Türk dünyası

Türkiyə əhalisinin artım tempi narahatedici səviyyədə azalıb, bu da ölkənin orduya göndərmək üçün əsgər çatışmazlığı ilə üzləşə biləcəyi deməkdir. Sozcu.az xəbər verir ki, bu sözləri Türkiyənin ailə və sosial xidmətlər naziri Mahinur Özdəmir Göktaş deyib. “Bu gün narahatedici səviyyədəyik. Doğum əmsalımız 1,51-dir. Əhalinin özünü yeniləmə əmsalı isə 2,1-dir. Hazırda Türkiyə özünü “yeniləyə” bilmir. Biz qocalırıq. Bu, istehsaldan tutmuş məşğulluq və səhiyyəyə qədər, bir çox sahəyə təsir edir. Ola bilər ki, gələcəkdə orduya göndərmək üçün gənc tapa bilməyək”, - nazir bildirib. Göktaşın sözlərinə görə, Türkiyədə 65 yaşdan yuxarı əhalinin payı 10%-i keçib. Qeyd edək ki, 2024-cü ilin sonuna olan məlumata əsasən, Türkiyədə 17 yaşadək uşaq və yeniyetmələrin sayı 21,8 milyon nəfər olub ki, bu da ölkə əhalisinin 25,5%-ni təşkil edir.

Bu gün səhər saatlarında Türkiyənin Kahramanmaraş vilayətində zəlzələ qeydə alınıb. Sozcu.az xəbər verir ki, Türkiyə Fövqəladə Hallar və Fövqəladə Halların Rəhbərliyi (AFAD) tərəfindən yayılan rəsmi məlumata görə, yerli vaxtla saat 06:04-də baş verən yeraltı təkanların episentri Nurhak rayonunda yerləşib. Zəlzələnin gücü 4,1 bal olaraq ölçülüb və yerin 6,98 kilometr dərinliyində baş verdiyi müəyyən edilib. Yeraltı təkanlar təkcə Nurhak rayonunda deyil, ətraf bölgələrdə də hiss olunub. Qısa müddətli olsa da, əhali arasında narahatlıq və çaxnaşma yaradıb. Hadisə nəticəsində xəsarət alan və ya ciddi dağıntı barədə məlumat verilməyib. Yerli idarə orqanları və AFAD əməkdaşları vəziyyəti nəzarətdə saxlayaraq, əhalini rəsmi məlumatlardan xəbərdar olmağa çağırıb. Qeyd edək ki, Türkiyə seysmik aktiv bölgədə yerləşdiyi üçün bu cür təkanlar tez-tez baş verir və AFAD tərəfindən davamlı şəkildə izlənilir.

Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Prezidenti Ersin Tatar türk dövlətlərinə ölkəsində səfirlik açmaları ilə bağlı çağırış edib. Sozcu.az Türkiyə mediasına istinadən xəbər verir ki, o, bu barədə IV Antalya Diplomatiya Forumunda çıxışında deyib. E.Tatar bəzi türk dövlətlərinin Kiprin yunan hissəsini tanımaq cəhdlərinə münasibət bildirərək qeyd edib ki, bu, Avropa İttifaqının (Aİ) təlqinləri ilə həyata keçirilir: “Mən türk dövlətlərini eyni münasibəti Şimali Kiprlə də qurmasını istəyərdim”.

Türkiyə Prezidenti yanında Təhlükəsizlik və Xarici Siyasət Şurasına təyinatlar açıqlanıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə məlumat "Rəsmi Qəzet"də dərc olunub. Prezident yanında Təhlükəsizlik və Xarici Siyasət Şurasına təyinatlarda indiyə kimi bu qurumda yer alan azərbaycanlı alim - professor Aygün Attarın adı yoxdur. Xatırladaq ki, Aygün Attar Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın 6 fevral 2021-ci il tarixli əmri ilə Prezident yanında Təhlükəsizlik və Xarici Siyasət Şurasının üzvü təyin edilmişdi. Professor Aygün Attar daha əvvəl Türkiyədə Giresun Universitetinin rektoru olub. Prezident yanında Təhlükəsizlik və Xarici Siyasət Şurasına təyinat almadığını Aygün Attarın özü də təsdiqləyib.

Egey dənizinin Türkiyə sahillərində miqrantların olduğu qayıq batıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Türkiyə mətbuatı məlumat yayıb. Məlumata görə, hadisə Ayvacıq rayonu sahillərində baş verib. 5 nəfərin öldüyü, 25 nəfərin isə xilas edildiyi bildirilib. Yaralılar Çanaqqala və Balıkəsirdəki xəstəxanalara yerləşdirilib.

Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyi 31 mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə bağlı paylaşım edib. Sozcu.az xəbər verir ki, paylaşımda deyilir: "1918-ci ildə erməni daşnaklarının və bolşeviklərin azərbaycanlılara qarşı həyata keçirdikləri soyqırımından 107 il ötür. 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günüdür".

Sozcu.az xəbər verir ki, 2019-cu ildə İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi seçkilərində Ekrem İmamoğluna söylədiyi “Ekrem ağabey, her şey çok güzel olacak” ifadəsi ilə bütün ölkənin yaddaşında iz buraxan və kampaniyanın simvoluna çevrilən Berkay Gezgin həbs edilib. 22 yaşlı universitet tələbəsi olan Berkay Gezgin, Saraçhanədə keçirilən etiraz aksiyaları zamanı saxlanılıb və daha sonra çıxarıldığı məhkəmə tərəfindən barəsində həbs qətimkan tədbiri seçilərək cəzaevinə göndərilib. “Məni unutdurmayın” – Berkayın son sözləri Berkayın vəkili Cemil Çiçek sosial media hesabında verdiyi açıqlamada, müvəkkilinin həbsini təsdiqləyib və onun son sözlərini paylaşaraq ictimaiyyətə çağırış edib: “Her şey çok güzel olacak şüarının mimarı müvəkkilim Berkay Gezgin nə yazıq ki, həbs edildi. 22 yaşında bir gənc. Son cümləsi bu oldu: ‘Lütfen beni unutturmayın!’ Biz onu unutmayacağıq, unutturmayacağıq! Her şeye rağmen her şey çok güzel olacak!” Berkay: “Bu, siyasi bir davadır” Gənc fəal həbsi ilə bağlı etdiyi çıxışda aşağıdakı sözləri səsləndirib: “Bu dava siyasi. Karar ne olursa olsun biz suçsuzuz. Bizi burada əsassız saxlayıblar. Vətənini, millətini sevən, haqqını arayan 21-22 yaşındakı Türk gənclərini həbsə atırlar. Bu yaşadığımız tablo gülünç və qorxuncdur. Her şey çox güzel olacak – yalnız mübarizə aparsaq. Əgər sussaq, heç nə gözəl olmayacaq.”

Türkiyənin müxalif Cümhuriyyət Xalq Partiyasının (CHP) sözçüsü Dəniz Yücel İstanbul şəhər bələdiyyəsinin sədri Əkrəm İmamoğlunun saxlanılması ilə bağlı açıqlama verib. Sozcu.az xəbər verir ki, o, bütün ölkə vətəndaşlarını CHP və İmamoğluna dəstək verməyə çağırıb. “İstanbul şəhər bələdiyyəsinin sədri Əkrəm İmamoğlu və yoldaşlarımıza edilən qanunsuzluğu böyük diqqətlə izləyirik. Demokratiyaya inanan, millətin suverenliyini və bu gözəl ölkənin gələcəyini qorumaq istəyən bütün vətəndaşlarımızı bu gün saat 14:00-da (Bakı vaxtı ilə 15:00 – red.) yaşadıqları şəhər və rayonlardakı CHP-nin təşkilat binalarına, Ankaradakı vətəndaşlarımızı isə CHP Baş Qərargahına dəvət edirik. Əkrəm İmamoğlu və yoldaşlarımızın yanındayıq. Saat 14:00-da ata evində görüşürük. Heç kim unutmamalıdır ki, heç bir güc millətin iradəsindən üstün deyil”, - Yücel bildirib

Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi Krım yarımadasının qanunsuz ilhaqının 11-ci ildönümü ilə bağlı bəyanat yayıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bəyanatda Rusiyanın Ukraynanın Krım yarımadasını ilhaq etməsi beynəlxalq hüququn pozulması kimi qiymətləndirilib. Sənəddə Ankaranın bu durumu qəbuledilməz hesab etdiyi, Ukraynanın ərazi bütövlüyünü, suverenliyini dəstəklədiyi qeyd olunub: “Krım tatar türklənin durumu başda olmaqda yarımadadakı vəziyyət yaxından izləyir və mövcud prosesləri beynəlxalq ictimaiyyətin gündəmində saxlamağa çalışırıq”.

Suriyada hökumət qüvvələri ilə keçmiş rejim lideri Bəşər Əsədə bağlı olan qüvvələr arasında Latakiya və Tartus şəhərlərində baş verən silahlı qarşıdurmaların şiddətlənməsi beynəlxalq narahatlığa səbəb olub. Döyüşlərin məzhəb zəmnində getdiyi bildirilir. ABŞ və Rusiya məsələ ilə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurasında 10 mart tarixində qapalı iclas çağırıb. Türkiyə, ABŞ, İran, Fransa, Rusiya və Çin hadisələrə münasibət bildirib, döyüşlər və mülki itkilər barədə narahatlıqlarını ifadə ediblər. Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Suriya ərazisində baş verən terror və zorakılığı sərt şəkildə pisləyib: “Türkiyə olaraq Suriyanın birliyini, sabitliyini və sosial sülhünü hədəf alan hər cür hücumu lənətləyirik” O, müvəqqəti hökumətin hadisələri böyük ölçüdə nəzarət altına aldığını, lakin vəziyyətin hələ də həssas olduğunu bildirib. Ərdoğan ələvilərin siyasi manipulyasiya vasitəsinə çevrilməsinə icazə verməyəcəklərini də vurğulayıb. Suriyada 6 martda başlayan toqquşmalarda 1 500-dən çox insanın həlak olduğu bildirilir. Ölənlər arasında mülki şəxslər də var. Suriya Müvəqqəti Hökumətinin lideri Əhməd Əş-Şərra 10 martda təhlükəsizliyin bərpası barədə açıqlama verib. O, mülki əhaliyə qarşı zorakılıq iddialarının araşdırılması üçün müstəqil komissiyanın yaradılacağını bildirib. Hadisələrə beynəlxalq təşkilatlar da reaksiya verib. BMT İnsan Haqları Komissarı Volker Türk məzhəb zəmnində edam hallarına dair məlumatlar aldıqlarını bildirib. ABŞ Dövlət Katibi Marko Rubio isə Suriyadakı etnik və dini azlıqlara dəstək verdiklərini bəyan edib. O, radikal döyüşçülərin bölgədə zorakılıq törətdiyini və məsuliyyətə cəlb olunmalı olduqlarını vurğulayıb. İran və Rusiya isə məsələyə fərqli yanaşıblar. İran Xarici İşlər Nazirliyi hadisələrdə Tehran hökumətinin hər hansı rolu olduğunu qətiyyətlə rədd edib. Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov isə Rusiyanın Suriyada davam edən qarşıdurmalardan dərin narahatlıq duyduğunu bildirib. Çin Xarici İşlər Nazirliyi də məsələ ilə bağlı açıqlama yayaraq, tərəfləri silahlı münaqişəni dayandırmağa və Suriyanın gələcəyi üçün siyasi həll yolu tapmağa çağırıb. Məsələ ilə bağlı Modern.az-a danışan Türkiyə Böyük Millət Məclisinin(TBMM) hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasından olan deputatı Şamil Ayrım bildirib ki, Türkiyə Suriyanın birliyinə tərəfdar olan ölkələrdən biridir: "Oradakı bütün qüvvələrin birlikdə idarəetmədə olmağını istəyirik. Əvvəldən verilən açıqlamalar da bu istiqamətdə olub. Hazırki Prezident bu mövzuda lazımi tədbirləri görür. Lakin təəssüf ki, bəziləri bu vəziyyəti bəyənmir və qarışıqlıq yaradır. Türkiyə olaraq, bunu uyğun görmürük. Tərəfləri sülhə çağırır, bərabər şəkildə məsələləri ortaq konstitusiya çərçivəsində çıxarılmasına və bütün qrupların orada təmsil olunmasını istəyən tərəfik". Ş.Ayrım vurğulayıb ki, Türkiyənin oraya silahlı müdaxiləsi ola bilməz: "Bizim üçün bu gün əhəmiyyətli olan öz sərhədlərimizin təhlükəsizliyidir. Suriyanın sahibi özləridir. Oradakı bütün qruplar bir araya gəlib birlik-bərabərlik qurmalıdırlar. Xaricdən müdaxilə olduğu üçün vəziyyət bu yerə gəlib çatıb. Biz səbrlə prosesləri gözləyirik. Əvvəldən bəri, təbii ki, Türkiyə mövcud quruluşu dəstəkləyir. Xarici işlər nazirmiz Suriyaya getdi. Prezidentimizin açıqlamaları, Əhməd Şaaranın Türkiyəyə gəlməsi bunu sübut edir. Türkiyə mövcud sistemin içərisində olmayan qrupların da bura daxil olmağını arzu edir".

Türkiyənin Kayseri şəhərinin Qocasinan rayonunda sürətli qatar xəttinin tikintisi sahəsinə qaya parçaları uçub. Sozcu.az Türkiyə mediasına istinadən xəbər verir ki, hadisə zamanı 1 işçi ölüb, 1 nəfər isə xəsarət alıb. Ərazidə işləyən 5 işçi isə xilas ola bilib. Hadisə yerinə polis əməkdaşları və təcili tibbi yardım briqadası cəlb edilib. Faktla bağlı araşdırma aparılır.

Türkiyənin Çorum şəhərində 35 yaşlı H.C. qəhvəxanaya silahlı basqın edib. Bu barədə “Report” yerli mətbuata istinadən xəbər verir. Məlumata görə, hadisə ötən gün yerli vaxtla saat 22:00 radələrində baş verib. Qeyd edilir ki, silahlı şəxsin ov tüfəngindən açdığı atəş nəticəsində 2-si ağır olmaqla 5 nəfər yaralanıb. Hadisə yerinə polis əməkdaşları, təcili tibbi yardım cəlb edilib. Yaralılar şəhərin ayrı-ayrı xəstəxanalarına çatdırılıb. Onlardan ikisinin vəziyyətinin ağır olduğu bildirilir. Polis silahlı hücumu həyata keçirən şəxsin saxlanılması üçün geniş miqyaslı əməliyyata başlayıb. Hadisə ilə bağlı araşdırma aparılır.