üzrə məhkəmə istintaqı başlayıb. Sumqayıt Məhkəmə Kompleksində Bakı Hərbi Məhkəməsinin sədr əvəzi Zeynal Ağayevin sədrliyi ilə keçirilən iclasda prokuror Vüsal Mehrəliyev ittiham aktını elan edib. İttihamda deyilir ki, hərbçilərə özlərinin, yaxud bir-birinin əleyhinə ifadə vermələri üçün işgəncə verilib, ləyaqətləri alçaldılıb müxtəlif növ işgəncələr tətbiq olunub. İşgəncə nəticəsində bir nəfər - leytenant Adil Sabirli həlak olub. Təqsirləndirilən şəxslərə qarşı Cinayət Məcəlləsinin 126.3 (qəsdən sağlamlığa ağır zərər vurma, ölümə səbəb olduqda), 145.3 (qanunsuz azadlıqdan məhrum etmə, ölümə səbəb olduqda), 293.2 (dövlət orqanının vəzifəli şəxsi tərəfindən işgəncə vermə), 329 (tabelikdə olan hərbi qulluqçuya qarşı zorakı hərəkətlər), 341.2.1 və 341.2.3 (bir qrup şəxs tərəfindən vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etmə və ya vəzifə səlahiyyətlərini aşma bir qrup şəxs tərəfindən ağır nəticələrə səbəb olduqda) maddələri İntiqam Məmmədova isə əlavə olaraq 178-ci (dələduzluq) maddəsi ilə ittiham irəli sürülüb. Hakim deyib ki, ittihamlar sübuta yetirilərsə, onların bəzilərinə 6, bəzilərinə isə 9 ildən 20 ilə qədər azadlıqdan məhrumetmə cəzası verilə bilər. Təqsirləndirilən şəxslərin heç biri özünü təqsirli bilməyib. General Bəkir Orucov deyib ki, nə işgəncələrdə iştirak edib, nə də kiməsə göstəriş verib. Proses aprelin 20-də davam etdiriləcək. Qeyd edək ki, 2021-ci ilin dekabr ayında Baş Prokurorluqda "Tərtər işi" ilə bağlı cinayət işlərinin icraatının təzələnməsi ilə bağlı qərarlar qəbul edilib. İstintaq zamanı iş üzrə şübhəli bilinən şəxslər cinayət məsuliyyətinə cəlb olunub. Bu iş üzrə ittiham olunan şəxslərdən Ziya Kazımov və Ülvi Rəşidov həbsdə deyil, onlar barəsində istintaq dövründə alternativ qətimkan tədbiri seçilib./APA

Türkiyə millisinin və "Qalatasaray" klubunun sabiq futbolçusu Arda Turan baş məşqçiliyə başlayıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Türkiyə mediası məlumat yayıb. 36 yaşlı keçmiş yarımmüdafiəçi 1-ci Liqada çıxış edən "Eyüpspor"u çalışdıracaq. Qeyd edək ki, klubun vitse-prezidenti Fatih Qulaksız məlumatı təsdiqləyib. Xatırladaq ki, Arda Turan ötən il karyerasını başa vurub. O, ölkəsində "Manisaspor" və "Başakşehir", İspaniyada isə "Atletiko" (Madrid) və "Barselona" klublarının da şərəfini qoruyub.

ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp ifadə vermək üçün Nyu York Baş Prokurorluğuna gəlib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə “NBC Nyus” məlumat yayıb. Məlumata görə, Tramp ofisə yerli vaxtla səhər saat 9:30-da gəlib, axşam saat 18:00-dan sonra çıxıb. Nyu Yorkun Baş prokuroru Letitia Cames ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trampa, onun övladlarına və əlaqəli şirkətlərə qarşı “saxtakarlıq və yalan məlumat vermək” şübhəsi ilə 250 milyon dollarlıq iddia qaldırıb.

ABŞ məlum videoda əksini tapan Azərbaycan əsgərinə qarşı Ermənistanda törədilmiş zorakılığa görə çox narahatdır. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ-ın ölkəmizdəki səfirliyinin rəsmi Feysbuk hesabında qeyd olunub. Açıqlamada tərəflərə sülh danışıqları ilə bağlı çağırış edilib: “Biz Azərbaycan və Ermənistanı bütün məsələləri sülh danışıqları yolu ilə həll etməyə çağırırıq”.

Azərbaycan əsgərinə qarşı edilən zorakılıqla bağlı yayılmış videonu izləmək dəhşətlidir. Sozcu.az xəbər verir ki, bu sözləri Böyük Britaniyanın ölkəmizdəki səfiri Ferqus Auld özünün Tvitter paylaşımında qeyd edib. Səfir bunun yolverilməz olduğunu vurğulayıb: “Beynəlxalq humanitar hüquq qanunlarına görə bu cür rəftar yolverilməzdir. Regionda dayanıqlı sülhə nail olmaq üçün bu kimi hallar pislənməlidir”.

Prezident İlham Əliyev “Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2023-cü il 24 fevral tarixli 826-VIQD nömrəli Qanununun tətbiqi və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasının 1999-cu il 25 iyun tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsinin tətbiq edilməsi barədə” 1999-cu il 4 avqust tarixli 176 nömrəli, “Azərbaycan Respublikasının 1999-cu il 25 iyun tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsinin icrasının təmin edilməsi barədə” 2000-ci il 6 mart tarixli 291 nömrəli fərmanlarında dəyişiklik edilməsi haqqında fərman imzalayıb. Sozcu.az fərmanın mətnini təqdim edir: 1. Müəyyən edilsin ki: 1.1. Azərbaycan Respublikası Torpaq Məcəlləsinin 16-cı maddəsinin 1-ci, 2-ci (hər iki halda) hissələrində, 3-cü hissəsinin birinci cümləsində və 5-ci hissəsində nəzərdə tutulmuş müvafiq icra hakimiyyəti orqanının səlahiyyətlərini Azərbaycan Respublikasının Prezidenti həyata keçirir; 1.2. həmin Məcəllənin 16-cı maddəsinin 1-ci, 2-ci (ikinci halda) (dövlət mülkiyyətində olan xırdabuynuzlu heyvandarlıq təsərrüfat sahibi hüquqi şəxslərə istifadəyə verilməsinə münasibətdə) və 5-ci hissələrində “orqan (qurum)” dedikdə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti nəzərdə tutulur; 1.3. həmin Məcəllənin 16-cı maddəsinin 2-ci hissəsində (birinci halda) “orqan (qurum)” dedikdə Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi nəzərdə tutulur; 1.4. həmin Məcəllənin 16-cı maddəsinin 2-ci hissəsində (ikinci halda) (yay, qış otlaqlarının icarəyə və bələdiyyə mülkiyyətində olan xırdabuynuzlu heyvandarlıq təsərrüfat sahibi hüquqi şəxslərə istifadəyə verilməsinə münasibətdə) və 3-cü hissəsinin birinci cümləsində “orqan (qurum)” dedikdə rayon (şəhər) icra hakimiyyəti orqanları nəzərdə tutulur; 1.5. həmin Məcəllənin 16-cı maddəsinin 2-ci hissəsində (birinci halda) “informasiya sistemi” dedikdə “Elektron kənd təsərrüfatı” informasiya sistemi nəzərdə tutulur. 2. “Azərbaycan Respublikasının 1999-cu il 25 iyun tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsinin tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1999-cu il 4 avqust tarixli 176 nömrəli Fərmanının (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1999, № 8, maddə 486; 2000, № 3 (I kitab), maddə 158; 2001, № 12, maddə 755; 2003, № 10, maddə 546; 2004, № 4, maddə 231; 2006, № 8, maddə 660; 2008, № 3, maddə 174, № 8, maddə 714; 2009, № 7, maddə 542; 2012, № 11, maddə 1080; 2014, № 10, maddə 1217, № 12, maddə 1552; 2016, № 2 (II kitab), maddə 239; 2017, № 7, maddə 1320, № 12 (I kitab), maddə 2342; 2019, № 3, maddə 436, № 5, maddə 843; 2020, № 5, maddə 559; 2022, № 12, maddə 1432; 2023, № 1, maddə 71) 2-ci hissəsində aşağıdakı dəyişikliklər edilsin: 2.1. 2.1-ci bənddən “16-cı maddəsinin 8-ci hissəsində,” sözləri çıxarılsın; 2.2. 2.1-1-ci bəndə “Məcəllənin” sözündən sonra “16-cı maddəsinin 1-ci, 2-ci (hər iki halda) hissələrində, 3-cü hissəsinin birinci cümləsində və 5-ci hissəsində,” sözləri əlavə edilsin; 2.3. aşağıdakı məzmunda 2.1-2-ci, 2.3-2-ci, 2.5-1-ci və 2.5-2-ci bəndlər əlavə edilsin: “2.1-2. həmin Məcəllənin 16-cı maddəsinin 1-ci, 2-ci (ikinci halda) (dövlət mülkiyyətində olan xırdabuynuzlu heyvandarlıq təsərrüfat sahibi hüquqi şəxslərə istifadəyə verilməsinə münasibətdə) və 5-ci hissələrində “orqan (qurum)” dedikdə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti nəzərdə tutulur;”; “2.3-2. həmin Məcəllənin 16-cı maddəsinin 2-ci hissəsində (ikinci halda) (yay, qış otlaqlarının icarəyə və bələdiyyə mülkiyyətində olan xırdabuynuzlu heyvandarlıq təsərrüfat sahibi hüquqi şəxslərə istifadəyə verilməsinə münasibətdə) və 3-cü hissəsinin birinci cümləsində “orqan (qurum)” dedikdə rayon (şəhər) icra hakimiyyəti orqanları nəzərdə tutulur;”; “2.5-1. həmin Məcəllənin 16-cı maddəsinin 2-ci hissəsində (birinci halda) “orqan (qurum)” dedikdə Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi nəzərdə tutulur; 2.5-2. həmin Məcəllənin 16-cı maddəsinin 2-ci hissəsində (birinci halda) “informasiya sistemi” dedikdə “Elektron kənd təsərrüfatı” informasiya sistemi nəzərdə tutulur;”; 2.4. 2.3-1-ci bəndə “müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının səlahiyyətlərini” sözlərindən sonra “Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (kənd təsərrüfatı məqsədləri üçün verilən torpaq sahələrinə dair sahənin xüsusiyyətinə və torpağın ayrılma məqsədinə uyğun olaraq),” sözləri əlavə edilsin. 3. “Azərbaycan Respublikasının 1999-cu il 25 iyun tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsinin icrasının təmin edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2000-ci il 6 mart tarixli 291 nömrəli Fərmanının (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2000, № 3, maddə 158; 2001, № 10, maddə 640, № 12, maddə 755; 2003, № 10, maddə 546; 2004, № 2, maddə 69; 2006, № 8, maddə 660; 2007, № 11, maddə 1110; 2008, № 3, maddə 174, № 6, maddə 498; 2010, № 7, maddələr 542, 610; 2012, № 11, maddə 1081; 2014, № 11, maddə 1419; 2016, № 2 (II kitab), maddə 240; 2021, № 7, maddə 728; 2022, № 12, maddə 1432) 1-ci hissəsində aşağıdakı dəyişikliklər edilsin: 3.1. üçüncü abzasa “otlaqları torpaqlarının” sözlərindən sonra “(dövlət mülkiyyətində olan xırdabuynuzlu heyvandarlıq təsərrüfat sahibi hüquqi şəxslərə istifadəyə verilməsinə münasibətdə)” sözləri əlavə edilsin; 3.2. səkkizinci abzasdan “16-cı maddəsinin 1-ci hissəsində,” sözləri çıxarılsın. 4. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti “Azərbaycan Respublikasının Torpaq Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2023-cü il 24 fevral tarixli 826-VIQD nömrəli Qanunundan irəli gələn məsələləri həll etsin. *** Prezident İlham Əliyev “Torpaq icarəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2023-cü il 24 fevral tarixli 827-VIQD nömrəli Qanununun tətbiqi və “Torpaq icarəsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1999-cu il 12 mart tarixli 116 nömrəli Fərmanında dəyişiklik edilməsi haqqında fərman imzalayıb. Fərmanda deyilir: 1. Müəyyən edilsin ki: 1.1. “Torpaq icarəsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 10-1.1-ci maddəsinin birinci cümləsində (ikinci halda), 10-1.5-ci maddəsinin birinci və ikinci cümlələrində nəzərdə tutulmuş müvafiq icra hakimiyyəti orqanının səlahiyyətlərini Azərbaycan Respublikasının Prezidenti həyata keçirir; 1.2. həmin Qanunun 10-1.1-ci maddəsinin birinci cümləsində (ikinci halda) “orqan (qurum)” dedikdə Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi nəzərdə tutulur; 1.3. həmin Qanunun 10-1.1-ci maddəsinin birinci cümləsində (birinci halda) “informasiya sistemi” dedikdə “Elektron kənd təsərrüfatı” informasiya sistemi nəzərdə tutulur; 1.4. həmin Qanunun 10-1.3.2-ci maddəsində, 10-1.5-ci maddəsinin birinci və ikinci cümlələrində, 10-1.6-cı maddəsində (birinci halda) “orqan (qurum)” dedikdə Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (kənd təsərrüfatı məqsədləri üçün icarəyə verilən torpaq sahələrinə münasibətdə) və Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti qismində Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi (kənd təsərrüfatı və qeyri-kənd təsərrüfatı məqsədləri üçün icarəyə verilən torpaq sahələrinə münasibətdə) nəzərdə tutulur. 2. “Torpaq icarəsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1999-cu il 12 mart tarixli 116 nömrəli Fərmanının (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 1999, № 3, maddə 168; 2001, № 10, maddə 640, № 12, maddə 755; 2003, № 10, maddə 577; 2005, № 11, maddə 1016; 2006, № 7, maddə 590; 2007, № 11, maddə 1110; 2010, № 7, maddə 610; 2014, № 11, maddə 1418; 2016, № 2, maddə 254, № 11, maddə 1818; 2018, № 6, maddə 1228; 2020, № 4, maddə 416; 2022, № 12, maddə 1445) 2-ci hissəsində aşağıdakı dəyişikliklər edilsin: 2.1. 2.1-ci bəndə “10-1.1-ci maddəsinin birinci cümləsində” sözlərindən sonra “(hər iki halda)” sözləri əlavə edilsin; 2.2. 2.7-ci bənd aşağıdakı redaksiyada verilsin: “2.7. həmin Qanunun 10-1.3.2-ci maddəsində, 10-1.5-ci maddəsinin birinci və ikinci cümlələrində, 10-1.6-cı maddəsində (birinci halda) “orqan (qurum)” dedikdə Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (kənd təsərrüfatı məqsədləri üçün icarəyə verilən torpaq sahələrinə münasibətdə) və Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti qismində Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi (kənd təsərrüfatı və qeyri-kənd təsərrüfatı məqsədləri üçün icarəyə verilən torpaq sahələrinə münasibətdə) nəzərdə tutulur;”; 2.3. 2.8-ci bəndə “10-1.1-ci maddəsinin birinci cümləsində” sözlərindən sonra “(birinci halda)” sözləri əlavə edilsin, həmin bəndin sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli vergül işarəsi ilə əvəz olunsun və aşağıdakı məzmunda 2.9-cu və 2.10-cu bəndlər əlavə edilsin: “2.9. həmin Qanunun 10-1.1-ci maddəsinin birinci cümləsində (ikinci halda) “orqan (qurum)” dedikdə Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi nəzərdə tutulur; 2.10. həmin Qanunun 10-1.1-ci maddəsinin birinci cümləsində (birinci halda) “informasiya sistemi” dedikdə “Elektron kənd təsərrüfatı” informasiya sistemi nəzərdə tutulur.”. 3. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti “Torpaq icarəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2023-cü il 24 fevral tarixli 827-VIQD nömrəli Qanunundan irəli gələn məsələləri həll etsin. *** Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2019-cu il 23 dekabr tarixli 897 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Elektron kənd təsərrüfatı” informasiya sistemi haqqında Əsasnamə”də dəyişiklik edilməsi barədə fərman imzalayıb. Fərmanda deyilir: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2019-cu il 23 dekabr tarixli 897 nömrəli Fərmanı (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2019, № 12, maddə 1940; 2020, № 7, maddə 897, № 9, maddə 1147; 2022, № 3, maddə 228, № 9, maddə 1036) ilə təsdiq edilmiş “Elektron kənd təsərrüfatı” informasiya sistemi haqqında Əsasnamə”də aşağıdakı dəyişikliklər edilsin: 1. Aşağıdakı məzmunda 3.1.3-3-cü və 3.2.3-3-cü yarımbəndlər əlavə edilsin: “3.1.3-3. “kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqların istifadəsi” altsistemi;”; “3.2.3-3. “kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqların istifadəsi” altsistemi vasitəsilə kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqların icarəyə (istifadəyə) verilməsi ilə əlaqədar müraciətlərin qəbulu, baxılması və cavablandırılması;”. 2. 5.1.28-ci yarımbəndin sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli vergül işarəsi ilə əvəz olunsun və aşağıdakı məzmunda 5.1.29-cu və 5.1.30-cu yarımbəndlər əlavə edilsin: “5.1.29. kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqların icarəyə (istifadəyə) verilməsi ilə əlaqədar daxil olmuş müraciətlər və həmin müraciətlərə baxılması üzrə sənədlər; 5.1.30. icarəyə götürülmüş dövlət mülkiyyətində olan kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaq sahələrinin istifadəsi, keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, qorunması və mühafizəsi barədə görülən işlərə dair icarəçilər tərəfindən təqdim edilmiş məlumatlar.”. 3. 7.1.1-ci yarımbəndə aşağıdakı məzmunda 18-ci və 19-cu abzaslar əlavə edilsin: “18. dövlət mülkiyyətində olan torpaqları icarəyə (istifadəyə) götürmək məqsədilə müraciət etmək; 19. icarəyə götürdüyü dövlət mülkiyyətində olan kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaq sahələrinin istifadəsi, keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, qorunması və mühafizəsi barədə görülən işlərə dair məlumat təqdim etmək;”. 4. 7.1.9-cu yarımbəndin 3-cü abzasının sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli vergül işarəsi ilə əvəz olunsun və aşağıdakı məzmunda 7.1.10-cu və 7.1.11-ci yarımbəndlər əlavə edilsin: “7.1.10. rayon (şəhər) icra hakimiyyəti orqanları: 1. qeydiyyatdan keçmək; 2. elektron kabinetdən istifadə etmək; 3. kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqların icarəyə (istifadəyə) verilməsi ilə əlaqədar daxil olmuş müraciətlərə baxmaq; 7.1.11. Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti: 1. qeydiyyatdan keçmək; 2. elektron kabinetdən istifadə etmək; 3. kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqların icarəyə (istifadəyə) verilməsi ilə əlaqədar daxil olmuş müraciətlər üzrə rəy vermək.”. *** Prezident İlham Əliyev “Baytarlıq haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2005-ci il 22 noyabr tarixli 316 nömrəli Fərmanında dəyişiklik edilməsi haqqında fərman imzalayıb. Fərmanda deyilir: “Baytarlıq haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2005-ci iI 22 noyabr tarixli 316 nömrəli Fərmanında (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2005, № 11, maddə 1011; 2008, № 8, maddə 718; 2009, № 8, maddə 630; 2010, № 3, maddə 186; 2015, № 7, maddə 841; 2018, № 4, maddə 672, № 12 (I kitab), maddə 2553; 2019, № 8, maddə 1386; 2020, № 4, maddə 405, № 5, maddə 562; 2022, № 8, maddə 867; Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2023-cü il 20 fevral tarixli 2038 nömrəli Fərmanı) aşağıdakı dəyişikliklər edilsin: 1. 2.7-1-ci bənddə “, 24.1-ci maddələrində” sözləri “maddəsində” sözü ilə əvəz edilsin. 2. Aşağıdakı məzmunda 2.7-5-ci bənd əlavə edilsin: “2.7-5. həmin Qanunun 24.1-ci maddəsində “orqan (qurum)” dedikdə Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (götürülməsi, məhv edilməsi, zərərsizləşdirilməsi, emalı və ya təkrar emalı ilə bağlı qərar qəbul edilməsinə münasibətdə) və Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (götürülməsinin, məhv edilməsinin, zərərsizləşdirilməsinin, emalının və ya təkrar emalının təmin edilməsinə münasibətdə) nəzərdə tutulur.”. 3. 2.8-ci bəndə “birinci halda” sözlərindən sonra “Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi,” sözləri əlavə edilsin. *** Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2019-cu il 23 dekabr tarixli 897 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Elektron kənd təsərrüfatı” informasiya sistemi haqqında Əsasnamə”də dəyişiklik edilməsi barədə fərman imzalayıb. Fərmanda deyilir: 1. 3.2.3-cü yarımbəndə ikinci halda “qeydiyyatının aparılması,” sözlərindən sonra “karantin rejiminin tətbiqi və ya zərərli orqanizmlərin ləğvi, xüsusi təhlükəli heyvan xəstəliklərinin profilaktikası, diaqnostikası, müalicəsi və ləğvi ilə əlaqədar hüquqi və fiziki şəxslərə dəymiş maddi ziyanın əvəzinin ödənilməsi,” sözləri əlavə edilsin. 2. 5.1.28-ci yarımbəndin sonunda nöqtə işarəsi nöqtəli vergül işarəsi ilə əvəz olunsun və aşağıdakı məzmunda 5.1.29-cu yarımbənd əlavə edilsin: “5.1.29. karantin rejiminin tətbiqi və ya zərərli orqanizmlərin ləğvi, xüsusi təhlükəli heyvan xəstəliklərinin profilaktikası, diaqnostikası, müalicəsi və ləğvi ilə əlaqədar heyvanların, heyvan mənşəli məhsulların və xammalın məhv edilməsi, emalı və ya təkrar emalı məqsədilə götürülməsi və ya götürülmədən məcburi zərərsizləşdirilməsi, habelə həmin xəstəliklər nəticəsində hüquqi və fiziki şəxslərə dəymiş maddi ziyanın əvəzinin ödənilməsi barədə məlumatlar.”.