Ədəbiyyat

​Aprel ayında rusiyanın paytaxtı Moskva şəhərində​ daha bir gənc şairəmiz, Həvva Nazimin Azərbaycan Yazarlar Birliyinin Moskva bölməsinin məsul katibi, şairə Afaq Şıxlı tərəfindən rus dilinə tərcümə olunmuş "ömür keçir" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirildi. Xoşbəxtlikdən mənə də bu tədbirdə iştirak etmək qismət oldu. İncə duyğularla dolu dünyasını poetik düşüncəli insanlarla paylaşan hər iki şairənin birgə ərsəyə gətirdiyi kitabın işığına yığılanlar​ bədii qiraətləri ilə tədbirə bir ayrı rəng qatmışdılar. Mənim də payıma düşən məhz bu rəngli aləmi oxucu dünyasıyla paylaşmaq oldu. ​ ​ Hər bir millətin mənəvi dünyası onun ədəbiyyatıyla ölçülür. Bu üzdən qürbətdə, azərbaycan yazarlarının ədəbi fikirlərinə çıraq tutan, onların yazılarını bir dildən başqa dilə çevirərək ayrı-ayrı millətlərə tanıdan şairəmiz, Afaq xanıma minnətdarlığımı bildirirəm. Arzu edirəm ki, bu çətin və məsuliyyətli əməyindən doğan ədəbiyyat incilərinin sayı daha da artıb çoxalsın. ​ Tədbirə dəvətli olsam da H.Nazim yaradıcılığı haqda heç bir tanışlığım yox idi. Ortaq dostlar vasitəsiylə kitabın elektron variantını əldə etdim və ilk andan kitaba tutuldum. ​ Həvvanın İncə və həssas notlar üzərində şaxələnən poetik fikirlərindən doğan "Böyüdüm" adlı şeirində Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının ən dərin kökləri yaşayır. "Daha nağıllara inanmıram mən" deyən şairə, bu şeirdə acı reallığı əks etdirməklə yanaşı, ruhən öz zəngin ədəbiyyatımızın müdrik və mübariz Həvvasıyla amansızlığı qamçılayır. Eyni zamanda uşaq ədəbiyyatından bəhrələnən məsum Həvvasının bu günün acı reallığına olan küskünlüyünü əks etdirir.  Qorxuram, "ağ qoça" minmərəm daha, Kəndirlə quyuya enmərəm daha. Qızıl almalarla dönmərəm daha, Böyüdüm, nağıla inanmıram mən! Sehirli xalçanın sehri qaldımı? Bayquşlar şahları başa saldımı? Adamlar nağıldan bir dərs aldımı? Böyüdüm, nağıla inanmıram mən! Şeirdə o qədər dərin məna var ki, həmin mənada şirin anıları olmadan böyüyən insanların uşaqlığını​ yaşamadan böyüdüyünü görürük...Diktatorluğu qaranlıq quyudakı divlər olaraq göstərən şairə, içdən-içə o divlərin qaranlığından insanlığı, mərhəməti, şəfqəti çəkib çıxara biləcək Məlikməmmədin kəndirlə qaranlığı yaracağını xəyal edir. Axı bizim ruhumuzun qidası olan xalq nağıllarının sonunda xeyir hər zaman şərə qalib gəlir. Günümüzdəki acı reallığı poetik rənglərlə bir neçə bəndlik şeirdə əks etdirən şairəmiz xeyirxahlığını ruhuna çıraq edir. Onun üsyanı şərlədir. Axı həyat axar çay kimidir, şair gözündə. O çayın axınını dəyişmək üçün qarşısını kəsən və ya çevrəsinə dəyən kirli əllər də var, nə yazıq ki...Həvva xanımın mübarizliyi o kirli əlləri kəsəcək Məlikməmməd arzuladığı kimi, həmin Məlikməmmədlərin qıtlığından olan küskünlüyü də ümidinin üstünə kölgə salır. Məsumca küsür... ​ Fəqət hər birimizin içində incə bir yaşam səbəbidir uşaqlıq yaddaşımızın bir köşəsində adı keçən sehirli Simurq quşu. O bütün qaranlıqların, ümidimizin ən parlaq nəşəsidir. Canım Həvvam, istəsək də istəməsək də bizə ərmağan edilən bu həyatı yaşamaq kimi bir məsuliyyətimiz var. O qədər çətin bir dövr yaşayırıq ki, bu da bir zaman ələyidir bəlkə. Bizlər uşaqlıq yaddaşımızın incə simlərinə köklənmiş insanlarıq. Buna görə də son zamanların bayağılaşmış zövqlər qurbanı olan insanlığın acısı içimizi inlədir. Fəqət unutmayaq ki, hər birimizin yaranma səbəbi səbəb olduqlarımızın vasitəsilə yazılır əməl dəftərinə. İnsanlıq vəzifəmizin, var oluşumuzun ən vacib ən ümdə vəzifəsi əməli salehlikdir. Bunun açarı kainatda var olan hər şeyə qarşı həssas yanaşmaq və duyğusal davranmaqdır. Nə xoşbəxt insanlarıq ki, həsassiyət və duyğusallıq kimi bir poeziya burulğanındayıq. Mən sənə və bütün qələm dostlarımla bu burulğanda böyük coşqu və təlatüm dolu yaradıcılıq uğurları arzuluyarım. ​ ​ H.Nazim yaradıcılığında mən elimizin, obamızın, dadı-duzu danağımızda qalan qədim adət-ənənələrimizin və nənələrimizin əlinin zəhmətindən yaranan nemətlərimizin bədii bir ahəngini gördüm. Onun Kəlağayı, Darıxdım, Dağlar və s. başlıqlı şeirlərini xüsusi olaraq vurğulamaq istəyirəm. Və sonda Damlacıq! "Çiliklənmiş arzuları toplamağı bitir artıq, sevgisi həyatından ağır olan qız! Çünki sən onları topladıqca damla-d amla qanayırsan, gilə- gilə əriyirsən, yavaş- yavaş bitirsən..." Əslində həyat dediyimiz şey bir damlanın içində deyilmi? ​ Həvvanın yaradıcılığıyla o qədər yaxından tanışlığım olmasa da təkcə damlacıq​ adlı şeiri özünü axtarışlı yolun içində olduğunu, eyni yolda yürüdüyümüzü göstərdi mənə. Bütöv bir həyatı dərk etmənin yoludur bir damlanın hikməti. Həvva xanıma bu yolda uğurlar diləyiylə. Reyhana Aslan

Duyğu, vicdan çəki ilə ölçülməz, Tanrı vermiş bu həyata bir düzən,  Yollar çoxdur  sıldırımli, keçilməz, Həyat yolu gərək ola düz-düzən.  Uca daglar qar altında dayanmaz, Əritdikcə  suyu  daşdan keçirər,  Xəstə ürək sakit sakit vuranmaz, Qan dövr edə beyin, başdan keçirə.  Qəlbdə nisgil, dağda duman, çən yaşar, Xain xoflu, düşmən şərin içində.  Quşlar uçar, göydə süzər, şən yaşar, Şeytan xislət  şər zəhərin içində. Baxça bağın gül çiçəyi göz oxşar, Qurdlar, quşlar ləçəyinə salar, iz.  Söz var dərin məna verər, söz oxşar, Söz var ali, sözlər də var, saf təmiz. Zakir deyər daim sözün düzünü, Bu dünyada düzə zaval olar tez.  Hər gün gördüm əzrayılın üzünü, Pislər qalar, yaxşıları  alar tez . Zakir İsmayil

Yaxan boyu “tilsim düymə” çalındı, Yanmaq üçün sorağına düşmüşəm. Axşam-səhər, saçlarımı darayır, Bir həsrətin darağına düşmüşəm. Belə dərdə nə daş dözər, nə dəmir, Bilirsənmi, lal baxışlar nə demir?! Gecələri yol gəlmişəm bir ömür, O gözlərin “çırağına” düşmüşəm. Sünbül-sünbül uralanmış zəmiyəm, Bir kamanın kökdən düşən simiyəm. Bir dəryada, bir yelkənsiz gəmiyəm, Dalğa vurub, qırağına düşmüşəm. Ay Məhəbbət, nə dözümün, nə tabın, Çəkirsənmi, bir içində hesabın?! Bu dünyada sevgi adlı kitabın, Nə yaxşı ki, varağına düşmüşəm. Məhəbbət Kəlbəcərli

“Reklam elə şeydir ki, nə qədər aparsan, yenə də azdır. Bu mənada, bəli, nəşriyyatlar da daha çox reklam aparmalıdırlar. Amma Mədəniyyət Nazirliyi də daha çox çalışmalıdır ki, efirdə tanıtım getsin. X Beynəlxalq Kitab Sərgisində ziyarətçi sayının az olması insanların maddi vəziyyəti ilə bağlı deyil. Çünki hər axşam bütün toyxanalar, kababxanalar, pivəxanalar adamlarla doludur”.  Bu sözləri Pravda.az-a açıqlamasında tanınmış yazıçı Şərif Ağayar deyib.  “Mənə belə gəlir ki, ölkədə bir güc var və o, insanların kitabdan uzaq qalmasını istəyir. Çünki kitab əhlini aldatmaq çətin olur. Xüsusi marağı olan insanlar var, yoxsa bu cür olmazdı. Adamlar da başa düşməlidirlər ki, xüsusən Azərbaycan kimi ölkələrdə kitabdan ayrı qalan insanın xoşbəxt olmaq lüksü yoxdur. Onu həmişə istismar edəcəklər, aldadacaqlar. Mirzə Cəlil deyirdi ki, “sözünü o kəslərə de ki, sənə qulaq vermirlər...” Təəssüf ki, özümüz yazıb, özümüz eşidirik. Dinləməsi lazım olan adamlar heç bu açıqlamanı da girib oxumayacaqlar”, - o bildirib.  Ş.Ağayar bildirib ki, ötən günlə müqayisədə bu gün Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisində daha çox aktivlik var: “Təcrübə göstərir ki, həmişə şənbə-bazar yaxşı olur. İndi də hərəkətlilik müşahidə olunur...” 

AMEA Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun əməkdaşı, siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Zaur Əliyevin “Zəngəzur dəhlizi: geosiyasi realliqlar və perspektívlər” kitabı çap edilib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu, müəllifin sayca 22-ci kitabıdır. 44 günlük müharibədən sonra regionda çox ciddi dəyişikliyə səbəb olub. Bu prosesin fonunda Zəngəzurdan – tarixi Azərbaycan torpağından keçəcək və Azərbaycanın əsas ərazisini ölkənin ayrılmaz hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikası, eləcə də, Türkiyə ilə birləşdirəcək yeni birləşdirici dəhlizin əhəmiyyəti aydın nəzərə çarpır. O cümlədən, müxtəlif dövlətlərin bu məsələyə münasibəti, regional və qlobal əməkdaşlıq kontekstində dəhlizin meydana gətirə biləcəyi yeni məqamlar, Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi fəaliyyətinin məzmunu kimi məsələlərin aktuallaşdığı şübhəsizdir. Bu baxımdan, Zəngəzur dəhlizinin reallaşmasının geosiyasi analizi çox aktualdır. Təqdim edilən kitab Azərbaycanın geosiyasi mövqeyi və beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri, Zəngəzur: tarix, deportasiya, siyasət və geosiyasi proseslər və Zəngəzur dəhlizi: geosiyasi reallıqlar və beynəlxalq layihələr başlıqlı mövzuları əhatə edir. Arxiv sənədləri, yerli və xarici müəlliflərin araşdırmaları, təhlillər və siyasi proseslərdə aparılan danışıqların məzmunu kitabıb mənbəşünaslıq bazasını təşkil edir. Kitabın hazırlanması prosesində yerli və xarici ekspertlərlə məsləhətləşmələr aparılıb, dövlət qurumları və qeyri-hökumət təşkilatlarının hesabatlarından istifadə edilib. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən bu günə kimi Asiya və Avropanı birləşdirən yüksək əhəmiyyətli nəqliyyat dəhlizləri yaradıb. Məhz ölkəmizinn təşəbbüsü ilə ərsəyə gəlmiş Şimal-Cənub, Şərq-Qərb və Cənub -Şimal nəqliyyat dəhlizləri bu gün qitələrarası daşınmaların reallaşmasında böyük rol oynayır. Bu nəqliyyat dəhlizləri tarixi İpək yolunun bərpasında ciddi əhəmiyyətə malikdir. İndi isə belə dəhlizlərin sırasına daha biri əlavə olunur. Mövzu ilə bağlı kitabda nadir arxiv sənədləri və xəritələr öz əksini tapır. Təqdim edilən kitab geniş oxucu kütləsi və elmi tədqiqatlar aparan şəxslər üçün dəhlizin geosiyasi əhəmiyyətini və gələcək perspektívlərini təhlil edir. PS: Kitabın çapında dəstək verən şəxslərə təşəkkürümü bildirirəm. Məhz onların sayəsində kitab nəşr edildi. Dizayn üçün dostum Rovshan Abbas -a minnətdaram.

1. Zənginlik yalnız bir dəfə hər bir insanın qapısını döyür, lakin insanlar tez-tez qonşu salonda oturur və heç bir tıqqıltı eşitmir. © Mark Tven 2. Ən böyük səhvimiz, çox tez təslim olmağımızdadır. Uğura gedən ən düzgün yol isə hər dəfə yenidən cəhd etməkdən keçir. © Tomas Edison 3. Şəxsən mən qaymaqlı çiyələyi sevirəm, balıq isə soxulcanı. Buna görə də balığa gedəndə nəyi sevdiyim haqda yox, balığın nə sevdiyi haqda düşünürəm. © Deyl Karnegi 4. Uğursuzluq - nələrisə yenidən, daha müdrik şəkildə başlamaq imkanıdır. © Henri Ford 5. Problem həll olunandırsa, ona görə narahatlıq keçirməyə dəyməz. Yox əgər problem həll olunmazdırsa, ona görə narahatlıq keçirmək mənasızdır. © Dalay Lama 6. Çox istedadlı olsanız da, var gücünüzü sərf etsəniz də bəzi nəticələr əldə etmək üçün vaxt lazımdır. © Uarren Buffett 7. Səhər oyananda nə edəcəyin haqda düşün. Axşam yatanda isə nə etdiyin haqda. © Pifaqor 8. Kasıb, yazıq, bədbəxt, uğursuz insanlar tez-tez “sabah” kəlməsini işlədir. © Robert Kiyosaki 9. Yaşlılar cavanlara həmişə qənaətcil olmağı tövsiyə edirlər. Bu, yaxşı məsləhət deyil. Pullarınızı özünüzə xərcləyin. © Henri Ford 10. Mən bunu istəyirəm. Deməli, bu olacaq. © Henri Ford 11. Mən məğlubiyyətə uğradım. Sadəcə işləməyən 10.000 yol tapdım. © Tomas Edison 12. Ağır iş - vaxtında etmədiyiniz yüngül işlərin cəmidir. © Con Maksvell 13. Əvvəllər deyirdim: “Hər şeyin bir gün dəyişəcəyinə ümid edirəm.” Sonra isə hər şeyi dəyişmənin bir yolu olduğunu anladım və özüm dəyişməli oldum. © Cim Ron 14. Bütün həyatım boyunca öyrəndiyim və həmişə əməl etdiyim dərs – hər zaman cəhd etmək, heç vaxt təslim olmamaqdır. © Riçard Brenson

Əgər getdiyiniz yolda çətinlik və maneələr yoxdursa, bilin ki, o yol sizi heç yerə çatdırmaz. Yanılmaq insanca, bağışlamaq müqəddəscə bir işdir. – Aleksandr Pop Bilirsən…Ürəyin çox dolanda, günəşin batmasına tamaşa etmək yaxşı olur… Ey eşq! Sən elə bir hissən ki, dünya toxları, sənin aclarındır.- Şəms Təbrizi. .- Şəms Təbrizi. Tale bəhanələr qəbul etmir. – Ziqmund Freyd Həyatı yaşamanın iki yolu var. Biri heç bir şey möcüzə deyilmiş kimi yaşamaq… Digəri hər şey möcüzəymiş kimi yaşamaq. Bir insanın necə güldüyündən tərbiyəsini, nəyə güldüyündən ağıl səviyyəsini anlarsan. – Mövlana Oxuyaraq öyrənəcəksən amma, sevərək anlayacaqsan –  Şəms Təbrizi. Hər kəsi qınamaq və hər kəsi tərifləmək, ağılsızların edəcəyi şeylərdir. – Bencamin Franklin  Nitqi çox bəzəsən, məqsəddən uzaq düşərsən. – Mövlana Cəlaləddin Rumi Qadından mələklik gözləyirsənsə, Ona cənnətini sunmalısan . – Can Yücəl Məhəbbət teleskopdan, paxıllıq isə mikroskopdan baxır.   -H.Şou Düşdüyümüz quyular sandığımız qədər dibsiz deyil əslində, yapışmağa çalışdığımız iplər çox qısadır. – Çarlz Bukovski Faktlar çoxdur, həqiqətsə – bir. – R. Taqor Hər kəsi qınamaq və hər kəsi tərifləmək, ağılsızların edəcəyi şeylərdir. – Bencamin Franklin Nadan xoşbəxtliyi uzaqlarda axtarır,   müdrik isə onu öz yanında yetişdirir. – C.Oppenheym Oxuduğuna əməl etməyən alim məşəl gəzdirən kora bənzər. – Sədi Şirazi Qarının toxluğu müvəqqəti, gözün toxluğu daimidir.  -Əbu Turxan Məntiq sübut alətidir, intuisiya – kəşf aləti.  -Puankare  Dünyada hər pislik daim cəhalətdən doğar. – Alber Kamyu  Həyata yenidən başlasaydım, saniyələrin nəbzini tutardım. – Dostoyevski Qalib gələcəkmi cahanda kamal?!  -Səməd Vurğun Dünya bir qonaq otağıdır. Bu otaqdan hamı ilə vidalaşıb, borclarını ödəyib, layiqincə, nəzakətlə ayrılmağı bacarmaq lazımdır. – Aleksandr Düma

Yıxılanda əlimdən tutan olmadı mənim, Dost sandığım insanlar üz çevirib, getdilər. Məni Allah qaldırdı yıxıldığım o yerdən, " Necə oldu bu qalxdı ?" deyə qeybət etdilər. Səbr elədim, dirəndim əzaba, çətinliyə, Nə zamankı ümid də qalmamışdı sabaha. Mən insana əl açıb demədim ki, yardım et, Yardımçün əl uzatdım xilaskarım Allaha. İndi həmin insanlar yıxılıblar özləri, Mən nə çəkdim çəkirlər,mən kənardan baxıram. Məni tək buraxdılar ağır, çətin anımda, Mən onları Allahla təkbətək buraxıram. Elçin Rəhimzadə

Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetində (AzMİU) növbəti imtahanların 59 faizi test üsulu ilə keçiriləcək. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu universitetin tədris işləri üzrə prorektoru professor Akif Qasımov deyib. O xatırladıb ki, AzMİU-da 2022-2023 tədris ilinin yaz semestrinin imtahan sessiyasına hazırlıqlar fevralın 16-dan başlayıb. Prorektorun sözlərinə görə, dərs cədvəlləri elektron formada tərtib olunub dekanlıqlara, kafedralara göndərilib, həmçinin tələbələrin şəxsi kabinetində yerləşdirilib: "Yaz semestrində verilən tapşırıqlar üçün konkret zamanın müəyyənləşdirilməsi və göstərilən zaman müddətində tapşırıqların icrasına nəzarət gücləndirilib. Bu semestrdə 1039 tələbə alt dərsə yazılıb". A.Qasımov bildirib ki, fənlərin imtahan formaları fakültələrlə birgə müəyyənləşdirilib və ixtisas fənləri istisna olmaqla digər fənlərin attestasiyasının test formasında aparılmasına üstünlük verilib: "437 fəndən 154 fənn (35%) yazılı, 256 fənn (59%) imtahanlarının test üsulu ilə və 27 fənn (6%) imtahanlarının isə fakültədə keçirilməsi planlaşdırılıb. Bu tədris semestrində I kurslarda aylıq aralıq imtahanlar mərkəzləşmiş formada test üsulu ilə keçirilməsi davam edəcəkdir. Artıq bütün fənlərdən testlər test mərkəzinə göndərilib".

Yanlış yolu tutmuşam, Mən sənə vurulmuşam. İndi peşman olmuşam, Kaş ki, səni görməzdim, Bu qədər çox sevməzdim. ********************** Səninçün sevgi heçmiş, O hiss səndən yan keçmiş. Gedib mənsiz yol seçmiş, Kaş ki, səni görməzdim, Bu qədər çox sevməzdim. ********************* Güldün hər bir sözümə, Rişxənd etdin eşqimə. Dəyməzmişsən sevgimə, Kaş ki, səni görməzdim, Bu qədər çox sevməzdim. ********************* Küsdüm özüm-özümdən, Küsdüm sevgi sözündən. Qəzəb axdı gözümdən, Kaş ki, səni görməzdim, Bu qədər çox sevməzdim. **********************   Səndən sonra sevmədim, Düzü, sevə bilmədim. Bir an belə gülmədim, Kaş ki, səni görməzdim, Bu qədər çox sevməzdim. ********************* Haçansa dönsən mənə, Demə bağışlar yenə. Onda deyəcəm sənə, Kaş ki, səni görməzdim, Bu qədər çox sevməzdim. Müəllif: Şahin İsmayıl