Təhlil

Azərbaycan üçün dörd həyati əhəmiyyəti bölgədən biri olan Şimali Qafqazda son zamanlar ciddi hadisələr baş verir. Elektrik enerjisinin fasilələrlə verilməsinə, suyun olmamasına və ən nəhayət bahalığa etirazlar ağır qəzalarla müşaiyyət olunur. Böyük təlafata səbəb olan qəzalar təsadüfi deyil, məntiqi hadisələrdir. Dövlətin çöküşü ərəfəsində bir qayda olaraq infrastruktur dağılmağa başlayır. Proseslərin pisləşən xəttlə davam edəcəyini nəzərə almaq lazımdır. Əks halda bir neçə aydan sonra sürprizlə qarşılaşa bilərik. Rusiyanın mövcudluğunu qoruyacağına inanmaq böyük səhv olar. Heç bir möcüzə olmayacaq və çökməkdə olan imperiya hökmən dağılacaq.  Çünki ətalət qanunu ilə hərəkət edən cəmiyyətlər müəyyən zamandan sonra hadisələrin xüsusiyyətlərinin pisləşməsi nəticəsində deqredasiya mərhələsinə daxil olur. Uzun zaman böyük imperiyadan miras qalan ətalətlə hərəkət edən Rusiya bir müddətdir ki, deqredasiya mərhələsinə daxil olub. Ətalət mərhələsi on illər çəksə də, deqredasiya mərhələsi bir qayda olaraq qısa, bir neçə il çəkir. Hətta kənar müdaxilələrin təsirləri ilə bir neçə aya da yekunlaşa bilər. Təbiətdə olduğu kimi cəmiyyətdə proses eyni ardıcılıqla və məntiqlə davam edir. Qurumuş ağacın çürüməsi uzun müddətli, çürümüş ağacın aşması qısa zaman işidir. Güclü külək və ya yağış çürümüş ağacı vaxtından öncə aşıracaq. Cəmiyyətlərin də cürüməsi uzun müddət çəkdiyi halda, çürümüş cəmiyyətin dağılması qısa zaman işidir. Rusiyanın Ukraynada üzləşdiyi hərbi məğlubiyyət çürümüş ağacı aşırmaq üzrədir. Xəqani Cəfərli, siyasi şərhçi 

Beynəlxalq ictimaiyyət Ukrayna dəniz limanlarındakı blokadanı yarmalı, ancaq Rusiya ilə danışıqlara cəhd etməməlidir. Sozcu.az xəbər verir ki, bu fikirləri Polşa Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun (PISM) ekspertləri deyib. Onların fikrincə, taxıl sazişinə qayıtmaq Qara dənizdəki vəziyyəti kökündən dəyişməyəcək: “Rusiya işğal başlayandan az sonra Qara dənizin şimal-qərb hissəsini tamamilə bağladı və bu bölgədəki istənilən gəmini terror təhlükəsi hesab edəcəyini bildirdi. Beləliklə, silahların dəniz yolu ilə çatdırılması qeyri-mümkün oldu. Onların çatdırılmasının maya dəyəri də artdı və proses mürəkkəbləşdi. Həmçinin, bu, müharibədən əvvəl dəniz yolu ilə ixracı 45 milyard dollardan çox olan Ukraynanın özünün də iqtisadi imkanlarını sarsıtdı”. Ekspertlər bildirib ki, taxıl sazişinin yenilənməsi Rusiyaya bir daha Ukrayna limanlarına və ya limanlarından kommersiya daşımalarına nəzarət etmək imkanı verəcək: “Beləliklə, Ukraynanın ixracı sabotaj olunacaq”.

Avqustun 13-də Ukrayna qoşunları cəbhənin ən azı iki sektorunda əks-hücum əməliyyatları keçirib və Zaporojye və Donetsk vilayətləri istiqamətlərində irəliləyiblər. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ-ın Müharibənin Öyrənilməsi İnstitutu məlumat yayıb. İnstitut Ukrayna Baş Qərargahına istinadla məlumat yayıb ki, Ukrayna ordusu berdyansk və Melitopol istiqamətlərində əməliyyatlar keçirib və Robotino da müəyyən uğur qazanıblar.

Qeyri-rəsmi mənbələrdən alınan məlumatlara əsasən, Ukrayna ordusu bir neçə ərazidə Dnepri uğurla keçib və Xerson vilayətində çayın sol sahilində bir sıra pladstarmı ələ keçirə bilib. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Ukrayna Baş Qərargah rəisinin keçmiş müavini, general-leytenant İqor Romanenko deyib. “Əslində bu, hücumun növbəti addımıdır. Bu problemlərin həllində Xerson istiqaməti perspektivli idi və məhz bizim üçün çox vacib olduğuna görə Rusiya Kaxovka bəndini partlatdı. Buna görə də bir müddət cəbhənin bu sektorunda hücum mümkün deyildi. İndi şərtlər dəyişib. Yayın son ayında torpaq quruyub. Və bu təbii amillər hücum xarakterli məsələlərin həllinə kömək edir. Strateji olmasa da, operativ baxımdan bu istiqamət maraqlıdır”, - general bildirib.

Ukrayna Pentaqona kaset sursatlarının döyüş əməliyyatlarında istifadəsi ilə bağlı ilk hesabatını göndərib. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu adı açıqlanmayan ukraynalı rəsmi bildirib. Onun sözlərinə görə, hesabatda atılan mərmilərin, eləcə də onların məhv etdiyi hədəflərin sayı barədə məlumatlar var. Qurum rəsmisi dəqiq rəqəm açıqlamayıb. Ağ Ev iyulun əvvəlində Kiyevə kaset sursatlarının tədarükü barədə qərar qəbul edib. ABŞ prezidenti Co Bayden qeyd edib ki, bu, Ukrayna Silahlı Qüvvələrini adi döyüş sursatları ilə təmin etmək mümkün olana qədər müvəqqəti həll yoludur. İyulun 20-də Ağ Evin Milli Təhlükəsizlik Şurasının koordinatoru Con Kirbi Ukrayna tərəfinin döyüş əməliyyatlarında kasetli sursatlardan istifadə etdiyini açıqlayıb. Kiyev Vaşinqtonu əmin edib ki, kaset sursatları yalnız yaş.ayış məskənlərindən kənarda istifadə olunacaq.

ABŞ Dövlət katibi Entoni Blinken qiyamçıları Niger Prezidenti Məhəmməd Bazum və ailəsini azad etməyə çağırıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Blinken Tvitter hesabında yazıb. "Mövcud konstitusiya böhranının sülh yolu ilə həlli istiqamətində davamlı səylərimizi ifadə etmək üçün Niger Prezidenti Bazumla telefon danışığı apardıq. ABŞ onun və ailəsinin dərhal azad edilməsi çağırışını təkrarlayır", - siyasətçi qeyd edib.

ABŞ Rusiyaya taxıl sazişi ilə bağlı problemlərini həll etməyi təklif edib, lakin Moskva hələ də cavab verməyib. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken məlumat verib. “Banklarımıza məktub yazdım ki, Rusiya taxılının ixracını tamamilə dəstəkləyirik və sanksiyalardan qorxmaq üçün heç bir əsas yoxdur. Mümkün olan bütün problemləri həll etməyi təklif etsək də, Moskva hələ də buna cavab verməyib", - Blinken bildirib. ABŞ dövlət katibinin sözlərinə görə, son bir ildə Rusiya taxılının ixracı Ukraynadakı hadisələrdən əvvəl ixrac etdiyindən xeyli çoxdur.

Nigerdəki vəziyyət Afrika qitəsində genişmiqyaslı müharibəyə çevrilə bilər. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu NATO-nun Avropadakı keçmiş komandanı, admiral Ceyms Stavridis deyib. “Nigerdəki vəziyyət Avrikada genişmiqyaslı müharibəyə gətirib çıxaracaq? Sözsüz, bunun üçün potensial var. Bu, dağıdıcı bir hadisə olardı”, - Stavridis bildirib.

Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin yeni Baş Qərargah rəisi Mətin Gürak keçmiş Baş Qərargah rəisi İlkər Başbuğun bacanağıdır.  Ötən il müdafiə naziri Hulusi Akarın təşəbbüsü ilə qəbul olunan qanun dəyişikliyi ilə Baş Qərargah rəislərinin təqaüd yaşı 67-dən 72-yə qaldırılıb. Bu dəyişikliklə o vaxtkı Baş Qərargah rəisi Yaşar Gülərin, yaxud Gülər təqaüdə göndəriləcəyi təqdirdə, qaydalara görə onun yerinə təyin olunacaq Quru Qüvvələri komandanı Musa Aysevərin səlahiyyət müddətini 2027-ci ilə qədər uzatmaq mümkün olacaqdı. Bu halda Mətin Gürak 2025-ci ildə yaş həddi ilə əlaqədar təqaüdə göndəriləcəkdi. Hulusi Akarın bu qanun dəyişikliyi ilə məhz Gürakın Baş Qərargah rəisliyini əngəlləmək niyyəti güddüyü kulislərdə danışılırdı.  Lakin prezident Ərdoğan gözlənilmədən Hulusi Akarla yollarını ayırdı və onun yerinə Yaşar Gülər təyin olundu. Güləri Baş Qərargahda müvəqqəti əvəz edən Quru Qüvvələri komandanı Aysevər isə yaş həddi ilə əlaqədar Yüksək Əsgəri Şura tərəfindən təqaüdə göndərildi və Baş Qərargah rəisi vəzifəsinə 2-ci ordunun komandanı Mətin Gürak gətirildi. M.Gürak Mardində doğulub və ərəb əsillidir.    Bir sözlə, hərbi sistemdəki intriqalarda uduzan Hulusi Akar oldu. O, indi heç bir gücü olmayan adi bir millət vəkilidir.  Bunu Süleyman Soyluya da aid etmək olar. O da özünü çox güclü hiss etdiyi bir dönəmdə birdən-birə yüksəklikdən yerə düşdü. (Ərdoğan tipli liderlər bu cür “şişmiş” adamları sevmir.) Yeni daxili işlər naziri Əli Yerlikaya hazırda Soylunun adamlarını sistemdən təmizləməyə başlayıb. Vəzifədən azad olunanlar arasında Soylunun sağ və sol əli kimi tanınan paytaxtın polis rəisi (əmniyyət müdiri) Sərvət Yılmaz və Sedat Pekerin ifşaedici çıxışlarında adı tez-tez hallanan Əmniyyət genel müdir yardımçısı Rəsul Holoğlu da var. Yılmaz və Holoğlu MHP-yə yaxın idi.  2021-ci ildə Ankara əmniyyət müdiri S.Yılmaz nazir Soylu ilə arası soyuq olan İstanbul valisi, indiki nazir Əli Yerlikaya haqqında FETÖ dosyesi hazırlayaraq onu “vurmağa” çalışmış, lakin bu plan baş tutmamışdı. Şahin Cəfərli, politoloq 

Argentinada 6,1 bal maqnitudada zəlzələ baş verib. Sozcu.az TASS-a istinadən xəbər verir ki, bu barədə Avropa-Aralıq dənizi Seysmoloji Mərkəzi məlumat yayıb. Episentri Anatuya şəhərindən 45 km şimal-qərbdə qeydə alınan yeraltı təkanların dərinliyi 592 km olub. Tələfat və dağıntılar barədə məlumat yoxdur. Qeyd edək ki, Anatuya şəhərinin əhalisinin sayı 20,2 min nəfər təşkil edir.

Avqustun 5-nə keçən gecə pilotsuz təyyarələr Rusiya bayrağı altında üzən tankerə hücum edib.  Sozcu.az xəbər verir ki, Novorossiysk Dəniz Xilasetmə Koordinasiya Mərkəzindən TASS-a verilən məlumata görə, tankerin yanacağı dağılmayıb. Tankerin özünə zərər dəydiyi dəqiqləşdirilir - maşın otağı zədələnib. Gəmidə 11 nəfər var. İtki olmayıb, ekipaj gəmidən çıxarılmayıb. Hadisə yerinə iki yedək gəmisi gəlib, lakin yedəkləmə məsələsi hələ də həllini tapmayıb. Telegram kanallarında və sosial şəbəkələrdə buna qədər partlayışlar barədə məlumat verilib. Onların Krım körpüsü yaxınlığında baş verdiyi iddia edilsə də, Krım səlahiyyətliləri körpüyə hücum edilmədiyini bildiriblər. Sonradan məlum olub ki, zədələnən Rusiya tankeri "Sig”dir. Novorossiysk Dəniz Xilasetmə Koordinasiya Mərkəzi gəminin adını dəqiqləşdirməyib.

ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp ümumilikdə 561 il həbs cəzasına məhkum oluna bilər. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Tramp tərəfdarlarına yazdığı məktubunda deyib. “Baydenin korrupsiyalaşmış ədliyyə sistemi məni təqib etdiyinə üçün 561 il həbs cəzası ala bilərəm”, - Tramp bildirib.