Yazarlar

Əziz Şərifin `Molla Nəsrəddin`in 30 illiyi ilə bağlı `Literaturnıy Azərbaycan`da çap etdirdiyi məqalə çox baxımdan diqqətəlayiq mənbədir. O yazıda mühüm həqiqətlər var. Hətta `Molla Nəsrəddin` jurnalında gedən yazıların gerçək müəlliflərini öyrənmək üçün xeyli ipucu var məqalədə.  Qəlbini bolşevizmə təslim etmişlərdən olan müəllif, yazısına çox qiymətli bir yekun vurmuşdur. O, jurnalın və Məmmədquluzadənin fəaliyyətinə öz ideoloji və xroniki  şərhini verdikdən sonra yazır: `Yeni şərtlər(sovet rejimi-M.V) yeni yanaşma, yeni məzmun, yeni güc istəyirdi. Lakin özünün parlaq istedadına baxmayaraq Məmmədquluzadə hakimiyyətə gəlmiş fəhlə sinfinin gözləntilərini doğrulda bilmədi. Nəticədə `Molla Nəsrəddin` jurnalının adı dəyişdirilib `Allahsız` qoyuldu. Beləcə, türk mədəniyyətində olan  ilk satirik jurnalın varlığı sona yetdi` Mirzə Cəlilin həm şəxsiyyət, həm də ədib olaraq faciəsi məhz Əziz Şərifin yazdığı  bu məqamdadır: fəhlə hökumətinin gözləntiləri və ya ədibin bolşevizmdən gözləntiləri.  Mirzə, dostu Nərimanova, bolşevizmə, ədalətli dəyişikliyə inanmış, aldanmışdı. Bu, elə bir aldanış idi ki... Aldanmaq sözünü min qat aldanmaqla yükləsən belə Mirzə Cəlilin müsibətini ifadə etməz. Mirzə öz bolşevizm gözləntilərində faciəli şəkildə aldanmışdı. Mirzə zənn etmişdi ki, bolşevizm yalnız onun nifrət etdiyi zadəgan sinfini məhv edəcək, sıra ona gəlməyəcək.  Mirzə yanılmışdı. Sıra təkcə ona, `Molla Nəsrəddin`ə deyil, Mirzənin övladlarına da, nəsilbənəslinə də gəldi... Mirzə Cəlil Nərimanovun israrlı təkidi ilə Təbrizdən döndükdən sonra gördüklərindən dəhşətə gəlmiş, başına gələnlərdən sarsılmışdı. Təbrizdə xan kefində yaşayan, istədiyini yazan, yeri gələndə hikkəsini yeridən Mirzə Cəlil, Bakıda bir parça çörəyə möhtac qalmış, amansız bolşevik senzorlar hülqumuna çökmüşdü. Həmidə Xanımın varı, dövləti, mülkiyyəti, hətta evi əlindən alınmış, böyük ailə çarəsiz  bir yoxsulluğa düşmüşdü. Mirzənin ağlına gəlməyən başına gəlmişdi.  Böyük ədibin  bütün fikirləri, bildikləri, etdikləri, güvəndikləri... yerlə yeksan olmuşdu. Əslində, Mirzə Təbrizdən geri qayıtmaq istəmirdi. Nərimanovun təkidləri - teleqramları onu yerindən edə bilməzdi. Çünkü 1920-ci ilin may üsyanında bolşeviklərin törətdikləri qətliamı öz gözləri ilə görmüşdü. Şahid olmuşdu ki, bolşeviklər Gəncədən üzü Qarabağa, ta Araza kimi  tək-tək öldürmədilər, kənd-kənd yandırdılar, yox etdilər, qocalara, uşaqlara, bələkdəki çağalara belə aman vermədilər. Təbrizdə isə `Molla Nəsrəddin`in bazarı tutmuşdu, jurnal sevilmişdi.  Hətta hökumətin yasağı ilə jurnalın çıxmadığı gün Təbriz bazarı üsyan etmiş, baqqallar, tüccarlar `Molla` çıxmasa, biz də çıxmayacağıq` deyib dükanları qapatmışdlar.  Şəhər valisi geri çəkilməyə məcbur olmuşdu.  Mirzə Cəlili Həmidə Xanımın inadı Təbrizdən Bakıya dönməyə vadar etdi. Həmidə Xanım, günlərlə sürən mübahisələrin yekununda  `sən getməsən də mən gedəcəm` dedi. Bu isə başqa bir yazının mövzusudur... Qeyd: adı çəkilən məqaləni mənə göndərdiyi üçün professor Cəmil Həsənliyə təşəkkür edirəm. Mehriban Vəzir, yazıçı-publisist 

Güllü xala bizim qonşumuz idi. Tək yaşayırdı. Hər gün onlara gedirdim, evini təmizləyəirdim, bulaşıq qab-qacağını yuyurdum, bulaqdan su gətirirdim. Bəzən gecələr də onunla qalırdım. Bir sözlə, nə olursa-olsun onu tək buraxmırdım. Güllü xala bütün bunlara sevinirdi, divardan asılmış şəkli göstərib: "Qoy, Faiq gəlsin, səni Faiqə alacağam”, - deyirdi.                                                                                       * O, çuğunu çoxdan tökülmüş parçı gücü çatdığı qədər yerə aram-aram vurub, zarıyaraq səslənirdi: "Su! Su.u.u.u!"  Qolundakı zəncirləri həm də ayaqlarına möhkəmcə bağlamışdılar. Göz qapaqlarını ağır-ağır qaldıran adam, bəlkə də sonuncu dəfə əlindəki parçı yerə vurub inildədi: - Su.u.u.u.u.u! - Mən o vaxt orda deyildim. Bütün bu dediklərimin heç birini gözümlə görməmişəm amma bilirəm. İndi sən göz bəbəklərində yaş gilələndirib düz gözümün içinə baxırsan. Baxırsan ki, gözlərimin içində onu görəsən. Görəcəksən! Bilirsən niyə? Çünki mən onun kimilərini çox görmüşəm... Hər şeyi danışım? Sən buna dözəcəksən? Sənə yazığım gəlir... - Faiq müharibə başlayanda Milli Orduya yazılan ilk könüllülərdən biri idi. Kənddə belə söz-söhbət gəzirdi ki, Faiq itgin düşüb. Bir də bunu deyirdilər ki, Faiq, ölüb. Ancaq bütün bunlar barədə Güllü xalaya heç kim nəsə deməyə cəsarət etmirdi. Çəkinirdilər... Güllü xala isə oğlunun sağ olduğuna inanırdı, nə vaxtsa oğlunun evə dönəcəyini gözləyirdi.  Tövləsində boynuna qırmızı ipək parça bağlanmış bir qoç saxlayırdı ki, Faiq gələndə qurban kəssin. Faiqin toyu üçün bir neçə erkək dana da tədarük görmüşdü. Tez-tez də mənə: "Qızım, Faiqi gözləyəcəksən, eləmi?” - deyə sual verirdi. Sözün düzü, mən də Faiqin ölməsinə inanırdım, amma Güllü xalanın xatirinə dəyməmək üçün başımı tərpədərək yüngülcə "hə” deyirdim... Birdən, o, qızın sözünü ağzında qoyub dedi: - Axmaq! Sən Güllü xalaya niyə ümid verirdin? - Ümid... Mən... Mən...  Hər dəfə mənə elçi gələndə Güllü xalanın üz-gözündən kədər yağırdı. Elə olanda sanki Faiqin yoxluğunu qəbul edirdi. Mən də yaşıdlarım kimi gəlin paltarı geyinmək, ailə qurmaq, ana olmaq istəyirdim. Ancaq onun bu halını görüb, valideyinlərim və qohumlarım tərəfindən danlansam da, gələn elçilərə "yox!” deyirdim. Bilirsən niyə? - Niyə? - O qədər olub ki, oğulları üçün gözaltı elədikləri qızların toyunu görüb ürəyi partlayan analar...Buna görə də mən öz xoşbəxtliyimi Faiqin anasına, Güllü xalaya qurban vermişdim. Elçilərə "yox” deyəndən sonra arvadın üz-gözündə ümid işığı yanırdı, ümidlənirdi... - Sənin artıq qırx yaşın var və sən indi sadəcə bir fahişəsən. - O yaşdan sonra kim olmalı idim ki?!                                                                              * - Su! Su.u.u.u! - Ey.y.y.y! Qəhbə türk, su istəyirsən? Uzat o əlindəki zibili, sənə su verəcəyəm. O, əlindəki parçı döşəmətəni deşikdən çölə uzatdı. Bilirsiniz nə oldu? Erməni zabiti çuğunu tökülmüş parça işədi. Elə bilirsiniz o bunu edəndə şaqqanaq çəkib güldü? Yox! O bunu sakitcə etdi. Heç bir kəlimə də demədi. Susuzluqdan dodaqlarından qan əmən adam, parçın içindəki işəməyi qoxulayıb, yerə töküb, zarıyaraq, dedi: - Ey.y.y.y! Qəhbə erməni, mən sənə təşəkkür edirəm! - Niyə? - Ümidləndirmişdin...                                                                                        * - Artıq iki il keçmişdi. Gözlərim qapıda qalsa da, daha elçilər gəlmirdi. Güllü xala xəstələnmişdi, əvvəlki taqəti qalmamışdı. Ona məndən başqa qulluq edəcək bir kimsəsi yox idi. Bir gün sandıqdan dəsmala bükülü bir bağlama çıxartdı. Bağlamanın içindən qızıl üzüyü götürüb, barmağıma taxdı. Biz göz-gözə gəldik. O da gülümsəmirdi, o da sevinmirdi, mən də. Onun da gözlərində kədərli bir ümid vardı, mənim də. İkimiz də, əvvəlcə baxışlarımızı bir-birimizin əllərinə zillədik. Sonra mən başımı qaldırıb, Faiqin divardan asılan şəklinə baxdım. Güllü xala isə iki əlinin ovuclarında, taleləri yarımçıq qalmış xətlərin arasında nişan üzüklü barmağımı gizlətdi... Mən Faiqə naşanlandım.   Bir neçə gün sonra o öldü. Güllü xalanın Faiqin toyu üçün tədarük gördüyü heyvanları da kəsdilər. Kəsib, Güllü xala üçün ehsan verdilər. Mən isə Faiqin divardan asılmış şəkli ilə tək qaldım. Hər gün Faiqin şəklinin tozunu alırdım. Hər gün Faiqin şəkli ilə danışırdım. Mən taleyimlə barışmışdım, Faiqin divardan asılmış şəklinə vurulmuşdum.  - Sonra nə oldu? - Sonra anam, atam, kəndin yarıdan çoxu bir gecədə qəfil basqınla Ermənistan ordusuna əsir düşdü. Mən qaçıb, güclə canımı qurtardım. Bakıya gəldim. Heç kimi olmayan adam necə olar? Qışın soyuğunda küçədə də, yatmaq olmur. Restoranlarda gecələdim. Kimdən yemək, iş və yatmağa yer istədimsə, o kimsə ilə yatmağa məcbur qaldım. Mən bax belə fahişə oldum. - Dəhşət... - Yox, çarəsizlik. Sən heç bilirsən çarəsizlik nədir?  - Bilirəm. - Nədir? - Sənə demişdim – aylarla erməni əsirliyində qaldığımı. - Hə, dermişdin. Amma ümid edirdin. Mənim kimi, ümidlərin ölməmişdi. Sənin anan, atan, qardaşların kənddən sağ-salamat qaça bilmişdi. Onlar səni axtardılar və tapdılar. Sənin əsirlikdən azad edilməyin üçün bir erməni zabitinə özün ağırlığında pul verdilər. Faiqi məndən başqa heç kim axtarmırdı. Faiq də kimsəsiz qalmışdı, mən də. Elnur, bilirsən yadıma nə düşdü? - Nə? - Sən və Faiq cəbhəyə yollananda Güllü xala arxanızca su atmışdı. Sonra qəfil Faiq geri çevrilib mənə göz vurmuşdu. Heç kim görməsə də, sən bunu görmüşdün. Faiq yaman qızarmışdı. - Unutmamısan.  - İyirmi il keçib...  O, bir az susub, birdən soruşdu: - Sən demədin; Çarəsizlik nədir? - Bura bax, mən səninlə evlənmək istəyirəm. - Sən fahişə olduğumu bilirsən. - Bilirəm. - Bu axmaq fikir hardan ağlına gəldi? Niyə mənimlə evlənmək istəyirsən? - Bir vaxtlar çarəsiz qaldığımı unutmaq üçün. Özümü bağışlamaq üçün. - Başa düşmədim...                                                                                  * - Su! Su.u.u.u.u.u!  Divarları buz kəsmiş otağın çöldəki soyuq günəşdən xəbəri yoxdur. Kiçik bir işıq süzülür, o da, döşəmətəni əl boyda deşikdən. Bu, ümid işığıdır. Bu otaqda keçən iki yüz iyirmi səkkiz günlük əsirlik, iki yüz iyirmi səkkiz illik ölümə bərabərdir. Mən bu hekayənin müəllifi kimi sizi əmin etmək istəyirəm ki, mənim qəhrəmanım ölmək istəmədiyi üçün ölməyib. Yoxsa o ölmək istəsəydi, çoxdan ölərdi. İndi bu yazdıqlarımı diqqətlə oxuyun, hər şeyi biləcəksiniz! Zindanın dəmir qapısı açılır. İki nəfər yaralı bir əsgəri sürüyərək içəri daxil olur. Yaralı əsgər cırılmış qarnını qucaqlayıb, bağırsaqlarının yerə tökülməməsi üçün. Onu yerə uzadırlar və başına bir neçə təpik ilişdirib, dayanırlar. Gözləyirlər. Sonra bu iki ermənidən biri, qarnı cırılmış əsgərin boynundakı şah damarını yoxlayıb, "ölmədi” – deyir. - Ölmədi? - Yox! - Oğraşda it canı var. - Nə edək? - Bu oğraşı sürüyüb çıxart, bayıra! - Yaxşı. Erməni əsgəri, Faiqin köynəyinin boynundan tutub sürüdü. Erməni zabiti isə qapını açıb gözləyirdi. Gözləyirdi ki, əsgər Faiqi zindandan çölə çıxartsın. Birdən huşunu itirmiş Faiq oyanıb qışqırdı: Ana.a.a.a.a.a! Zabit və erməni əsgəri diksindi. Qapını tutan zabit, Faiqin qarnına zərblə bir təpik ilişdirdi. Onun bağırsaqları yerə töküldü. Yerdə sürüklənən Faiqin bağırsağı qapının tininə ilişib, uzandıqca, uzandı. Faiq, hələ də: "Ana.a.a.a.a.a.a!”, - deyib zarıyırdı. Qapını tutan erməni zabiti, bağırsaqlardan gələn pis qoxuya görə qəzəbli idi. O belindəki bıçağı çəkib, söyə-söyə karidora çıxdı və Faiqi sürüyən əsgərə  dayanmasını əmr etdi: - Dayan! Bunun anasını s...m! Sonra o bıçağı Faiqin boğazına aparanda gözü zindanın qapısına sataşdı. İki yüz iyirmi səkkiz gündür o zindanda əsir olan Elnur, qapının arasından onlara baxırdı. O dizləri və dirsəkləri üstdə dayanmışdı. Qollarına bağlanmış zəncirin bir ucu ayaqlarına bağlandığı üçün ayaq üstə dura bilməzdi. O sadəcə iməkləməyi bacarırdı. Elnur bərəlmiş gözlərini erməni əsgərlərinə zilləmişdi. Onun gözlərində ölüm qorxusuna aid hər şey var idi. İndi özü də istəmədən erməni əsgərlərlə göz-gözə gəlmişdi və qorxudan özünü itirib, gülümsədi. Bıçaqı Faiqin boğazına dirəyən erməni zabiti qışqırıb dedi:   - Ə.ə.ə.ə.ə! Nəyə gülürsən? Buraya gəl! Elnur, iməkləyə-iməkləyə onlara tərəf getdi və gəlib düz erməni zabitinin ayaqlarının dibində dayandı. Erməni zabiti əlindəki bıçağı Elnura verib dedi: - Kəs, bu itin başını! - Kəsim? - Hə! - Yaxşı...                                                                                   * - Sən demədin; Çarəsizlik nədir? - Bura bax, mən səninlə evlənmək istəyirəm. - Sən fahişə olduğumu bilirsən. - Bilirəm. - Bu axmaq fikir hardan ağlına gəldi? Niyə mənimlə evlənmək istəyirsən? - Bir vaxtlar çarəsiz qaldığımı unutmaq üçün. Özümü bağışlamaq üçün. - Başa düşmədim... - Heç nə... Əbil Həsən

 Sozcu.az saytı Kulis.az-a istinadən yazıçı-publisist Mehriban Vəzirin tərcümə etdiyi   Həmidə Xanım Cavanşirin çap olunmayan məktubunu təqdim edir. Həmidə Xanım yazır: "İlk Türk satirik jurnalı "Molla Nəsrəddin"in 30 illiyi münasibəti ilə Əziz Şərifin yazdığı və "Literaturnıy Azerbaycan" dərgisinin 7-8-ci nömrələrində dərc etdirdiyi məqalədə rəhmətlik Məmmədquluzadənin xatirəsini incidən bir səhv vardır. Əziz Şərif jurnalın 1910-cu ildəki durumunu, nəşrinin beşinci ilini təsvir edir və 53-cü səhifədə yazır ki, guya Məmmədquluzadə “zəngin dul qadınla sərfəli nikaha girdikdən sonra” jurnaldan soyumuşdu və s. bu kimi fikirlər… Mən mərhumun dul xanımı olaraq Mirzə Cəlilin xatirəsini müdafiə etməyi özümə borc bilirəm və rəhmətliyin tərcümeyi halına qeyri-müəyyənlik gətirən bu ədalətsiz fikrə etiraz edirəm. Mirzə Cəlil Şərifin yazdığı kimi 1910-cu ildə deyil, 1907-ci il, iyunun 15-də ailə qurub. Şərif elə həmin 53-cü səhifədə, yuxarıda yazır: "Təkcə Rusiyada deyil, eləcə də İranda, Türkiyədə, Misirdə, daha sonra Hindistanda böyük şöhrət tapmış jurnalın üçüncü və dördüncü illəri "Molla Nəsrəddin"in çiçəklənmə dövrü idi." Müəllifin bu sözləri öz qeydlərini kökündən təkzib edir, belə ki, o, jurnalın 1908-1909-cu illərini çiçəklənmə dövrü hesab edir, sonra da deyir ki, zəngin dul qadınla sərfəli izdivac onu jurnaldan soyutdu. Bu fikirlər açıq görünən ziddiyətlərlə doludur. Mərhum ərimi yaxşı tanıyanlar təsdiq edər ki, o, evlilikdə fayda güdməyi bacaran və bundan ötrü öz sevimli övladı saydığı jurnalı atacaq bir adam deyildi. 1907-ci ildə bizim diyarda qorxunc çəyirtkə hücumu oldu, aclıq, vəba və erməni-türk qırğınlarının gətirdiyi digər fəlakətlər Qarabağı bürüdü. Həmin dövrdə Məmmədquluzadənin Tiflisə köçmək ideyası mənə cazibəli göründü. Mən onun təklifi ilə razılaşıb Qarabağdakı bütün təsərrüfat işlərimi ləğv etdim. Biz Mirzə Cəlilin Tiflisdəki Davıdov 24 ünvanlı evinə köçdük. O vaxt Mirzə Cəlilin jurnal işləri çox gözəl gedirdi. Onun himayəsində büyük bir ailə vardı. Mən və mənim birinci ərimdən olan iki övladım da onun hesabına dolanırdıq. Mirzə Cəlilin 1910-cu ildə bütün gücünü jurnala verə bilməməsinin və nisbətən uzaqlaşmasının səbəbi aşağıdaklarla izah olunur: M.Cəlilin rəhmətlik qardaşı - məşhur İran inqilabçısı (o, yazıçı Ordubadinin "Dumanlı Təbriz" əsərində xatırlanır) Mirzə Ələkbər İrəvan türməsində yatırdı. 1910-cu ilin avqustunda M.Cəlil belə bir bildiriş aldı ki, qardaşı İrəvan vilayət məhkəməsində mühakimə ediləcək və onu edam cəzası, ən yaxşı halda isə katorqa gözləyir. Bu xəbər onu sarsıtdı və xəstə saldı. Jurnalı yoldaşına tapşırıb məsləhət və kömək istəmək üçün mənim yanıma gəlməli oldu. Mən ona məsləhət gördüm ki, təcili İrəvana getsin. İşi iki ən yaxşı vəkilə versin (münsif vəkil Məlik-Ağamalov) və bu işi gələn ilə qədər təxirə saldırmağa çalışsın. Biz pul tapdıq və Mirzə Cəlil İrəvana yola düşdü. Beləliklə, o, qardaşının mühakimə işinin 1911-ci ilin mayına qədər təxirə salınmasına nail oldu. Lakin Mirzə Cəlil evə xəstə qayıtdı, o, işias (Oturaq sinirinin nevriti - red) olmuşdu. Üç aya yaxın xəstə yatdı, yalnız dekabrın axırına bir az yaxşılaşdı və jurnalın nəşri üçün Tiflisə yola düşdü. 1911-ci ildə isə əvvəlcə rəhmətlik şair Sabir xəstələndi, sonra may ayında mən azarladım (qan zəhərlənməsi və iki ciddi əməliyyat keçirdim), düz beş ay ölüm-dirim yatağında qaldım. Həm mənim, həm iki körpə övladımızın, həm də bu böyük ailənin bütün qayğıları Mirzə Cəlilin çiyninə yüklənmişdi. 1911-ci ilin mayında qardaşını azad etdirmək üçün ikinci dəfə İrəvana məhkəməyə getməyi Mirzə Cəlili tamamilə əldən salmışdı, o, jurnalın işlərindən müvəqqəti olaraq uzaq düşmüşdü. Nəzərə almaq lazımdır ki, "Molla Nəsrəddin" jurnalı nəşrinin ikinci, üçüncü, dördüncü illərində yüksək din xadimlərini, dini, alimənsəb zümrəni, kapitalistləri və bu kimi digərlərini tənqid edir, sataşırdı. Bu üzdən hər tərəfdən jurnalı boykot etdilər və xarici ölkələrə - İrana və Türkiyəyə göndərməyi yasaqladılar. Jurnalın tirajı elə bir həddə endi ki, hətta xərci borcunu ödəmədi. M. Cəlil borca girməyə məcbur oldu. Bu səbəbdən mən büyük ailəmizi dolandırmaq üçün kəndə qayıdıb təsərrüfat işlərimi davam etdirməli oldum. Ömər Faiqin jurnaldan qazancı yox idi, ailəsini saxlamaq üçün pul qazanmalı idi. Bu səbəbdən müvəqqəti olaraq jurnaldan uzaqlaşıb kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmağa başladı. Lakin tez-tez M.Cəlillə məktublaşır, yazı üçün ona mövzu verirdi. Bu hadisələrin bütün təfərrüatı haqqında mən öz xatirələrimdə yazmışam. Həmin xatirələri, M.Cəlilin mənə yazdığı məktubları ilə birlikdə "Azfan"a (Elmlər Akademiyası Azərbaycan filialı) vermişəm. O məktublarda Mirzə Cəlil jurnalın həmin illərdə düşdüyü ağır maddi vəziyyəti ətraflı təsvir edir. Həmidə X. Məmmədquluzadə Noyabr, 1936 ________ - Əlbəttə, 1936-cı ildə, repressiyaların ağır vaxtında Əziz Şərifin Mirzə Cəlilə qarşı belə bir ittiham irəli sürməsi, "zəngin dul qadınla sərfəli izdivac edib, jurnalı unutdun" deməsi, 5 il əvvəl ölmüş Mirzə Cəlil üçün deyil, daha çox Həmidə xanım və övladları üçün təhlükəli idi. - Həmidə xanımın bu məktubunu redaksiya çap etmədi. - Məktub ilk dəfə çap olunur. - Demək olar ki, Mirzə Cəlilin əlinin altında böyümüş Əziz Şərifin ustadına bu münasibəti çox maraqlıdır. fotoları Tural Hüseyn rəngləyib

...Gecənin qaranlığından boylanan ay işığı onun qışqırtısından hürküb buludların arxasına çəkildi. Buludların arxasındakı vahimə, yer üzünə çökdü. Bu hekayə heç bir hekayəyə bənzəmir. Bu elə bir hekayədir ki, sənə hər şeyi açıb deyə də bilmirəm. Olmur. Alınmır. Bilirsən onun qızı nə deyirdi? - Nə deyirdi? - Deyirdi ki, qardaşım atamı zorlayıb. - Nə danışırsan?! - O deyirdi ki, qardaşımı atamın başıma işəməsi üçün məcbur ediblər. - Tfu.u.u! - Sən bu hekayəni həqiqətən eşitmək istəyirsən? -... Atam hərbçi olub. Ömrünü bu işə sərf etmişdi. Vətəninə, ölkəsinə layiqli xidməti ilə həmişə seçilirdi. Ona harada olmasından asılı olmayaraq verilən tapşırıqlara can-başla əməl etməyə çalışırdı. Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı dönəmində Əfqanıstanda xidmət etmişdi. Onun öz işinə sadiqliyi, peşəkarlığı və vətənpərvərliyi tez-tez televiziya verilişlərində təbliğ edilir, haqqında qəzetlərdə məqalələr yazılırdı.  Atam döyüş bölgəsində yerləşən hərbi hissələrdən birinin komandiri idi. Evimiz hərbi hissədən çox uzaqda olduğuna görə, onunla doyunca vaxt keçirdə bilmirdik. Atam imkan tapan kimi evə gəlib, vaxtını bizə sərf edirdi. Hərbiçi kimi nə qədər ciddi və tələbkar olsa da, evdə tamam başqa adam olurdu, Buna görə də onun evə gəlməyi bizim üçün demək olar ki, toy-bayram idi. Onun evə gəlişini səbirsizliklə gözləyib, günləri saymağa başlayırdıq.  İsti bir yay günü atam evə gəlmişdi. Hamımız sevinirdik. Bizi sabah gəzməyə aparacağına söz vermişdi. Səbirsizliklə sabahın açılmasını gözləyirdim. Ancaq ürəyimdə səbəbini anlamadığım bir narahatlıq və təlaş var idi. Özümü birtəhər sakitləşdirib yuxuya getdim. - Sən o böyük qara ilanı görürsən? - Görürəm.  - Qorxursan? - Əlbəttə! - Qışqırma… - Axı mən qorxuram! Qorxuram! Mənə tərəf gəlir! Ata.a.a.a! Evdə böyük qara ilan var! Ata burada bir nəfər var idi, hanı o adam?  Çöldəki tufan elə bil ki, əlinin tərsi ilə evin qapısını möhkəmcə örtdü. Pəncərələr öz şərçivəsində çırpınmağa başladı. Evin içi çölə qaçmaq istəyirmiş kimi, əşyalar, divarlar, dik atıldı. Qəfil qışqırıq səsi məni yuxudan oyatdı. - Ay Allah! Belə də yuxu olar? Yaxşı ki, öz səsimə oyandım. Mən uşaqlıq xatirələrimi yuxuda kimə danışırdım? O niyə mənə qara ilanı göstərdi? O qara ilan hardan peyda oldu? Məzuniyyətim qurtarsaydı, atamı da görərdim. Lap darıxdım… C.D qan tər içində çarpayıdan qalxıb, mətbəxə tərəf getdi. İndi ona hər şeydən çox su lazımdır, qurumuş boğazını yaşlamaq üçün. O cəmi üç ildir ki, müddətdən artıq xidmətçi əsgər kimi orduda işləyir. Atası tanınmış polkovnikdir. Budur, o suyu başına çəkəndə, evin qapısı sındırılaraq qəfil açılır. Üzü qara masqalı bir neçə şəxs evə daxil olur. - Yat, yerə yat! Tez! Onun qollarını arxadan burub, yerə yıxırlar.  - Danışma! Heç nə demə! Sən həbs olunursan! - Niyə.ə.ə.ə! Gözlərini qaranlıq örtən C.D yuxuya gedir. Boynunun ardından dəyən zərbə onu yatızdırır. Özünü tavandan asan işıqlar, ayaqlarından asılmış adamın gözlərində qaralır. O göz qapaqlarını açıb, döşəmədəki qan gölünü görəndə başa düşdü ki, bu burnundan axan qan deyil. Başını sağa çevirdikdə soyuq otağın küncündəki çılpaq adamı əvvəlcə tanıya bilmədi. Dizlərini qucaqlayıb otran çılpaq adam, sızıldayırdı. Gözünü bir də yumub açdı. Sonra bir də. Diqqətlə baxanda diksindi: – Ata! Bu sənsən?  Polkovnik  V.D deyəsən eşitdiyi səsdən üşüdü. Siz heç, səsdən üşüyən adam görmüsünüz? Bax, indi onun oğlu həmin mənzərənin şahididir. Atası oğlunun səsini eşidib üşüyür, tir-tir əsir. - Vı.vı.vı.v.v.v! Sən mənim oğlum deyilsən! Bu yalandır! İnanmıram! Məni yenə aldadırlar. Yenə mənə nəsə edəcəklər? Nə olar məni toka verin amma anus dəliyimə heç nə soxmayın! Soxmayı.ı.ı.ı.ın! - Nə.ə.ə.ə.ə! Sən nə dedin ata.a.a.a? Ata, eşidirsən? Nə.ə.ə.ə? - Sus! Sus! Sus! Oğraş! Sən mənim oğlum deyilsən! Qancığın doğduğu! Sən mənim oğlum deyilsən! - Ata! Ata.a.a.a! Və qəfil işıqlar sönür… - Sən, C.D, atanın vətənə necə xəyanət etdiyi haqda nə bilirsən? Nədir, nə tərs-tərs baxırsan? Yoxsa sən də atan kimi məni düşmənlərə satacaqsan? Yoxsa məni öldürmək istəyirsən? Bunu görürsən? Bax, bunu yeyərsən! O penisini çıxardıb yapışqan bez ilə bağlanmış C.D-nin ağzına sürtdü. Və qəfil işıqlar sönür… *** - Ata, gələn dəfə evə gələndə mənə əsgər çəkməsi alıb gətir, nə olar.  Altı yaşlı C.D atasının hərbi çəkmələrini ayağında sürüyə-sürüyə gülümsəyirdi. Gülümsəyirdi ki, daha da sevimli olsun və atasını hərbi çəkmələr almaq üçün razı salsın, Ata oğlunu qucağına alıb, sarıldı. Onu doya-doya öpdü. - Yaxşı, mütləq alaram, mənim ağıllı oğlum. *** - Oğlum, mən vətənə xəyanət etmişəm. Hərbi sirrləri düşmənlərə pul qarşılığında satmışam. Satmışam ki, indi burda gördüyün bu öz zabitlərimiz məni zorlamasınlar. Ha.ha.ha.ha! V.D dəli kimi gülməyə başladı. Sonra qəfil hönkürüb ağladı. O işkəncələrdən qorxub yalan danışırdı. Vətənə xəyanət etmədiyini oğlu da bilirdi. - Ata, bilirəm, sən vətənə xəyanət etmisən. Sən öz zabit şərəfini də pula satmısan. - Hə, satmışam! - Ata, məni də zorlayıblar. Özü də bir neçə nəfər, bir neçə saat dayanmadan. Ata.a.a.a.a! Oğraş ata.a.a.a, alçaq! Şərəfsiz! Kişi qəhbəsi!  - Hə, mən alçağam! Mən oğraşam! Mən şərəfsizəm! Mən kişi qəhbəsiyəm! Mən satqınam! *** ...Gecənin qaranlığından boylanan ay işığı onun qışqırtısından hürküb buludların arxasına çəkildi. Buludların arxasındakı vahimə, yer üzünə çökdü. Bu hekayə heç bir hekayəyə bənzəmir. Bu elə bir hekayədir ki, sənə hər şeyi açıb deyə də bilmirəm. Olmur. Alınmır. Bilirsən onun qızı nə deyirdi? - Nə deyirdi? - Deyirdi ki, qardaşım atamı zorlayıb. - Nə danışırsan?! - O deyirdi ki, qardaşımı atamın başıma işəməsi üçün məcbur ediblər. - Tfu.u.u! - Sən başqa nə eşitmək istəyirsən? - Mən bu barədə hekayə yazacam. - Əbil, yaxşı düşün... - Narahat olma... - Yaxşı, indi V.D –nin qızı gələcək. O özü hər şeyi sənə danışacaq. Bir az sonra, işığı közərən otağın qapısı açılır və V.D-nin qızı otağa daxil olur. - Salam. Jurnalist Əbil və yanındakı şəxs ayağa qalxıb sayğı ilə qızı salamlayırlar. V.D-nin qızı: - Mən heç nə danışmayacam! Anam və mən, atamla qardaşım haqda bəraət məktubu almışıq.  Jurnalist Əbil durduğu yerdə quruyub qaldı. Qız susurdu. Əbillə V.D-nin qızını tanış edən şəxs də susurdu.  - Hə, atam və qardaşım günahsızdır. Onlar vətən xaini deyil! Biz bəraət məktubu aldıq... Jurnalist Əbil, dərindən nəfəs alıb dedi: - Axı onlar öldürülüb?! Siz ölülər üçün bəraət məktubu almısınız... SON Əbil Həsən

Canavar qocalıb əldən düşmüşdü. Daha əvvəlki gücü də yox idi. Gözlərinin işığı da azalırdı. Gücü azaldığına görə ov edə bilmirdi. O, hərdən qarnını doyuzdurmaq üçün dağın ətəyində otlayan qoyun sürüsünə hücum edir, ancaq əlinə bir şey keçmirdi. Qoyunlar əvvəlki cəldliyi qalmayan canavarı görəndə, mələşib bir-birlərini və çoban itlərini xəbərdar edirdilər. Bu isə onun asan olmayan işini bir qədər də çətinləşdirirdi. Bir tərəfdən də çobanın itləri canavarı taqətdən salırdı. Canavar başa düşürdü ki, belə davam edərsə bir gün çobanın itləri onu parça-parça edəcəklər.  İtlərin əlindən xilas olsa belə yaxında aclıq onun axırına çıxacaqdı. Canavar bunun üçün uzun-uzun fikirləşir, çıxış yolu axtarırdı. Günlərin bir günündə onun ağlına dahiyanə bir fikir gəldi və o dərhal bunu həyata keçirməyə başladı. Belə ki, o gizli şəkildə birtəhər sürünün yaxınlığındakı qayaların yanına qədər gələ bildi və planını icra etmək üçün əlverişli fürsətin gəlməsini gözlədi. Tezliklə onun gözlədiyi fürsət ələ düşdü. Budur e.e.e bir qoç otlaya-otlaya qayaya yaxınlaşır. Canavar qoçun qarşısına keçərək ədəb-ərkanla: “Salam canavar, necəsən?” - dedi. Özünü itirmiş qoç nə edəcəyini bilməyib donub qaldı. Canavar bu fürsətdən istifadə edərək şirin dilini işə saldı və “Bəli, sən də mənim kimi canavarsan. Ancaq çoban səni qoyun kimi sürüyə qatıb otarır. Həm də bilirsənmi, mən canavar əti yemirəm, qoyun əti yeyirəm sən məndən niyə qorxursan ki? Sən mənim əsl dostumsan. Sənin əsas düşmənin elə o çobandır. O, səni qoyun kimi otarır, axırda da ətini kəsib kabab edib, yeyir. Dərini isə soyub əlinə keçəni yığır dərinin içinə”- dedi. Canavarın sözləri qoçun yaman xoşuna gəlmişdi. O, kefi kök halda otlamağa davam etdi. Canavar planının işə yaradığını görüb bunu sürüdəki digər heyvanların üzərində də sınaqdan keçirtməyə başladı. O, qoyunlardan bəzilərini şir, pələng adlandırır, digər birinə “ayı” deyə müraciət edir, hamısına da oxşar sözlər deyir, çobanı əsas düşmənləri olaraq qələmə verirdi. Maraqlısı orasındadır ki, qoyunlar bu sözlərə inanır, özlərini bənzədildikləri heyvanlar kimi güclü hiss edirdilər. Bunun nəticəsidir ki, onlar artıq canavardan qaçmır, itləri köməyə çağırmırdılar. İndi onların əsas düşməni və nifrət etdikləri çoban idi.   Canavarın işləri düzəlmişdi. Artıq onun qoyunları tutub yeməsi üçün xüsusi əziyyət çəkməsinə ehtiyac qalmamışdı. İndi o, yemək istədiyi qoyunu çağırır, gəzmək və söhbətləşmək adı ilə sürüdən uzaqlaşdırır və yeyirdi. İş o yerə gəlmişdi ki, bəzən bu işdə ona qoyunların elə özləri kömək edirdilər. Bununla belə bəzən sürüdəki hansısa qoyun bundan duyuq düşür, digərlərinə də bunu izah etməyə çalışırdısa da, bunun faydası olmamışdı. Qoyunlar həmcinsinə inanmır, onu canavara elə özləri təslim edirdilər. Onlar əlbəttə sıranın bir gün onlara da gəlib çatacağını anlamırdılar. Özlərini “şir”, “pələng”, “canavar” adlandırsalar da qoyun kimi davranmaqdan əl çəkmirdilər. İndi gəlib çatdıq məsələnin əsas məğzinə! Bir gün, bir qoyun canavarın hiyləsini yerli-yataqlı dərk edib, qoyunların arasında gəzib, öz fəlsəfi fikirlərini yaymağa başlayır. Onun fikirlərinin əsasını “Özünü tanımaq” anlayışı təşkil edirdi. O qoyun həmcinslərinə deyirdi ki: - “Özünüzü tanıyın, həqiqəti dərk edin. Mən sizə heç nə öyrədə bilmərəm, sizləri yalnız düşündürə bilərəm”.  Filosof qoyunun fikirləri heç də digər qoyunların xoşuna gəlmirdi. Bir çoxları hətta onu dəli hesab edirdilər. Filosof qoyun, canavarla mübarizəni daha da sərtləşdirmək qərarına gəlir və canavarın izinə düşür. Canavar da boş dayanmır. Öz qoyun tərəfdarlarına filosof qoyunu izləməyi tapşırır. Hiyləgər canavar, həmən bu qoyunu tələyə salmaq üçün, bir neçə dəfə aldadıcı fənn işlədərək, güya hansısa qoyunu yenə parçalayırmış görüntüsü yaradır. Hər dəfəsində də, həmən bu filosof qoyun mələşərək, cobanı köməyə çağırır. Coban hadisə yerinə çatanda heç nə baş vermədiyini görüb, filosof qoyunu kötəkləyir.  Bu hal bir neçə dəfə baş verir və bir gün, qoyunlar öz aralarında sözləşib, hamısı bir ağızdan susur. Canavar da yenə iş başındadır. Canavar öz hiyləgər planını təkrarlayır. Çoban görür ki, bütün qoyunlar susub, köpəklərdən də səs gəlmir. Ayağa qalxıb atına tərəf getmir, çomağını əlinə almır. Yumuru qarnını sığallayan çoban öz-özünə deyinir: - Qoyunun əcəli çatanda başını çobanın çomağına sürtər! Əminəm ki, indi bu hekayəni oxuyan kəslərdən bir neçəsi, qoyun ətinin necə dadlı olduğunu çox yaxşı bilir... Əbil Həsən

“Bax, məhz bu cür cəzasızlığın nəticəsidir ki, belə “mütərəqqi” seçki “ənənələri”ni Azərbaycandakı seçkilərdən nümunə kimi götürən Gürcüstandakı soydaşlarımız da oktyabrın 26-da qonşu ölkədə keçirilmiş parlament seçkilərində bu “ənənəyə” sadiq qaldıqlarından foto və video-görüntüləri bütün aparıcı beynəlxalq agentlik və kanallarda yayılmaqla bizləri bir xalq olaraq külli-aləmdə biabır etdilər...” Yenicə yapılmış Milli Məclisin qəbul etdiyi ilk qanun layihələrindən biri də tullantıların, yəni zibillərin qutulardan kənara və yaxud avtomobildən birbaşa küçəyə, yola  və s. atılmasına görə cərimələrin 5-6 dəfə artırılması ilə bağlı oldu.  Bua da cəmiyyət, xüsusilə yoxsul təbəqələrin ən azı sosial şəbəkələrdə etiraz etdi. Çünki fiziki şəxslər üçün artırılmış cərimə, demək olar ki, minimum əmək haqqı məbləğindədir. Və belə çıxır ki, ayda 300-400 manat əmək haqqı alan bir süpürgəçi, fəhlə və s.(qeyd edək ki, ölkədə bu məbləğə görə işləyən müəllimlər də var) tələsdiyindən, yaxud saysız maddi problemləri ucbatından fikirli olduğundan bir kiçik torba zibili tullantı qutusundan kənara atacaqsa, dərhal bunu görən polis başının üstünü kəsəcək və o, bir aylıq maaşını cərimə kimi ödəməli olacaq. Yaxşı, qəbul edək ki, bəlkə belə yüksək məbləğdə cərimə ölkədə son onilliklərdə, təəssüf ki, əksəriyyətə tərgidə bilmədiyimiz zibili hara gəldi atmaq adətini tərgitdirmək üçün effekt verəcək. Doğrusu, bu sətirlərin müəllifi də Azərbaycanda piyadanın, yaxud sərnişinin əlindəki zibili, siqaret kötüyünü, su qabını və s. hara gəldi atmaq, küçədə yerə tüpürmək, parkda, yaxud avtobusda, qatarda çırtladılan tumun qabıqlarını ayağının altına tökmək və s. kimi biabırçı  “ənənələrə” nifrət edir və bu haqda dəfələrlə tənqidi yazılarla çıxış edib, eyni zamanda belə davranışlara yol verənləri bacardıqca birbaşa üzlərinə qınayıb... Fəqət, “zibili qutuya atmamaq” ifadəsini eşidən, oxuyan kimi yadıma düşən digər bir nifrətəlayiq, zibil ənənəmizi də xatırlatmaq istərdim: seçki qutularına topa-topa bülleten atmaq... Tanış gəlirmi sizə, hörmətli mandat sahibləri? İnanmıram ki, kimsə bunu unuda, xüsusən də belə hallar videokameralı smartfonların və sosial şəbəkələrə girişin kütləviləşdiyi son onillikdəki, demək olar ki, hər seçkilər zamanı külli-məmləkətə bəlli olandan sonra... Lütfən, hər kəs öz vicdanı qarşısında, milli(!) ənənələrimiz, Konstitusiya, Seçki Məcəlləsi, digər qanunlar və s. prizmasından düşünüb cavab versin; seçkilər zamanı seçki qutusuna topa-topa, lap özününkündən əlavə bircə bülleten atmaq həm hüquqi, həm mənəvi baxımdan zibili tullantı üçün qutuya atmamaqdan, yerə tüpürməkdən  və s. neçə dəfə ağır, alçaldıcı və biabırçı cinayətdir. Bu, xalqın səslərini oğurlamaq, vətəndaşların haqlarını, seçki hüququnu tapdamaq, qanunlara, Konstitusiyaya tüpürmək demək deyilmi, cənablar, xanımlar?.. Bəs niyə indiyədək seçki qutularına namizədlərdən birinin xeyrinə əlavə bülletenlərin atılması halları ilə bağlı cəza, heç olmasa, cərimə təyin olunmayıb?.. Müstəqil olduğumuz son 33 ildə kimsə belə cinayətə(!) yol verdiyinə görə cəzalanıbmı? Bəlkə cəzalanıb, bizim xəbərimiz yoxdur?.. Bax, məhz bu cür cəzasızlığın nəticəsidir ki, belə “mütərəqqi” seçki “ənənəsi”ni Azərbaycandakı seçkilərdən nümunə kimi götürən Gürcüstandakı soydaşlarımız da oktyabrın 26-da qonşu ölkədə keçirilmiş parlament seçkilərində bu “ənənəyə” sadiq qaldıqlarından foto və video-görüntüləri bütün aparıcı beynəlxalq agentlik və kanallarda yayılmaqla bizləri bir xalq olaraq külli-aləmdə biabır etdilər... Bu davranışı törətmiş şəxsin – Rövşən İsgəndərlinin adı indi çox mənfi mənada  dillər əzbəridir... Odur ki, hörmətli parlament üzvləri, xahiş edirik, heç olmasa, növbəti dəfə Azərbaycan vətəndaşlarına qarşı cərimələr barədə qanun layihələrini müzakirəyə çıxaranda “seçki qutularına namizədlərdən birinin xeyrinə əlavə, topa-topa bülletenlərin atılması halları” ilə də bağlı cərimələri mütləq gündəmə gətirin... Bunu kim və ya kimlər etsə, biləcəyik ki, əsil mənada “millət vəkili” adlanmağa xeyli yaxınlaşıb... P.S. Sözsüz ki, bu yazdıqlarımız və təklifimiz Azərbaycandakı saxtakarlıq aşiqlərinin, ustalarının və azarkeşlərinin qətiyyən ürəyincə olmayacaq və dərhal düşünəcəklər: “Belələrini birdəfəlik susdurmaq, onlardan canımızı qurtarmaq üçün qəti tədbirlər görmək gərəkdir!”... Bəli, bizlərdən can qurtarmaq sizlər üçün çox asandır. Hərəmiz gec-tez bir cana borcluyuq və Allah, xalq,Vətən, dövlət, dövlətçilik, Haqq yolunda boynumuz qıldan incə... Fəqət, sizlər əvvəl-axır bu dünyada xalqın, sonda da o dünyada Allahın əlindən canınızı necə qurtararaqsız, o barədə düşünün... Sultan Laçın Moderator.az

Taleyinin onun üzünə güldüyü zamanlar idi. Qısa zaman kəsiyində varlanmışdı. Ölkənin ən zəngin biznesmenlərindən birinə çevrilmişdi. Obyektlərinin sayı-hesabı yox idi. Üstəlik, xarici ölkələrdə də bizneslə məşğul olurdu, yeni ticarət mərkəzləri açdırırdı. Bütün bunlar təbii ki, əla idi. Amma o, özünü ən çox nazir təyin edildiyi gün xoşbəxt hiss etmişdi. Belə ki, yuxarı dairələrlə sıx əlaqələri və şəxsi keyfiyyətləri nəticəsində ölkədəki nazirliklərdən birini ona tapşırmışdılar. Bu təyinatdan sonra onun biznesi daha da çiçəklənməyə başladı. Artıq ölkəyə gəlib-gedən mallar onun nəzarətinə keçmişdi. İcazəsi olmadan heç kim Azərbaycana bircə çöp belə gətirə bilməzdi. Nəticədə rəqiblərini sıradan çıxartmışdı. Onun üçün əsas iş pul qazanmaq idi. Məqsədinə çatmaq üçün edə bilməyəcəyi heç nə yox idi. Bu yolda çoxlarını “ağlar” qoymuşdu, çoxlarının həyatını cəhənnəmə çevirmişdi.  Günlərin bir günü, fələyin çərxi geriyə fırlanmağa başladı. Əvvəlcə onu işdən çıxartdılar. Nəticədə illərlə yığdığı var-dövlət əlindən çıxdı. Vəzifəsini və var-dövlətini itirdikcə ətrafındakı dostlarının sayı da azalmağa başladı. Vaxtı ilə yan-yörəsində var-gəl edənlər indi artıq gözə dəymirdilər. Vəzifəsini itirməsi ailəsinə də təsirsiz ötüşmədi. Ailəsi də ondan uzaqlaşıb xaricə qaçdı. İndi o, tək qalmışdı. Şah saraylarına bənzəyən villasında tənha yaşamağa məhkum idi. Üstəlik, səhhətində də ciddi problemlər var idi. Ayaqları tutulmuşdu, yeriyə bilmirdi. Əlil arabasına məhkum olması işlərini daha da çətinləşdirirdi. Vaxtı ilə göz yaşlarını axıtdığı insanların ahı tutmuşdu onu. Bu qədər yüksəklərə qalxdıqdan sonra əlil arabasında əsir qalmaq əsəblərini korlamışdı. İndi işi-gücü bu arabada oturub gözünü uzaqlara zilləmək, ötən günləri yadına salıb göz yaşı axıtmaqdan ibarət idi. Onu yandıran bir başqa məsələ isə qulluqçuları idi. Vaxtilə bəyənmədiyi qohum-əqrəbası indi ona baxırdılar. Daha doğrusu, onlara möhtac qalmışdı. Qohumları isə təbii ki, ötən günlərin əvəzini çıxırdılar. Onunla heç də həmişə xoş davranmır, bəzən onu incidirdilər. Üstəlik, gördükləri işin müqabilində ondan həddən artıq çox pul alırdılar. Bir zamanlar az qala bütün ölkəyə hökmranlıq edən birisinin indi əlil arabasında heç qulluqçularına da söz keçirdə bilməməsi, əlbəttə, ağır idi. İndi onun edə biləcəyi yeganə şey ömrünün başa çatmağını gözləmək idi. O gün isə gəlmirdi ki, gəlmirdi.  O, oturduğu arabanın təkərlərinə güc verib, həyətdəki tut ağacının altında gəlib, dayandı. Başını qaldırıb ağacın hündürlüyünə göz gəzdirdi. Budaqların birindəki sərçə yuvasını görüb qulluqçuya səsləndi: - İt qızı, it! Tez buraya gəl! Qulluqçu səsinə səs vermədi. Bu dəfə qışqırdı. - Ay itdən əmələ gələn, tez yanıma gəl! Bir az sonra qulluqçu tut ağacının altında peyda oldu. - Sizi eşidirəm, müəllim. - Zəhrimarağrı! Bu yuvada niyə sərçə yoxdu? Qulluqçu əvvəlcə heç nə başa düşmədi sonra başını qaldırıb tut ağacına göz gəzdirəndə söhbətin hansı yuvadan getdiyini anladı. - Hə, bu yuvanı deyirsiniz? - Orada başqa yuva var? - Yoxdur. - Bu yuvanın sərçəsi hansı cəhənnəmə vasil olub? - Mən hardan bilim ay müəllim?! - Bu yuvada sərçə yoxdursa, nə üçün bu yuva bu ağacda yer tutmalıdır, Adəmə de, kəsib atsın bu ağacı. - Başıma xeyir, niyə ay müəllim? - İtil cəhənnəmə, Adəmi çağır! O əlini telefonuna aparıb, bank hesabını işə saldı. Adəmin kart hesabına iyirmi manat pul köçürtdü. Elə bil Adəm də bunu gözləyirmiş. Çox keçmədi ki, əlində balta tut ağacının altında zühur etdi. Başladı ağacın kötüyünü baltalamağa. Baltaladı, baltaladı və birdən qışqırtı səsi eşidib dayandı. - Adəm! A.a.a.adəm! Məni iş otağıma apar, tez! Adəm, əlil arabasına məhkum olmuş keçmiş naziri iş otağına apardı. - Kömək elə Adəm, məni kresloma oturt! Adəm onu kreslosuna oturtdu və bir az kənara çəkilib ona təccüblə baxdı. Kişi də gözlərini Adəmin gözlərinin içinə zilləyib, çənəsini qabağa verdi. Sonra acı bir qəhqəhə çəkib, ürəkdən güldü. Adəm dedi: - Dəli olmusan a kişi? O isə elə hey, gülürdü. Güldü, güldü, sonra qəfil gülüşləri kəsildi, gözləri dirəndi, öldü! Adəm qorxa-qorxa barmağını dişləyib özü-özünə dedi: - Ə.ə.ə bu nə gic adamdır ə.ə.ə! Öləndə də yuva yıxıb, kreslosunda öldü. Tfu.u.u.u! Əbil Həsən

Rəşad Ergün “Qarabağ” toparlanacaq. “Qarabağ”ın futbolçuları topu hara vurmalı olduqlarını xatırlayacaqlar. “Braqa”, “Bayer”lə oyunlarda olduğu kimi. Hə, Avropa Liqasında üç oyunda üç məğlubiyyət ağırdır. Rəqib “Tottenhem”, “Ayaks” olsa da. Məğlubiyyətlərin sayı çoxaldıqca, rəqiblərin kimliyi də önəmini itirməyə başlayır. İndi əhli Azərbaycan barmaqlarını qatlayıb “Qarabağ”ın ardıcıl uduzduğu oyunları saymaqla məşğuldur: bir, iki, üç… Amma toparlanacaq “Qarabağ”. Mənim tanıdığım Qurban Qurbanov heç vaxt təslim olmur. Elə vəziyyətdir ki, “köhlən atlar”ı ardıcıl məğlubiyyətlərə görə tənqid edənləri də, müdafiə edənləri də başa düşmək olar. Medianı, azarkeşləri görmədikləri, yaşamadıqları qələbələrə öyrəşdirən “Qarabağ” özü olub. Və Avropa Liqasında mübarizə aparmaq Olimpiadaya qatılmaq deyil ki, “əsas iştirakdır” deyib, əl çalasan. Yəni, burada – Avropa Liqasındasansa, oynamalısan, savaşmalısan, nəticə qazanmalısan. Amma və lakin… “Qarabağ”ın rəqib olduğu klublarla büdcə müqayisəsi, ölkə çempionatları arasındakı fərqlər bir yana, ölkələrin özləri, iqtisadiyyatları, tibb, turizm, təhsil, nəqliyyat sistemi, qida sənayesi, toplum olaraq özgürlüyü, düşüncələri arasında uçurum var. Biz “Qarabağ”dan təkcə Niderland, İngiltərə, Norveç klublarına “yerini göstərməsini” tələb etmirik, dolayısı ilə həm də, azərbaycanlı olaraq niderlandlıdan, ingilisdən, norveçlidən üstün olduğumuzu sübut etməsini istəyirik. Gerçəkdən belədirmi? “Qarabağ” toparlanacaq, mütləq toparlanacaq. Bəzi oyunçularının məsuliyyətsiz davranışlarına, Avropa Liqası ilə Azərbaycan Premyer Liqasını səhv salmalarına rəğmən, Qurban Qurbanov bu komandanı növbəti dəfə, bir daha toparlayacaq.(komanda.az)

Əmim oğlu yüksək vəzifəli dövlət məmuru idi. Mən onu tez-tez televiziya ekranlarından görürdüm. Onunla uşaqlığımız bir yerdə keçmişdi. Anam bizə fərq qoymazdı. Amma neynəmək olar ki, illər bizi bir-birimizdən ayırdı. Əmim oğlu ölkədə tanınmış adamlardan oldu. Hər dəfə vəzifəsi yüksəldikcə bizdən uzaqlaşdı. Demək olar ki, heç görüşmürdük. Bir gün mənə gizli nömrədən zəng gəldi. Tərəddüd içində telefonu açdım. Səsi tanıdım. Əmim oğlu idi. Maraqlıdır, görəsən nömrəmi haradan bilir, nə üçün zəng edib?! - Deyə, düşündüm. Salamlaşıb harada olduğumu soruşdu. Evdə olduğumu bildirdim. “Heç yerə getmə, dalınca maşın göndərirəm. Səninlə vacib işim var”- dedi. Fikir məni götürdü, görəsən əmim oğlu məni neyləyir? Birdən, qapımızın ağzında əmim oğlunun göndərdiyi maşın siqnal verdi. Pencəyimi götürüb, tez evdən çıxdım. Maşına oturdum və avtomobil sürətlə evdən uzaqlaşdı. Bir neçə dəqiqədən sonra artıq əmim oğlunun yanında idim. O, məni bahalı restoranların birində gözləyirdi. Hiss olunurdu ki vaxtı azdı. Qısa hal-əhvaldan sonra tələm-tələsik dərdini danışmağa başladı: - Əmioğlu, axır vaxtlar işlərim düz gətirmir. Bir-iki ay bundan əvvəl cənab nazir başladı mənimlə soyuq danışmağa. Nazir mənimlə soyuq danışdıqca obyektlərimə gələnlərin sayı azaldı. İndi isə mənimlə ümumiyyətlə danışmır. Əmioğlu bilirsən nə elədim? - Nə elədin? - Yaman elədim. Axırda bu zəlilliyin səbəbini tapdım. Quran açtırdım. Molla baxıb dedi –“Nə qədər ki, dünya aləmində nazir dediyin şəxs, yəni Allahın o hökümlü qulu səninlnlə telefonda danışırdı, müştərilərin bol idi. Elə ki, o hökümlü şəxs səninlə rabitəni kəsdi, rızkın azaldı. Allahu-təala səni başqa müsibətlərdən qorusun!” - Böyük dərddir əmioğlu. - Allah eləmir ki, nazir eləyir. Əmioğlu sən hələ dalına qulaq as.e.e.e. Bir neçə şadlıq evlərim var a kişi, orada toy eləmək istəyən tapılmır. Tibb mərkəzim var, xəstə üzünə həsrət qalıb. Təhsil mərkəzlərim bu gün – sabaha bağlanacaq. Yas mərasim evim var. O boyda pul tökmüşəm. Bir köpəyoğlu gəlib, ölüsünü orada ağlamır. Kimə deyirəm dərdimə bir çarə tapan yoxdur. Son ümidim sənsən, əmioğlu!  Mən heyrətimdən donub qaldım. Bu nə danışır, ə.ə.ə?! Mənim əlimdən nə gəlir axı? Yenicə ağzımı açıb danışmaq istəyirdim ki, dedi: - Mən bir neçə baxıcıların da yanında olmuşam. Hamısı deyir ki, “evinizdə cadu var”. Deyirlər ki, Dilşadı gətir, evini cadulardan təmizləsin. Dilşad da, sizin qonşunuzdur. Onu yaxşı tanıyırsan. Onun da, hörmətini edəcəm, sənin də. – Əmioğlu, sən bu boyda dövlətin yüksək vəzifəli məmurusan, niyə belə şeylərə inanırsan? - Səni bilmirəm, and olsun qara kresloma, mənim bu vəzifəyə gəlməyimdə molla Binyətin çox böyük rolu var. Nə olsun vəzifəliyəm? Bizim çoxumuz buna inanırıq. Sən sabah Dilşadı da götürüb, bizə gəl – deyib cibindən bir ovuc pul çıxardıb ovucuma basdı. Tamah mənə güc gəldi. Dilşadı onlara aparacağıma söz verdim. Evə gəlib Dilşadla danışdım. Dilşad təklifimdən sevinərək:- “Sən məni onlarla calaşdır, gör sənə necə hörmət edəcəm” - dedi.  Vədələşdiyimiz vaxtda dünənki maşın bizi əmimoğlugilə apardı. Əmim oğlu və arvadı bizi gülərüzlə qarşıladı. Dilşad xanıma hazırlaşmaq üçün otaq ayırdılar. Çox keçmədi ki, Dilşad xanım əcaib bir görkəmdə otaqdan çıxdı. O, dizinə kimi qara rəngli dar şalvar, qolları dirsəkdən qatlanmış qara köynək geyinmişdi. Saçları dağınıq halda üzünə və çiyninə yayılmışdı. Zahiri görünüşü adamı qorxudurdu. Dilşad dodağının altında nəsə deyə-deyə əvvəlcə balıncları, sonra yorğanların içini eşib yerə tökdü. Bir şey tapmayıb döşəkləri sökdürdü. Əlini bir döşəyin içinə salıb “tapdım”- deyib qışqırdı. Döşəyin içindən sağ əlində göy rəngli parçaya bükülmüş kiçik bir bağlama çıxartdı. Mən diqqətlə onu izləyirdim. Dilşad əllərini döşəyin içərisindən çıxardanda sol qolu biləyinə qədər görünmürdü. Beləliklə o, əmim oğlunun evindən caduları “təmizləyib”qurtardı. Növbə gəlib çatdı Dilşadın hoqqa verməyinə. Hoqqa da, nə hoqqa! Budur, möhtəşəm kahin və sehrpozan Dilşad, caduları zərərsizləşdirməyə başlayıb. Əmim oğluna üzünü tutub, gözlərini bərəldib dedi: - A gədə, bu cadunu apar güngörməz yerə, üstünə işə! Sonra ver uşaqlarına, onlar da hər biri bir cıqqağ olmaq şərti ilə üstünə kak eləsinlər. Bununla da bu cadu qiyamətə qədər pozulacaq və... Əmim oğlu Dilşadın sözünü ağzında qoyub dedi: - Bacı, sən bunu birdəfəlik elə, qiyamətdən sonraya da saxlama. Pul nə qədər lazımdır mən verəcəm! Dilşad üzünü mənə tutub, təəccüblə soruşdu: - Qonşu, bu məzlum əmin oğlu hansı dövlət vəzifəsini icra edirdi? - Dövlətimizin mötəbər şəxslərindəndir... - Hm.m.m...Əla!  Pis qazanmadım, həm əmim oğlu, həm də Dilşad mənə yaxşı “hörmət”elədilər. Əmim oğlunun sayəsində sifarişlərimizin sayı artır, artdıqca da qazancımız çoxalırdı. Pul sel kimi gəlirdi. Yığıb-yığışdırmaq olmurdu. İş o yerə çatmışdı ki, müştərilər falçı Dilşadı onlara aparmaq üçün mənə pul əvəzinə obyekt boyun olurdular. Biri maqazin, digəri kafe, bir başqası isə avto-servis bağışlayırdı. Dilşad xanım mənsiz bir yerə getmirdi, çünki onun fırıldaqlarından xəbərdar idim – açardım sandığı, tökərdim pambığı. Biz bəzən müştərilərin ölkə xaricində olan evlərində də “təmizlik”işləri aparırdıq. Xülasə, bir gün müştərilərdən biri Dilşad xanımın onun evindən cadu çıxartması müqabilində nazirliklərin birində mənə “yağlı” bir vəzifə verdi. Mənim obyektlərimin sayı artmışdı. Artıq kənddən şəhərə köçmüşdüm. Nəinki şəhərin görkəmli yerlərində, hətta müxtəlif xarici ölkələrdə də evlərim var idi. İldən-ilə vəzifəm yüksəlirdi, mən respublikanın tanınmış bir adamına çevrildim.Televiziya ekranlarından düşmürdüm. Artıq Dilşad xanımı unutmuşdum, işlərim yağ kimi gedirdi. Lakin günlərin bir günü mənim də başımın üstünü qara buludlar aldı. Nazir mənimlə soyuq görüşməyə başlamışdı. Sonra heç görüşmədi də. Neçə illərdir itirib-axtarmadığım bibim oğlunu axtarmağa başladım. Birtəhər telefon nömrəsini tapıb, zəng etdim: - Bibioğlu, salam! - Salam! - Bibioğlu, səndən bir nəfəri soraqlamaq istəyirəm. - Buyur, əlbəttə! - O Dilşad var idi e.e.e, Dilşad xanım. - Hə. - O sağdırmı? - ... Əbil Həsən

Azərbaycanda yazıçı-şairin, jurnalistin, bir sözlə, sənətə, incəsənətə yaxından-uzaqdan əlaqəsi olan hər kəsin şikayətlənərək və haqlı olaraq dediyi bir söz var: “Kitaba maraq azdır”, “İnsanlar kitab oxumur”. Əslindı, belə də demək olar: “Kitab oxumurlar? Cəhənnəmə oxusunlar, gordan da o tərəfə oxusunlar. Oxumayıb nə edəcəklər?!” Amma bunu demək də olmur. Nə gözəl sözdür: “Kim nə edir, özünə edir” Bəli, bu, doğrudan da belədir. Üstəlik, nə dünənin söhbətidir, nə də o biri günün. Azərbaycanda kitab oxumamaq ənənəsi ta qədimlərə-hələ əsrlər öncələrə dayanır. Nə Füzulilər, Nə Cəlillər deyiblər, bildiriblər. Ki, bu qövm kitaba yaxın durmur. Amma bu şikayətlənmək forması çürümədimi? Kimlərəsə “Nə olar oxuyun, niyə oxumursunuz?” janrında yalvarış bəs deyilmi?  Bəlkə, müraciət ünvanları doğru deyil? İnsanları da tam ittiham eləmək gərəksizdir? Əsas səbəblər görünmürmü? Kitab oxumaq vərdişi elə bir məsələdir, demək olar, bunu sonradan məcbur formalaşdırmaq mümkünsüzdür. Əvvəla, ənənə ta uşaqlıqdan-ailədən və məktəbdən qoyulmalıdır. Yəni, təhsil olmalıdır. Yəni, gərək, kitabı sevdirə biləsən. Yoxsa, “ay camaat, niyə oxumursunuz? Böyümüsünüz?” ritorikası keçərli olmayacaq. Gözünü açıb evində kitab görməyən, ölkəsindəki təhsildən heç bir halda baş açmayan adam niyə, necə kitab oxusun? Axı o bilmir bu kitab nə olan şeydir. Yaxud da, oxuduğu kitabda klassikadan başqa bir şey görməyən, hər şeyin, ən yaxşı əsərlərin, sənət nümunələrinin keçmişdə, əsrlər əvvəl olduğunu düşünən adam nə kitab oxuyacaq? Ya da elə ən əsas səbəblərdən olan sosioloji məsələlər. Maddi durumu(Kitab almaq üçün yox, yaşamaq üçün)yerində olmayan adamı kitab niyə və necə düşündürsün? Səhər-axşam işləyən qara fəhlənin Orhan Pamukun “Kara kitab”-ı nəyinə lazımdır? O, onu oxuyub nə edəcək?! (Burada maddi durumu yaxşı olan adam deyəndə də, varlı “qlamur” və “qlamurka”lar nəzərdə tutulmur. Onlar, onsuz da, bütün hallarda oxumurlar və buna heç ehtiyac da görmürlər. Olsun, hər kəs heç kitab oxumalı da deyil.) Azərbaycanda kitabın kütləvi oxunulmamasına, oxunulan kitabların da bayağı olmasına maraq göstərən, bunun belə olmasını istəyən məsələlər var. Dilə gətirməsə də, aşağı-yuxarı hər-kəs bilir. Efirlər kitabsızlıq, üstəlik, bayağılıq. Mədəniyyət ocaqları kitabsız, dövlət səviyyəsində də lazımı təbliğat yox. Yaxşı, indi necə yaransın bu maraq? Bütün səbəbləri bir araya yığıb baxanda məlum olur: Təhsil düzəlməmiş, sosial vəziyyət heç olmasa, ortabab olmamış bu kitabsız, Allahsız adamlar belə də qalacaqdır. Onların qabırğasına şikayətlənmək heç bir nəticə verməyəcək. Kitab oxumaq istəyən adamın yaşayışı yerlərdədirsə, o, bir az da uzaqlaşacaq. Oxumayan adamı da kitaba qılınc müsəlman kimi dəvət etmək mənasızdır, özünü yormaqdır. Yazıçı isə yazmalıdır, sonrası artıq onluq deyil. Burada lazım olan əsas bir məsələ isə, bir ovuc kitab oxuyan adamı formada saxlamaq, zövq formalaşdırmağa çalışmaq lazımdır. Əslində, problemin yekəsi həm də budur: Kitab oxuyan dəstə hələ nə oxuyur, kimi oxuyur və onları əsl ədəbiyyat oxumağa dəvət etmək olurmu?! Orxan Saffari Gununsesi.info

Rəşad Ergün “Neftçi”nin indiki vəziyyəti mənə “Sabah”ın 3-4 il əvvəlki dövrünü xatırladır. Heyətində Azərbaycan millisinin xeyli “ulduz”u, amma ortada nə nəticə var idi, nə oyun. Yeri gəlmişkən, indi “Neftçi”də olan Ramil Şeydayev onda qara günlərini yaşayan “Sabah”ın əsas simalarından biri idi. “Neftçi”də komanda olaraq apokalipsis yaşanır və deyəsən, Roman Qriqorçuk bunun qarşısını almaqda aciz görünür. Normalda, “Neftçi”nin əvəzedici heyəti belə, bu “Kəpəz”ə uduzmazdı. Mövsümü tamam itirmədən radikal qərarlar vermək lazımdır. Elə həmin “Kəpəz”lə oyuna baxmaq kifayət edir: kim qaçmır, kim mübarizə aparmır və ya kim qaçmağın, mübarizə aparmağın imitasiyasını yaradır. Hələlik qurtuluş üçün bunlardan, elə bu oyundan başlamaq olar. “Neftçi”nin ölkənin iki ən böyük klubundan biri olduğunu dərk etməyən, dərk etmələri cəhənnəm, futbolçu kimi… lənət şeytana, futbolçu kimi də bir yana, insan, şəxsiyyət olaraq özünə hörmət etməyənləri kim kluba gətirib, sonra onlarla da hesablaşmaq olar.(Komanda.az)

Böyükdən böyük, uşaqdan uşaq olan öndərimiz! Nədən başlayım, bilmirəm. Hər çağ ödülə görə, şərtlə yazı yazmaqdan qaçmışam. Bu nədəndən adını ortalıq 50 il öncə – 12-14 yaşlarım olanda Azərbaycan tarixi müəllimimizdən eşitdiyim Əbülfəz Elçi Bəydən “umacaqlı” anım yazmaq ağır olduğu qədər də çətindir, bir az da utancvericidir. Yanılmıramsa, 6-cı sinifdə oxuyanda Bakıdan doğma Ağsu rayonuna “sürgünə” göndərildiyi pıçıltı ilə söylənilən, bir neçə ildir dünyasını dəyişmiş Kamil müəllimin (Kamil Abdullayev, son iş yeri AzTV-nin ədəbi dram verilişləri redaksiyasında böyük redaktor – M.B.) gerçək Azərbaycan tarixindən dərs deməyi ilə gözlərimiz açıldı, ürəklərimiz Quzeydən Güneyə yönəldi, Təbrizlə bir döyünməyə başladı. Elə Əbülfəz bəyin də adını ARAZ KÖRPÜSÜ kimi onda(n) eşitdik, amma gözümüz önündə ağ saçlı, “yekəqarın” görkəmdə canlanırdı. Axı, universitet müəllimini ağlımızda, fikrimizdə başqa necə canlandıra bilərdik?! Universitetdə oxuduğum ilk ildə isə üzünü görmədiyim Əbülfəz müəllimin tutulduğunu eşitdim. Bir də 20-ci yüzilin 80-90-cı illərində Əbülfəz müəllimi bu yol lap yaxından gördüm və uca boylu, düz gövdəli, düz sözlü, boz(qurd) üzlü UCA BAYRAQ TUTAN ELÇİ BƏY kimi tanıdım! …1906-cı il doğumlu, 30 il öncə dünyasını dəyişən, Stalin repressiyasının ağrı-acısını “otaq şəraitində” “Allah Stalinə lənət eləsin!” deməklə “yelə verən” dədəm 1-ci kursun ilk tətilində kəndə qayıdanda Rəsulzadədən nə danışıldığını soruşdu. “Rəsulzadə kimdir” sualımı atam acı, tikanlı gülüşlə cavablandırdı. 15 il sonra bildim ki, heç demə, dədəmi faşist əsirliyindən qurtaran elə ULU ÖNDƏRİMİZ, BAYRAQ BABAMIZ Məhəmməd Əmin Rəsulzadə olub. Yoxdan bir BAYRAQ yapıb başı üzərinə qaldıran, “Bir daha yüksələn BAYRAQ bir daha enməz” deyə, onu özündən sonrakı nəsilə əmanət edən ULU ÖNDƏRdən BAYRAQ estafetini bizim nəslin öndə gedən ELÇİsi Əbülfəz bəy aldı. Elə bu BAYRAQ altında da ölkədə demokratik rejim quruldu, üzərində Rəsulzadənin- Bayrağımızın şəkli olan milii pulumuz buraxıldı, yad ordu dışlandı, Milli Ordu Dağlıq Qarabağın yarıdan çoxunu üçboyalı, ay-ulduzlu BAYRAQın altına saldı. Nə yazıq, hakimiyyət hərisləri yurddaşlarımızla birgə bayrağımızı da doğma yurd-yuvalarından didərgin saldılar. İndi Məhəmməd Əminin, Elçi Bəyin, şəhidlərimizin son örtüyü üçboyalı bayrağımızın kölgəsində nə Məhəmməd Əminin, nə də Elçi Bəyin heykəlinə – portretinə yer tapılır. 30 il öncə Akademiyanın qarşısındakı mitinqdə toplaşanlara əl çalmağı qadağan edən, sonra Meydanda qurucu babalarımızın, özəlliklə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin portretini BAYRAQ etməyi tövsiyə edən Elçi Bəyin də, Məhəmməd Əminin də yeri, heykəli xalqımızın demokratiyaya, azadlığa təşnə yanıqlı ürəklərindədir. 7 il öncə dünyasını dəyişmiş anam Firuzəbəyimin doğma yurdum Azərbaycanın bağımsızlığını açıqladığı gün, ay və ildə – 28 may 1918-ci ildə döğulduğu kimlik kartında yazılmışdı. Qarabağdan qanlı-qadalı soraqlar gələndə ağ saçlı anam Bakıya gəlib “bilirəm, davaya gedəcəksən, amma sən atanın goru, çağırsalar get”, deyə yalvardı. Ali təhsil diplomu olmasa da, məni doğan ANA doğduğuna da yaxşı bələddi və elmi işçi kimi “bron”da olduğumu da bilirdi. Anamın sözündən çıxmadığımı, ürəyimin çağırışı ilə savaşa getdiyimi vurğulasam da, sonradan anam sənələrlə sözündən çıxdığımı, Elçi Bəyə “uyduğumu” başıma qaxsa da, 93 illik yaşamının son illərində yaxşı eləyib davaya getdiyimi dedi və Elçi Bəyə də Tanrıdan rəhmət dilədi. Bunları anmaqda amacım son 100 il Azərbaycanının iki öndəri BİR KƏRƏ BAYRAQ qaldıran Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ilə həmin BAYRAQı yenidən başa çıxaran Elçi Bəy arasında ruhsal bağlılığın, körpünün olmasını məni dünyaya gətirən ata-anamın timsalında vurğulamaqdır. Atam Rəsulzadəni soruşub, anam Elçibəyi. Kim nə deyir, desin, 100 illik milli istiqlal tariximiz bu iki öndər arasında başqasına yer vermir. Elçi Bəy gerçək milliyyətçi, böyük demokratdı. Çörəyi düşmənə belə əsirgəməməyi, basın mənsublarına karikaturasını qəzetdə çəkib yaymağı tövsiyə edirdi. Kimisə aşağılamaq, qurşaqdan aşağı zərbə vurmaq ona yaddı. Əksinə, hamının fikrini açıq şəkildə, qorxmadan ifadə etməsinə meydan verməklə, millətin içindən ŞƏXSİYYƏT formalaşdırmağa üstünlük verirdi. Elə üzüdönük müdafiə nazirinin, kürsü davası sərgiləyən “cəbhə” yoldaşlarının parlamentdə, basında odlu-alovlu çıxışları, yerli-yersiz qınaqları da ŞƏXSİYYƏT formalaşdırmaqda Elçibəyin hədəfi düz nişan aldığını göstərir. Yanılmıramsa, Elçi Bəy özünü Atatürkün əsgəri sayır(dı). (Keçmiş zamanda danışmaq yerinə düşmür). Atatürk dünyasını dəyişəndə Elçi Bəy altı aylığında qundaqda olub. Məhəmməd Əmin dünyasını dəyişəndə Elçi Bəyin 17 yaşının tamam olmasına üç ay qalırdı. Bu il Atatürkün ölümünün, Elçi Bəyin olumunun 80 illiyidir. Olum və ölüm! İkisi bir ildə! Bir də qurucu babalarımızın şah əsəri – Azərbaycanımızın 100 yaşı 2018-ci ci ilə düşür. 100 yaşınız qutlu olsun, Məhəmməd Əmin Bəy, Elçi Bəy! 100 yaşınız qutlu olsun, el bəyləri, el xanımları! 80 yaşın qutlu olsun, Böyük Elçimiz, dövlət başçımız, ürəklərimizin cümhur başqanı!  Məğrur Bədəlsoy, Qarabağ savaşı əlili