Redaktor seçimi

“Ermənistanda saxlanılan iki Azərbaycan əsgərinin Bakıya qaytarılması müzakirə olunmur”. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu erməni mediasına müsahibəsində “Vətəndaş müqaviləsi” fraksiyasından olan deputat Armen Xaçatryan deyib. O, Ermənistan ərazisində saxlanılan Azərbaycan əsgərlərinin Bakıya qaytarılması ehtimalını istisna edib. Xaçatryan Azərbaycan hərbçilərinin ermənilərlə dəyişdirilməsi məsələsinə toxunub. O, azərbaycanlıların Ermənistan ərazisində olduqları zaman törətdikləri iddia edilən “cinayətlər”dən danışıb.konkret

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən “Dövlət Sosial Müdafiə Fondu”nun (DSMF) elan etdiyi tender müsabiqəsinin qalibi məlum olub. Sozcu.az Yeniavaz.com-a istinadən xəbər verir ki, DSMF-nin Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialı üçün ofis sahəsinin icarəyə götürülməsi ilə bağlı tenderin qalibi Bakı Avrasiya Universiteti (VÖEN – 1500008331) olub. DSMF Bakı Avrasiya Universitetinə məxsus 3 000 kv. metr qeyri-yaşayış sahəsini 9 ay müddətinə icarəyə götürür və icrə haqqı olaraq 472 min 590 manat (ayda 52 min 510 manat) ödəyəcək. Məlumat üçün qeyd edək ki, Bakı Avrasiya Universiteti 21.05.2003-cü il tarixində dövlət qeydiyyatına alınıb. Nizamnamə kapitalı 422 000 manat olan Universitetinin hüquqi ünvanı Nərimanov rayonu, Həsən Əliyev, ev 135A-da yerləşir. Bakı Avrasiya Universitetinin qanuni təmsilçisi (rektor) Hüseynli Nazim Ziyad oğludur. Onu da bildirək ki, Bakı Avrasiya Universiteti 1992-ci ildə təsis olunan Ali Diplomatiya Kollecinin bazası əsasında yaradılıb. Qeyd edək ki, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə tabe olan qurumların bir çoxu ofis sahələrini icarəyə götürürlər. Aşağıdakı siyahıda icarəyə götürülən ofis sahələrinin bəziləri yer alıb: – Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində Dayanıqlı və Operativ Sosial Təminat (DOST) Agentliyinin “DOST Rəqəmsal İnnovasiyalar Mərkəzi” MMC üçün inzibati bina sahəsinin icarəyə götürülməsi ilə bağlı tenderin qalibi Səfərova Sahibə Paşa qızı olub. DOST Sahibə Səfərovaya məxsus qeyri yaşayış sahəsini 17 ay müddətinə icarəyə götürəcək və icrə haqqı olaraq 969 min 999 manat 94 qəpik (ayda 57 min 58 manat) ödəyəcək. – Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən “DOST İş Mərkəzi” MMC üçün ofis sahəsinin icarəyə götürülməsi ilə bağlı tenderin qalibi Əşrəf Səxavət oğlu Səfərov (VÖEN – 2004596032) olub. DOST Əşrəf Səfərova məxsus 2 750 kv. metr qeyri-yaşayış sahəsini 12 ay müddətinə icarəyə götürür və icrə haqqı olaraq 426 min 855 manat (ayda 35 min 571 manat) ödəyəcək. – Bu ilin yanvar ayında Dövlət Əmək Müfəttişliyi Bakı şəhər İdarəsi üçün inzibati bina sahəsinin icarəyə götürülməsi ilə bağlı tenderin qalibi Fəridə Hüseynalı qızı Orucova (VÖEN – 1400576242) olub. Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti F. Orucovaya məxsus 980 kv. metr qeyri-yaşayış sahəsini 12 ay müddətinə icarəyə götürür. Əmək Müfəttişliyi Xidməti icarə haqqı olaraq F. Orucovaya 163 min 548 manat 96 qəpik (ayda 13 min 629 manat) ödəyəcək. – Ötən ilin noyabr ayının son günlərində DSMF Sosial Ödənişlərin Təyinatı üzrə Mərkəzi Filialı üçün ofis sahəsinin icarəyə götürülməsi ilə bağlı tender müsabiqəsi keçirib. Müsabiqənin qalibi Bayramov Amil Qinyaz oğlu (VÖEN – 1003009142) olub. DSMF Bayramov Amilə məxsus 3000 kv. metr qeyri-yaşayış sahəsini 9 ay müddətinə icarəyə götürür. DSMF icarə haqqı olaraq A. Bayramova 445 min 500 manat (ayda 49 min 500 manat) ödəyəcək. – Noyabr ayının əvvəlində isə DSMF-nin Maliyyə və Mühasibatlıq üzrə Mərkəzi Filialı üçün ofis sahəsinin icarəyə götürülməsilə bağlı tender müsabiqəsi həyata keçirilib. Müsabiqənin qalibi Hüseynova Almaz Hacı qızı (VÖEN – 1307950442) olub. DSMF Hüseynova Almaza məxsus 2200 kv. metr qeyri-yaşayış sahəsini 9 ay müddətinə icarəyə götürüb və 240 min 702 manat ödəyəcək. – Oktyabr ayında Nazirliyin tabeliyində olan Dövlət Tibbi-Sosial Ekspertiza və Reabilitasiya Agentliyi üçün ofis sahəsinin icarəyə götürülməsi ilə bağlı tender müsabiqəsi həyata keçirilib. Müsabiqənin qalibi Emil Vidadi oğlu Orucov (VÖEN – 1604117012) olub. Nazirlik Emil Vidadi oğlu Orucova məxsus 2000 kv. metr qeyri-yaşayış sahəsini 12 ay müddətinə icarəyə götürüb və 318 min 622 manat 7 qəpik ödəyəcək. – Ötən ilin iyul ayında Nazirliyin tabeliyində olan Dövlət Məşğulluq Agentliyi üçün ofis sahəsinin icarəyə götürülməsi ilə bağlı tender müsabiqəsi həyata keçirilib. Müsabiqənin qalibi “Macaz Construction” MMC (VÖEN – 1302101451) olub. Nazirlik 2300 kv. metr qeyri-yaşayış sahəsini 6 ay müddətinə icarəyə götürüb və 743 min 853 manat 12 qəpik ödəyəcək. Qeyd edək ki, “Macaz Construction” MMC-nin Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət Agentliyinin sabiq rəhbəri Akim Bədəlovun ailə üzvlərinə məxsus olduğu bildirilir. – Ötən ilin may ayında Nazirliyin tabeliyində olan DOST İş Mərkəzi üçün ofis sahəsinin icarəyə götürülməsi ilə bağlı tender müsabiqəsi həyata keçirilib. Müsabiqənin qalibi Əşrəf Səxavət oğlu Səfərov (VÖEN – 2004596032) olub. Nazirlik Əşrəf Səxavət oğlu Səfərova məxsus 2750 kv. metr qeyri-yaşayış sahəsini 6 ay müddətinə icarəyə götürüb və 213 min 432 manat ödəyəcək. – Bunlardan başqa ötən ilin yanvar ayında Nazirliyin tabeliyində olan Sosial Xidmətlər Agentliyi üçün ofis sahəsinin və anbarın icarəsi məqsədilə “Çinar Park” MMC (VÖEN – 1500764231) ilə 566 min 592 manatlıq müqavilə imzalanıb. – Əvvəlki illərdə Nazirliyin tabeliyində olan DSMF Maddi-Məişət Şəraitinin Müayinəsi üzrə Mərkəzi Filialı üçün 3000 kv. metr ofis sahəsini icarəyə götürüb və Həsənova Qaze Həsən qızına (VÖEN – 1600110362) 12 ay üçün 556 min 200 manat ödəyib. – Dövlət Məşğulluq Agentliyi 8 saylı Ərazi Məşğulluq Mərkəzi Filialı üçün 235 kv. metr ofis sahəsini icarəyə götürüb və Şirinov Faiq Nizami oğluna (VÖEN – 1306883522) 36 ay üçün 90 min manat ödəyib. – DSMF Xüsusi Şərtlərlə Təyinat üzrə Mərkəzi Filialı üçün 1900 kv. metr ofis sahəsini icarəyə götürüb və Kərimov İlqar İsmayıl oğluna (VÖEN – 1505343002) 12 ay üçün 167 min 808 manat ödəyib. – DSMF Məhkəmə Mübahisələri ilə iş üzrə Mərkəzi Filialı üçün 1000 kv. metr ofis sahəsini icarəyə götürüb və “Çinar Park” MMC (VÖEN – 1500764231) 12 ay üçün 148 min 680 manat ödəyib. – DSMF Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialı üçün 3000 kv. metr ofis sahəsini icarəyə götürüb və Bakı Avrasiya Universitetinə (VÖEN – 1500008331) 12 ay üçün 630 min manat ödəyib.

Sozcu.az Milli Məclisin deputatı Vahid Əhmədovun “yeni sabah”a müsahibəsini təqdim edir: - Prezident İlham Əliyev ötən gün Salyanda “AzTV”yə verdiyi müsahibəsində separatçılara qarşı sərt mövqe sərgiləyərək, bir sıra mesajları da onlara çatdırıb. Bu çıxışı Xankəndidə antiterror əməliyyatının anonsu hesab etmək olarmı? - Bu əməliyyatlar dövlət başçımız tərəfindən çoxdan həyata keçirilib. Son illərdə isə onlar müəyyən təxribatlar həyata keçirirlər. Çünki arxalarında müəyyən qüvvələr var ki, onları şirnikləndirilər və s. Lakin başa düşmürlər ki, Azərbaycanın dövlət başçısının apardığı yumşaq siyasət nəticəsində yavaş-yavaş Xankəndi və ətraf ərazilər Azərbaycanın yurisdiksiyasına qayıdacaq və sərhədlər qurulacaq. Hətta dünən də fikir verdim ki, Nikol Paşinyan Ermənistan Milli Məclisindəki çıxışında etiraf etdi ki, Qarabağ Azərbaycana məxsusdur. Bu isə dövlət başçısının apardığı uğurlu siyasətin nəticəsidir. Ona görə də dünənki mesaj elə yerində verilmiş bir bəyanatdır. Mesajın əsas məqsədi isə odur ki, bu məsələni ermənilər qurtarsın. Yəni qurtarın bunu, sülh müqaviləsini imzalayaq və işimizi görək. Ondan sonra isə problemlər olmayacaq. - Əgər Ermənistandakı hakim komanda bu məsələyə loyaldırsa, mane olan nədir? - Hər zaman demişəm ki, səlahiyyətlər Paşinyanın ixtiyarında olsaydı, o, çoxdan sülh müqaviləsi imzalayardı. Lakin qorxur ki, qol çəkəndən sonra onu devirsinlər. Ona görə də bu məsələyə görə narahatdır. Lakin yenə deyirəm ki, bu yumşaq siyasət nəticəsində istədiyimizə nail oluruq. Hətta bütün yüksəkliklər Azərbaycan ordusu tərəfindən götürüldü. Bu da cənab Prezidentin apardığı siyasətin nəticəsidir. Dövlət başçısı dünən ona görə də xəbərdarlıq etdi ki, bu məsələni siz qurtarmasanız, onsuz da həll edəcəyik. Biz müharibə etmək istəmirik, buna ehtiyac yoxdur, amma yavaş-yavaş sərhədlərimizə gedib çıxacağıq. - Sizcə, indiki siyasi şərait bu əməliyyatın gerçəkləşməsinə imkan verirmi, şərtlər maraqlarımıza uyğundurmu? - Açığını söyləyim ki, mən müharibənin tərəfdarı deyiləm. Biz siyasi yolla onları başa salmalıyıq ki, bu müharibə sizə heç nə gətirən deyil, siz uğur qazana bilməzsiniz və bu, mümkün deyil. Onlar da bunu çox gözəl anlayırlar. Doğrudur, daxildə ruspərəst Sarkisyan-Koçaryan cütlüyü müəyyən addımlar atıb camaatı şirnikləndirməyə çalışır. Lakin mən erməni mətbuatına baxanda görürəm ki, Qarabağın erməni əhalisi bu gün daha çox Azərbaycanla bir yerdə olmaq istəyir. Çünki bilirlər ki, Azərbaycanın şəraiti ilə o biri şərait eyni deyil. Hesab edirəm ki, cənab Prezidentin seçdiyi siyasət çox ağıllı siyasətdir və təkrar edirəm ki, bu siyasətin nəticəsində Azərbaycan son zamanlar bir sıra yüksəklikləri götürüb və hər şeyə nəzarət edir. - Bəs Rusiya sülhməramlıları ilə bağlı plan necə olacaq? - Burada bir digər əsas məsələ Rusiya sülhməramlılarının bölgədən çıxarılması məsələsidir ki, bunun da artıq vaxtı çatıb. Rusiya sülhməramlıları oradan getməli və bölgədə sərhəd-keçid məntəqəmiz qoyulmalıdır. Uşaqlarımız neçə gündür Şuşa-Laçın yolunda soyuqda, yağışda və qarda dayanıb ekoloji tədbir həyata keçirirlər. Amma ermənilər bunu da başa düşmürlər. Qısası, bəzi qüvvələr bu gün müharibənin sülhlə yekunlaşmasını istəmir. Bunlar Rusiya, İran, Fransa və başqa qüvvələrdir. Ona görə də Ermənistan yekun sülhə razılıq verib masaya oturmur. - Sülhdən danışmışkən, yaxın günlərdə Rusiyada və ABŞ-da yeni üçtərəfli görüşlərin keçirilməsi ilə bağlı məlumatlar yayılıb. Hətta delimitasiya prosesinin başlaması da gözlənilir. Qəfil baş tutan antiterror əməliyyatı bu prosesi tormozlaya bilərmi? - Ermənistan tərəfindən hansısa delimitasiya prosesinin başlanmasını gözləmirəm. Çünki onlar buna gedən deyillər. Eləcə də onların yeni müharibəyə başlamasına da inanmıram, çünki elə də qüvvələri yoxdur. Azərbaycan Prezidenti isə çalışır ki, bu sülh müqaviləsi imzalansın. Mən başa düşürəm onun vəziyyətini, ona xaricdən kifayət qədər təzyiqlər çoxdur. Lakin hesab edirəm ki, bu gün biz Brüssel formatından daha çox istifadə etməliyik, nəinki Moskvadan. Çünki Brüssel formatında təklif etdiyimiz 5 baza prinsipi ilə bağlı məsələlər öz müsbət həllini tapıb. ABŞ da tərəfdarıdır ki, tez-bazar sülh müqaviləsi imzalansın və sərhədlər müəyyən edilsin. Ona görə də Brüssel platformasından daha çox istifadə etməliyik.

İrəvanda beynəlxalq səviyyəli idman tədbirində Azərbaycan bayrağının yandırılmasında Rusiya kəşfiyyatının daha çox rol oynaması ehtimalı nə qədərdir?.. “Bu davamlı təxribat seriyalarının qarşısını almaq üçün, öncə dediyim kimi, səbəbkar, təhrikçi, təxribatçı aşkarlanmalı, onun fəaliyyəti faktlarla, sübutlarla ortaya qoyulmalı və o, ifşa olunmalıdır. Bu baş verməyincə sərhədlərimizdə, Qarabağda və yaxud İrəvanda belə təxribat və aksiyalar davam etdiriləcək...” Görəsən, Ermənistanda ələ keçirilmiş hərbçilərimizə qarşı amansız münasibətdən və onların həbsdə saxlanmasından sonra İrəvanda beynəlxalq səviyyəli idman tədbirində Azərbaycan bayrağının yandırılması bu əməli törədənin öz təşəbbüsü idi, yoxsa daxildən hansısa qruplaşma, yaxud xarici kəşfiyyat tərəfindən təşkil olunub? Burada Rusiya kəşfiyyatının daha çox rol oynaması ehtimalı nə qədərdir? O mənada ki, Moskva bu cür təxribatlarla azı üç məqsəd güdür: birincisi,  Azərbaycanla Ermənistan arasında daha çox qarşılıqlı nifrət yaratmaqla sülh prosesini daha da uzatmaq,  ikincisi, Azərbaycanı Zəngəzur istiqamətində genişmiqyaslı hücuma təhrik etmək və üçüncüsü,  Ermənistanı onun barbar ölkə obrazını gücləndirməklə Qərbin gözündən salmaq, yəni onun Qərbə inteqrasiyasının qarşısını almaq... Mövzu ilə bağlı Moderator.az-ın suallarını cavablandıran siyasi təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert Ərəstun Oruclu bunları söyləyib: “İrəvanda Azərbaycan bayrağı və idmançılarımızla bağlı təxribatın kim tərəfindən hazırlandığını birmənalı olaraq deyə bilmərəm. Amma onu birmənalı deyə bilərəm ki, bu cür olayların  bir qayda olaraq Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərində müəyyən  dinamika, hətta dinamikaya yaxın bir hadisələr, addımlar olanda meydana çıxması təsadüf sayılmamalıdır. Bunun hansısa xarici güc tərəfindən təşkil və ya təhrik edilməsini araşdırmaq isə ilk növbədə, əlbəttə ki, Ermənistan dövlət orqanlarının, təhlükəsizlik və hüquq-mühafizə qurumlarının və siyasi hakimiyyətinin marağında olmalıdır və bu, onların səlahiyyətindədir. Buyursunlar, araşdırsınlar, aşkarlasınlar və bildirsinlər ki, həmin təxribat kimin, hansı ölkənin sifarişi ilə  həyata keçirilib. Bəli, onda bilinəcəkdir ki, həm siz deyən kimi Ermənistanı Qərb dünyasında gözdən salmaq, barbar dövlət kimi təqdim etmək, həm sülh prosesinə mane olmaq, həm də Azərbaycan və Ermənistan xalqları arasında qarşılıqlı nifrət yaratmaq və s. kimə lazımdır. O zaman, necə deyərlər, səbəbkarın adı və özü bəlli olacaq. Niyyəti isə öncədən bəllidir. Niyyət birmənalı şəkildə sizin sadaladığınız amillərdir. Bundan başqa da məqsəd həm də gündəmi dəyişməkdir. İstər Azərbaycandan, istər Ermənistandan gələn bütün müsbət tendensiyalar, müsbət mesajlar, özü də yalnız dövlətlər, hakimiyyətlər səviyyəsində deyil, həm də vətəndaş cəmiyyəti,  sadə insanlar səviyyəsində yarananda təxribatçı güclər mütləq nəsə törədib gündəmi dəyişdirirlər. Özü də ilk baxışdan xırda, amma kifayət qədər effektiv bir nəticə ilə... Bax, bu hadisə də o seriyadan olan olaylardandır. Və təəssüflə deyirəm ki, bu proses hələ davam edəcək, durmadan yeni-yeni təxribatlar törədiləcək, yeni-yeni oxşar aksiyalar təhrik olunacaq, Və nəhayət, belə addımlar o zamanadək davam edəcəkdir, bu cür təxribatların  təhrikçisi, təşkilatçısı aşkarlanıb faktla, sübutla və açıq mətnlə ortaya qoyulmayacaq. Hələlik isə bu davam edir. Və bu, Ermənistanın özünə də ziyandır. Bu, Azərbaycan- Ermənistan münasibətlərinin inkişafına da ziyandır. Bu, iki xalq arasında qarşılıqlı nifrəti daha da çoxaltmaqla yeni müharibə riskini artırmaq mənasında həm Azərbaycan, həm də Ermənistan üçün zərərlidir”.  Analitik hesab edir ki, bəhs edilən və bu günədək Azərbaycan-Ermənistan münasibətləri ilə bağlı digər təxribatların törədilməsində maraqlı olmasə ehtimal edilən tərəf ilk növbədə Rusiyadır.  “Bu məsələdə maraqlı olması ehtimal edilən tərəflərdən biri və birincisi, əlbəttə ki, Rusiyadır. Bu, çox birmənalıdır. Biz gördük ki, Qərbdən, Vaşinqtondan görüş təklifi gələn kimi cəbhə xəttində  bir təxribat törədildi. Özü də məhz Azərbaycan-Ermənistan sərhədində... 2022-ci ilin sentyabrında da həmin o Brüssel prosesini pozmaq üçün yenə də sərhəddə eyni addım atıldı. Və daha böyük miqyasda... Artıq bu təxribatların müəlliflərini açıqlamağın zamanıdır.  Və o da maraqlıdır ki, hər dəfə belə təxribatlar baş verən kimi onun ardınca Azərbaycan və Ermənistan rəhbərlərinə Moskvada görüşüb sülh danışıqları aparmaq dəvəti gəlir. Amma əslində sülh danışıqları Rusiya üçün maraqlı deyil, Kremlə maraqlı olan bu iki ölkə arasında idealda müharibə baş verməsidir ki, bundan istifadə edib bölgəyə hərbi müdaxilə etsin. Və ən azı, yəni minimal vəzifə isə Azərbaycan-Ermənistan sülh prosesinin davam etməsinə yol verməməkdir. Odur ki, bu davamlı təxribat seriyalarının qarşısını almaq üçün, öncə dediyim kimi, səbəbkar, təhrikçi, təxribatçı aşkarlanmalı, onun fəaliyyəti faktlarla, sübutlarla ortaya qoyulmalı və o, ifşa olunmalıdır. Bu baş verməyincə sərhədlərimizdə, Qarabağda və yaxud İrəvanda belə təxribat və aksiyalar davam etdiriləcək” -deyə ekspert vurğulayıb.

Ermənistanda 53 nəfər dövlətə xəyanətdə ittiham olunur. Sozcu.az "Sputnik Armenia"ya istinadən xəbər verir ki, bunu ölkənin baş naziri Nikol Paşinyan parlamentdə çıxışı zamanı bildirib. Paşinyanın sözlərinə görə, dövlətə xəyanətdə ittiham olunan şəxslərin əksəriyyəti hərbçilər və yüksək rütbəli zabitlərdir. "Pulla mövqelərin yeri barədə məlumat verirdilər", - deyə o əlavə edib.

Ermənistanda yüksək rütbəli zabit həbs edilib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Ermənistan Hərbi İstintaq Komitəsindən məlumat verilib. Ermənistan ordusunun polkovniki müharibə zamanı özünü xəstə kimi göstərərək döyüşdən yayındığına görə, cinayət məsuliyyətinə cəlb edilib. 44 günlük müharibə zamanı özünü xəstə kimi göstərən polkovnik hərbi hissə komandirinin müavini olub. İstintaq Komitəsi bildirib ki, ibtidai istintaq zamanı tibb müəssisəsindən bölmə komandirinin müavininin ölkədə elan olunmuş hərbi vəziyyət şəraitində oktyabrın 10-dan noyabrın 3-dək özünü xəstə kimi göstərərək 23 gün xəstəxanada qalması barədə məlumat daxil olub. Ona ittiham elan edilib, məhkəmənin qərarı ilə iki ay müddətinə həbs edilib.

Ermənistan dövləti pis hava şəraitində ərazisinə keçən iki əsgərimizə cinayət işi açıb, silah gətirməkdə, qanunsuz sərhədi keçməkdə ittiham edir. Nə etməliyik sualı ilə bir sıra təkliflər irəli sürülür və əsgərlərimiz üzərində hüquqi prosesin başa çatmasını və perspektivdə məhkum olunan erməni diversantlardan ikisi ilə dəyişilməsi daha çox müzakirə olunur. Bizim əsgərlər əlverişsiz hava şəraitinə görə qarşı tərəfə keçib. Ermənistan Respublikasının vətəndaşları olan 10 min silahlı hərbiçi isə hazırda Azərbaycanın Qarabağ bölgəsindədir. Bu məsələyə iki tərəfdən-hərbi və siyasi baxımdan yanaşmaq lazımdır. Hərbi baxımdan Azərbaycan xüsusi təyinatlılarının, xüsusi xidmət orqanının xüsusi təyinatlı dəstəsinin üzərinə əməliyyat keçirməklə on minlik silahlı qüvvələr içərisindən bir neçəsini əsir götürmək və qarşı tərəfə adekvat olaraq – Azərbaycan Respublikasının ərazisinə qanunsuz keçmək və silah gətirmək ittihamını irəli sürmək lazımdır. Siyasi baxımdan isə təcili Laçın yolunda çoxdan müzakirə olunan sərhəd nəzarət buraxılış məntəqəsinin yaradılmasını Rusiya Federasiyası qarşısında şərt kimi qoymaq və ən qısa müddətdə, məsələn 3 gün, yaratmaq lazımdır. Necə ola bilir ki, iki əsgərin hava şəraiti ilə əlaqədar Ermənistan ərazisinə keçməsi cinayət, on min hərbiçinin silahlı olaraq Azərbaycana girməsi qanunauyğun sayılsın? Və sabah on minlik Ermənistan vətəndaşı olan hərbiçilər Azərbaycan ərazisin tərk edəndə əlində silah olarsa həbs ediləcəyi, yalnız tərksilah olarlarsa tutulmadan ölkəmizi tərk edə biləcəkləri şərt olaraq elan edilməlidir.  Moderator.az-ın Analitik Qrupu

"O, qışqırırdı, 5-6 yaşı vardı, mən onu başından güllələdim..." "Uşaqlara yazığım gəlir, çox uşaq öldürmüşəm, mənim əllərim qana batıb..." Keçmiş "vaqnerçi" Priqojinin əmrlərini necə icra etdiyini etiraf edib... "Vaqner qrupu" özəl hərbi şirkəti bölməsinin sabiq komandiri, Saratov vilayəti 13 saylı islah koloniyasının sabiq məhkumu, Putin tərəfindən 23.08.22-ci il tarixdə əfv edilən 42 yaşlı Əzəmət Uldarov şirkətin rəhbəri Yevgeni Priqojinin əmri ilə dinc ukraynalıları necə qətlə yetirdiyi barədə danışıb.  Sozcu.az xəbər verir ki, keçmiş "vaqnerçi" ilə müsahibə hüquq müdafiəçisi Vladimir Oseçkin tərəfindən "YouTube" kanalında "Gulagu.net" təşkilatının rəsmi kanalında dərc edilib. "Bu əlimlə mən uşaqları öldürmüşəm. Əmr edilmişdi. Biz Baxmut və Soledar şəhərlərinə daxil olmuşduq, bizə hər şeyi təmizləyib məhv etmək əmri verilmişdi. Biz, 150 nəfər "vaqnerçi" yol gedirdik, qarşımıza çıxan qadınlar, kişilər, uşaqlar, təqaüdçü kişi və qadınların hamısını öldürürdük. Sən anlayırsanmı biz bu əllərimizlə nələr etmişik?.. O, qışqırırdı, körpə uşaq idi, 5-6 yaşı vardı. Mən onu başından güllələdim", - Uldarov qorxunc açıqlamalarını bölüşür.  Onun xatırladıqları epizodlardan biri Baxmutda 9 mərtəbəli binanın zirzəmisində yüzlərlə ukraynalının qətli olub. Bu, cəmisi bir ay öncə baş verib.  "Mən zirzəmiyə girəndə orada uşaqlar vardı. Mənə heç kimi buraxmamaq əmri verilmişdi. Mən əmri icra etdim və heç kimi buraxmadım. Təxminən 300-400 nəfərin 40 nəfəri uşaq idi. Mənim başqa çıxış yolum yox idi, mən başqa cür hərəkət edə bilməzdim. Hamısını məhv etmək əmri almışdım. Bu, 9 mərtəbəli böyük bir bina idi. Binanın zirzəmisi, 1-ci və 2-ci mərtəbəsi minalanmışdı. Mən əmri icra etdim və hamını cəhənnəmə göndərdim", - "vaqnerçi " danışıb.  O, vurğulayıb ki, muzdlulardan heç kim Priqojinin əmrinə tabe olmamağa cəsarət etməzdi. Konkret qərar verilmişdi, Proqojin əmr edib ki, heç bir terrorçu razılaşmaya gedilməyəcək. Bu, Priqojinin sözləri idi: "Hamını öldürmək, heç kimi əsr götürməmək". Bunu bizə Priqojin video vasitəsilə demişdi: "Heç kimi əsir götürməyin, hamını məhv edin". "Uşaqlar əzab çəkib, uşaqlara yazığım gəlir. Çox uşaq həlak olub. Mən bunu gizlətmirəm, mənim əllərim qana batıb", - keçmiş "vaqnerçi" etiraf edib  O, həmçinin ukraynalı hərbçiləri yüksək qiymətləndirərək onları "ləyaqətli döyüşçü" adlandırıb.  "Onlar öz dövləti uğrunda, öz ideyası uğrunda döyüşür. Mən onları pisləmirəm. Onlar ləyaqətli rəqiblərdir", - Uldarov deyib. Dərc edilən videoda həmçinin Rusiyanın Voronej vilayətindən 1 saylı islah koloniyasından keçmiş məhkum, Putin tərəfindən 02.09.22-ci il tarixdə əfv edilmiş və "Vaqner qrupu"na cəlb edilmiş Aleksey Saviçevin etirafları da əks olunub.  Oseçkin deyib ki, Uldarov və Saviçev hazırda Rusiyadadır.  "Onlar 100 faiz Ukrayna Təhlükəsizlik Şurası, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi və s. hər hansı təsirində deyil. Onlar bir həftə ərzində video və audiosorğuların gedişində müfəssəl və ardıcıl olaraq ifadə verib və "Gulagu.net"-in təsisçisi Vladimir Oseçkinə ürək dağlayan məlumatlar verib. "Gulagu.net"-in təsisçisi Vladimir Oseçkinə ürək dağlayan ifadə və məlumatlar verib. Bu sırada 20-dən çox ukraynalı uşaq və yeniyetmələrin güllələnməsi, 50-dən artıq yaralı əsirlərin və yüzlərlə müharibəni tərk edib ukraynalıların qətlindən imtina edənlərin olduğu çalanın partladılması, yaşayış evlərində olanların, o cümlədən uşaqların qətlləri var.  Bütün bu ifadələr və sübutlar Priqojin və onun əlaltıları barəsində onlarla qəddar qətllər, hərbi cinayətlər və insanlığa qarşı cinayət faktları üzrə cinayət təqibinin təşkili üçün birbaşa əsaslardır", - "Gulagu.net" vurğulayıb.

Məhəmməd Altunbay            O dünyaya gələndə vətəni Çar Rusiyasının işğalı altında idi. Bunu xatırlamağı mümkün deyildi. Vətəni çar boyunduruğundan qurtulub cümhuriyyətə qovuşduğu zaman hələ 4 yaşı var idi. Və bunu da xatırlamırdı. Vətəni ancaq 2 il hürr yaşaya bilmişdi və 1920-ci ildə kommunist Rusiyası tərəfindən işğal edildi. Bu vaxt onun 6 yaşı var idi. Və kommunist imperializmin zülmləri yaddaşına yazılırdı. Məhəmməd Altunbay yaddaşına həkk etdiyi acılarla təhsilini tamamlamış və Hərbi Hava Qüvvələrini bitirərək Bakıdakı hərbi məktəbdə komandir olmuşdu.  Onun qəlbi kommunist imperializminə qarşı kinlə dolu idi. Hər şeyi anlayan gizli polis onu işindən uzaqlaşdırdı. Bu 3-4 gün sonra Məhəmməd Altunbayın yox ediləcəyi demək idi. 1941-ci il idi… Məhəmməd Altunbay digər 2 pilot dostları ilə birlikdə plan qurdular və sərnişini olduqları təyyarəni havada ikən ələ keçirdilər. Təyyarənin Türkiyəyə uçacaq qədər benzin ehtiyatı yox idi və İrana məcburi eniş edildi. Məhəmməd Altunbay bundan sonra məşəqqətli bir dövr keçirərək 1942-ci ildə Türkiyəyə qovuşa bildi. Ancaq “qırmızı” imperalizmə qarşı olan kini də özü ilə bərabərində aparmışdı. Hərfləri öyrənməyə başladığım zaman böyüklərin Anadoludan, Mustafa Kamaldan danışırdılar. Düşmənlərin bölüşdürdüyü Anadoluya yardım mövzusu açılır və böyüklər Anadoluda düşmənə qarşı savaşmaq üçün səbirsizlənirdilər. Ankarada Türkiyə Böyük Millət Məclisinin açılışı ilə əlaqadar danışılanları tam xatırlamıram. Ancaq həmin vaxtlarda kommunist Rusiyası tərəfindən ölkəmizin işğal edilmək istəndiyi söhbətləri hələ də qulaqlarımda eşidilir. “Leninin əsgərləri gəlir” sözləri eşidilməyə başlanılanda şəhərdə böyük köç hazırlığı başlanmışdı. Biz Gəncədə yaşayırdıq. Uşaqlar anaları, nənələri və başqa qadınlarla birlikdə şəhərdən köçdük. Bir həftə dağlarda ac, susuz yaşadıq. İndi tarixi daha dəqiq deyə bilərəm. Kommunist Rusiyasının məmləkətimizi işğal etdiyi tarix 27 Aprel 1920-ci il idi. Hərfləri yeni öyrənməyə başlamışdım və 6 yaşım var idi. Dağlarda bir həftə ac, susuz qaldıqdan sonra şəhərə qayıtdıq. Şəhərin giriş qapısındaca türk kişilərinin vurulmuş, əzilmiş bədənləri ilə qarşılaşdıq. Şəhərin içinə doğru irəlidikcə cəsədlərin sayı artırdı. Və elə bir an gəldi ki, cəsədləri tapdalamadan keçmək mümkün deyildi. Mən kommunizmə və kommunistlərə hürriyyəti əzdikləri üçün düşmənəm! Mən kommunizmə insanları heyvanlaşdırmaq istədiyi üçün düşmənəm! Və kommunizm Azərbaycanda türkləri kütləvi şəkildə öldürdüyü üçün mənim nəzərimdə türk düşməni idi. Bəli, mən kommunizmin və kommunistlərin türk düşməni olduğunu bilirdim, türkləri yer üzündən silmək istədiklərini gözlərimlə görmüşdüm. Şəhərin türk kişilərinin cəsədləri ilə dolu olduğunu gördüyümüz gün hamımızı saxlayan kommunistlər, bizi bir zirzəmiyə saldılar. Səhərə qədər uşaqların fəryadlarını, qadınların naləsini eşitdim. Sabahı gün hamımızı bayıra çıxardılar, aramızda az sayda olan kişiləri divarın yanına düzüb və gözümüzün qabağında güllələdilər. Böyük kədər içində evlərimizə qayıtdıq. Evdə hər şey oğurlanmış və ya məhv edilmişdi. Daha sonra şəhərin içində qalmış şəhidlərimiz və güllələnmiş insanlarımız dəfn edilməyə başlanıldı. Ardıyca aclıq və xəstəlik yayılmağa başladı. O sırada, kommunist ruslar gecə-gündüz oyunlar oynayır, qəhqəhələr atırdılar. Gecələr türk evlərindəki qadınlara hücum etdiklərini də eşidirdik. Kommunist rejimi deyiləndə yadımda bu zülmlər və hücumlardan başqa bir də qara çörəyin görüntüsü qalıb. Qadınlar sübh tezdən bu qara çörəyi ala bilmək üçün növbəyə dayanırdılar. Axşam qaranlığında evə qayıdan qadınları gözü yaşlı qarşılayırdıq. Yaşamaq və ölməmək kommunistlərin zülmlərinə və cinayətlərinə dözmək demək idi.                                                               1929-cu ilin oktyabr ayında Azərbaycan türklüyünün kommunizm və kommunist imperializminə qarşı üsyan qaldırdığı zaman mənim 15 yaşım var idi. Türkün bu hürriyyət savaşına dünyadan dəstək gələcəyini gözləməyimiz hədər yerə idi. Macar üsyanında olduğu kimi Azərbaycan türkünün də yardım fəryadını bütün insanlıq sadəcə izlədi və Azərbaycan türkləri Qırmızı Ordunun tankları altında can verdilər. Kommunist imperializmin zülmlərinə dözdüyümüz kimi insanlığın hürriyyət savaşımıza qarşı göstərdiyi laqeydliyə də dözdük. Amma bu olanlara dözməyimiz kommunizmə qarşı qəlbimizdə olan kini söküb atdığımız demək deyildi. Kommunist rejim elə qorxunc bir təşkilat idi ki, qəlbimizdə olan bu kini belə aşkarlaya bilirdi. Ələ keçirdiyimiz sərnişin təyyarəsi ilə kommunist rejimdən qaçarkən İrana məcburi eniş etmişdik, eniş zaman təyyarənin yararsız hala düşməsi məni ölümlə üz-üzə qoymuşdu. Bunların heç bir önəmi yox idi?! Türkiyəyə qovuşduğum zaman içim çox böyük fərəhlə dolmuşdu. Amma ürəyimdə kommunizm, kommunist və kommunist imperializminə qarşı olan kin daha da böyüməkdə idi. Türklüyü yer üzündən silməyə çalışan kommunizm… Bu sadəcə bir rejim deyildi... Bir az da Azərbaycan Cümhuriyyətinin quruluşundan əvvəlki zamanı və  milli hökumətimizin kommunist ordusu tərəfindən sonlandırılmağı haqqında danışmaq istəyirəm.  1914-cü il dünya müharibəsinin sonunda Rusiya Çarlığının qanlı səltənəti sona çatmışdı və əsir türk ölkələrində qurtuluş ümidi yaranmışdı. Ancaq o zamanda köhnə Çarlığı yenidən diriltməyə çalışan                                                          Denikin ordusu ilə birlikdə Moskva silahları ilə təchiz edilmiş erməni daşnak ünsürləri Azərbaycanı təhdid etməyə başlamışdı. Bəlkə də Azərbaycan bu yeni təhlükə qarşısında daha böyük vəhşiliklə üz-üzə idi. Tam bu ərəfədə qərb sərhədlərimizdən böyük qüvvədə olan xilaskar qardaş əli bizə doğru uzanırdı: Türk ordusu gəlirdi... Nuru və Mürsəl paşanın komandanlığı altında olan bu ordunu Azərbaycan türkləri böyük sevinc və coşqun alqışlarla qarşıladı. Qəlbləri tükənməz inamla dolan, ümidləri çiçəklənən odlar yurdunun aslan ürəkli insanları Anadoludan gələn məhmətciklərin şərəfinə minlərlə qurban kəsmişdi. Ölkənin hər yerində türkiyəli qardaşlarını qaşılamaq üçün şənliklər qurulurdu. Şəhərli və kəndlilər sevinclərini milli mahnılar oxumaqla ifadə edirdi. Böyük vətənpərvər və qəhrəman olan 2 türk komandiri Nuru və Mürsəl paşanın rəhbərliyi altında gələn aslan ürəkli Anadolu əsgərləri azəri türk qardaşları ilə əl-ələ, çiyin-çiyinə verərək çox çətin və qanlı savaşdan sonra, Azərbaycanı boğan və qanını sovuran düşmənlərdən tamamilə təmizləmişdi.  Bu 2 silah və qan qardaşının polad əzmi nəticəsində Azərbaycan əsarətdən xilas olaraq, 28 May 1918-ci ildə ilk Türk Cümhuriyyəti olaraq istiqlalını elan etmişdi. O gün Türk dünyasının gözlədiyi ən böyük gün idi. Bu Azərbaycan türklərinin 100 ildi axan göz yaşının quruduğu gün idi. Bu Azərbaycan tarixinin ən şanlı və müqəddəs günü idi. Bu üçrəngli və ay-ulduzlu Azərbaycan bayrağının yüksəklərə ucaldığı gün idi.  Bu 5 min Anadolu igidinin Azərbaycanın istiqlalı uğrunda sevərək canlarından keçdiyi və şəhid olduqları gün idi. Bəli, o anlar heç vaxt unudulmayacaq böyük və müqqədəs günlərdi. Azərbaycanın şanlı tarixi  və qəhrəman gələcək nəsilləri istiqlalımız uğrunda son damla qanına qədər savaşan türkiyəli qardaşlarını heç vaxt unutmayacaqlar. Azərbaycan türkləri bu qardaşlığın qarşısında daima hörmətlə baş əyəcəklər. 28 May 1918-ci ildə qurulan Azərbaycan Cümhuriyyəti qısa bir zaman ərzində demokratik prinsiplərə əsaslanan müasir bir dövlət olmağa başlamışdı. Bu ölkədə yaşayan hər fərd eyni hüquqa malik idi. Azərbaycan Cümhuriyyəti qonşu ölkələrdə sıx və dost münasibətdə idi və onlara lazım olan həm maddi həm də iqtisadi yardımını əskik etmirdi. Öz torpağımızda öz millətimizə dayanaraq milli hökumətimizi qurmuşduq. Artıq məmləkətimizdə həyat, mal, namus və vicdan təhlükəsizliyi bərqərar olmuşdu. Artıq nə qatil, nə quldur, nə dar ağacı və Sibir sürgünləri, nə də rütubətli və qaranlıq zindanlarda çürüyən insanlar qalmamışdı. Azərbaycan xalqı öz taleyinə özü qərar verərək istiqbala doğru əmin addımlarla irəliləyirdi. Həmin vaxt ölkənin kəndlisi də,  şəhərlisi də, cavan və qocasında da milli mübarizəyə və istiqlalımıza bağlılıq təkcə ürək və hisslərlə yox, eyni zamanda ağıl və düşüncə ilə hakim olmuşdu.  Azərbaycan Cümhuriyyətinin qurulmasından 2 il keçməmişdi ki, Rusiya bu dəfə kommunist ordusu ilə Azərbaycanı yenidən işğal etdi. 27 aprel 1920-ci ildə baş verən bu işğal haqqında daha əvvəl danışmışdım. Beləliklə, Azərbaycan türkləri olaraq biz həm Çar Rusiyasının, həm də kommunist Rusiyasının zülmünə məruz qalmışdıq. Halbuki, kommunistlərin iddiası belə idi:  millətlərin daxili işinə qarışmamaq, xalqlar arasında dostluq yaratmaq. Bundan əlavə kommunistlər davamlı olaraq özlərini sülh tərəfdarı kimi tanıdılması haqqında təbliğat aparırdı. Bu kommunizmin taktikası idi. Kommunistlər özlərini dostluğa və sülhə əhəmiyyət verən insanlar olaraq tanıdaraq, millətləri aldatmaq məqsədi güdürdülər. Həqiqətdə isə kommunistlər qədər dostluğa, sülhə, hürriyyət və istiqlala düşmən olan başqa bir qüvvə tarix boyu görülməmişdi. Onlar hədəflərinə çatana qədər özlərini demokratik prinsiplərə inanan, xalqın rifahını istəyən, insanlığa xidmət etmək arzusu ilə yaşayan insanlar olaraq tanıdır və bu işdə uğur da qazanırdılar.  Bəli, kommunistlərin təlqin və yalanlarına inananlar və aldananlar olurdu. Bu insanlar, yəni kommunizmin təlqin və yalanlarına inananlar, kommunistlərdən daha təhlükəli idi. Çünki bir millətin içində belə zəif insanların olması o məmləkətdə kommunistlərin qüvvətlənməsinə xidmət edirdi. Kommunizm bizim üçün sadəcə rejim deyildi. Biz Türk dünyası olaraq həm milliyyətçiliyimizi, həm də insanlığımızı qorumalı idik. Və biz türklük olaraq kommunizmdən, kommunist imperializmindən qorunmaq məcburiyyətində idik. Fikrimcə, dünyanın hürr məmləkətlərində kommunizmlə mübarizə mövzusunda göstərilən səylər və çalışmalar çox zəifdir. Kommunizmlə mübarizədə qarşılıqlı təbliğata üstünlük vermək lazımdı. Digər tərəfdən hökumətlər kommunizmlə mübarizəyə I dərəcəli əhəmiyyət verməlidirlər. Əgər kommunizmlə mübarizə aparan insanlar hökumətin dəstək və yardımı ala bilməsələr, bu mübarizədən geri çəkilə bilərlər. Üstəlik kommunizmlə mübarizə aparmağa qərar verən insanların, artıq kommunizmlə mübarizə aparanların bu işdən geri çəkildiyini gördükləri zaman dərhal qərarlarını dəyişəcəklər və kommunist təbliğatı qarşısında səssizliyi seçəcəklər. Əlavə olaraq onu da demək istəyirəm: kommunist rejim qurulduqdan sonra kommunizmdən xilas olmaq üçün aparılacaq mübarizələrdə uğur əldə etmək demək olar ki, mümkünsüz idi. Çünki kommunist rejimdə meydana gələ biləcək bütün üsyanlar əvvəlcədən hesablanmış, kommunizmə qarşı baş qaldıracaq üsyanalara rəhbərlik edə biləcək bütün insanlar ya öldürülürdü, ya da sürgünə göndərilirdi. Bütün bu tədbirlərə rəğmən kommunist rejim yenə də zülm və təzyiqlərinə davam edirdi. Xalq arasında yayılan, ordu içinə sızdırılan, məktəblərdə uşaqlar arasına belə yerləşdirilən kommunist cəsuslar rejim əleyhinə danışılan ən kiçik sözü belə xəbər verirdi. İnsanın insan kimi düşünə bilməsi üçün bir dəqiqə belə vaxt tanımayan kommunist rejim iş saatları xaric kommunizm təbliğatlarların aparıldığı toplantılar tərtib edirdi və davamlı zülm və təbliğatlar sayəsində ayaqda qalmaqda idi. Bundan əlavə olaraq, kommunist rejim dünya ilə bütün əlaqəsini kəsmiş, dünyada insanlığın və hürriyyətin nə olduğunu bildirəcək ən kiçik işarəyə belə qapılarını bərk-bərk bağlamışdı. Bu yolla kommunist rejimdə yaşayan insanlar zülm və təzyiq altında yaşayır, dünyadan xəbərsiz qalır və müqavimət etmək imkanından məhrum edilirdi. Görünən odur ki, kommunist sistemə keçdikdən sonra ordan xilas olma ehtimalı demək olar ki, yoxdur. Belə olduğu halda kommunist sistemə keçilmədən onunla mübarizə aparmaq lazımdır. Bu məsələlərdə hökumət millətə rəhbərlik etməlidir. Kommunizmlə mübarizədə hökumət rəhbərlik etməsə, millətin öz-özünə qüvvətlənməsi mümkün deyil. Ancaq unudulmamalıdır ki, kommunizmlə mübarizə məsələsinə böyük məbləğ ayrılmalıdır. Kommunizmlə mübarizəni sadəcə milli məsələ və milli dava olaraq görmək və mübarizəyə pul xərcləmədən yalnız millətin milli duyğuları ilə qələbə qazanılacağını düşünmək ən böyük səhvlərdən biridir.                                                    Kommunizmin nə olduğunu və kommunist rejimin hansı zülmlər törətdiyini bildirmək üçün bu mövzuda yazılmış kitab və əsərləri kəndlərə qədər yayılmalıdır. Və bu işi davamlı olaraq görmək lazımdır. Çünki kommunistlər öz təbliğatlarını davamlı olaraq nəşriyyat vasitəsilə aparır və qələm silahından istifadə edərək öz fəaliyyətlərinə heç fasilə vermirdilər. Buna qarşılıq olaraq, milləti kommunizmdən qorumaq üçün fasiləsiz fikir mübarizəsi aparılmalıdır. Əlbəttə ki, bizim kommunist rejimdə gördüklərimizi oxuyan insanlar, kommunizmin dəhşətini az da olsa anlayacaqlar. Amma bir müddət sonra etdiyimiz xəbərdarlıqlar da unudulacaqdır. Etiraf etməliyik ki, insanlar hürriyyətin qiymətini hürr şəkildə yaşayan zaman bilmirlər və hürriyyəti qorumalı olduqlarını da anlamırlar. Və buna görə də onlara davamlı olaraq xəbərdarlıq edilməlidir. Kommunizmlə aparılan fikir mübarizəsində üstün durumda olan məmləkətlərdə kommunizmin uğur əldə etməsi mümkün deyil. Kommunistlər aldada və təsir altına sala biləcəkləri toplumlarda üst-üstə həmlələr edirlər. Kommunizmlə mübarizənin nə olduğunu və kommunizmə qarşı necə mübarizə aparıldığını bilməyən toplumlar kommunistlər qarşısında hərəkətsiz qalacaq və o an kommunistlər belə toplumları ayaqlar altına alaraq məqsədlərinə nail olacaqlar. Azərbaycan türkləri kommunizmə qarşı üsyan qaldırdığı zaman mənim 15 yaşım var idi və millətimizin “qırmızı” ordu qarşısında yalnız qaldığını görmüşdüm. Dünya ölkələri də bizə kömək etməmişdi. Bugünkü Türkiyəmizi kommunizmdən qorumaq istəyiriksə, dünya ölkələrindən kömək gözləmək əvəzinə, öz vəzifə borcumuzu dərk etməli və kommunistlərin təbliğatını boş çıxarmaq üçün davamlı olaraq əks təbliğatlar aparmalıyıq. Mənbə: Rus İşğalının mahiyyəti ( xatirələr ) Türkcəmizə uyğunlaşdıranlar: Nigar Musazadə & Dilarə Begili

Azərbaycanda repetitor fəaliyyətinin ləğvi gündəm mövzusu deyil. Bu fəaliyyət dünyanın heç bir yerində ləğv edilməyib. Sozcu.az Report-a istinadən xəbər verir ki, bunu elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev jurnalistlərə açıqlamasında deyib. Nazirin sözlərinə görə, bu fəaliyyət qadağan edilə bilməz: "Repititorluq elə fəaliyyət növüdür ki, hər valideyn müxtəlif sahə üzrə övladını hazırlıq keçməyə qoya bilər. Misal olaraq, valideyn övladının skripkada ifa etməsini istəyirsə və bunun üçün mütəxəssis yanına aparırsa, deməli riyaziyyat fənni üzrə də müəllim yanına qoya bilər. Bəzən repititorluğun tərifini düzgün vermirik. Repititorluq yalnız tənzimlənə bilər. Yəni, repititorluq harda baş verə bilər, kim kimə repititorluq edə bilər, bu sahibkarlıq fəaliyyətidirsə bunun hansısa iqtisadi tənzimləmə alətləri ola bilər. Bir sözlə, repititorluğun necə olması ilə bağlı təkliflər olsun ki, biz də onu dəyərləndirək".

“Bu gün hamımız sülhdən danışırıq. Amma belə bir dövlətlə, millətlə və cəmiyyətlə sülhdən danışmaq heç məqsədəuyğun deyil və məncə, yersizdir. Ermənilər bütün hərəkətləri, çıxışları və bəyanatları ilə düşmənçilik mövqeyindən əl çəkmirlərsə, ərazi iddiası edirlərsə, bunlarla hansı sülhdən danışmaq olar?!”  Bu sözləri Yenisabah.az-a açıqlamasında Milli Məclisin Xocalıdan olan deputatı Elman Məmmədov deyib. O, ermənilərin 2 hərbçimizi əsir götürüb onlara işgəncə verməsi ilə yanaşı İrəvanda keçirilən ağır atletika üzrə Avropa çempionatında Azərbaycan bayrağının yandırılmasından sonra iki ölkə arasındakı sülh danışıqlarının yekun motivlərinə toxunub.  “Yəhudiləri bir məsəli var: “düşmənlə sülhdən danışmaq onda məqsədəuyğun hesab olunur ki, artıq düşmən yoxdur”. Yəni nə qədər ki bunlar var, bunlarla sülhdən danışmağın mənası yoxdur. Yalnız bunları sülhə məcburetmədən söhbət gedə bilər. Biz öz fəaliyyətimizlə bunları sülhə məcbur etməliyik. Elə belə, xoşa-xoşluqla ermənilərlə sülhdən danışmaq məsələsi yersizdir. Biz nə qədər sülhdən danışıb, humanistlik göstəririksə, bunlar əks cavablarını verirlər”. “Yadınızdadırsa, yaralı erməni əsgərinə hərbçilərimiz tibbi yardım göstərirdilər. Ona qarşı necə insani münasibət bəslənilirdi. Amma ermənilər tərəfindən əsir götürülən 2 əsgərimizin başına açılan oyunları, onlara verilən işgəncələrə baxın! Bizim insani hərəkətlərimizə qarşı ermənilərin vəhşiliklə cavab verməsi onu göstərir ki, bu millətlə barışıqdan danışmaq mənasız bir şeydir. Biz onları qarşımızda diz çökdürüb sülhə məcbur etməliyik. Onlar məcburən tabe olub sülhə gəlməlidirlər. Başqa yolu yoxdur”, - yekunlaşdırıb.

Mühacirətdə yaşamı və mübarizəsi Anadan olmasının 150 illiyinə həsr olunur                   V Hissə       Xəlil bəy Xasməmmədlinin mühacirət həyatı çox ağır və keşməkeşli olub. Mühacirətdə olduğu zaman sovetlərə qarşı mübarizənin ən fəal simalarından biri kimi  müəyyən təşkilat və mərkəzlərin təsis edilməsində yer almışdı.  Hər zaman olduğu kimi yenədə amalı vətən və millət olmuşdu. Onun 1921-ci il 23 may tarixli Əbdüləli bəy Əmircanova Parisdən ünvanlanmış məktubu bu baxımdan çox əhəmiyyətlidir :  . “Hörmətli  Əbduləli bəy! Sizin may tarixli məktubunuza cavab olaraq bildirirəm ki, mənim sərəncamımda bizim həmyerlilərimizə - qacqınlara kömək üçün heç bir maliyyə yoxdur. Parisdəki Sülh Konfransının nümayəndələri tərəfindən bir neçə adama müəyyən dotasiya verilir ki, onların da siyahısı bizim indiki konsulluqdadır. Sizin xatırlatdığınız 25 min frank, həqiqətən, bizim nümayəndəliyin dediyi F.B.Vəkilovun adına göndərilib. Bu pul Vəkilova və onun iki dostuna ödənilməsi, eləcə də, işin təşkil olunması üçün ayrılıb. Hazırkı şəraitdə vəziyyətin dəyişdiyini nəzərə alıb yazılı şəkildə Vəkilovdan xahiş etmişəm ki, həmin pulun ikinci iş üçün nəzərdə tutulan hissəsi Azərbaycanın  harasında qeydiyyatından asılı olmayaraq Anadoluda yaşayan qacqınlara verilsin. Bununla birgə təklif etmişəm ki, ona ayrılan pul yerlərdəki qacqın təşkilatlarına verilsin. X.Xasməmmədli(1, 228).     20-ci illərin əvvəllərində Müsavat Partiyasının Xarici Bürosu təsis edilir və Xəlil bəy Xasməmmədli həmin büronun əsas rəhbər şəxslərindən biri idi. Belə ki, Xarici Büro bütöv partiyanın fəaliyyətinə rəhbərlik edən bir orqan idi və yarandığı vaxtdan etibarən Azərbaycandakı gizli Müsavat təşkilatı ilə əlaqəyə girmişdi. Büronun MK-sı nisbətən geniş tərkibə malik olduğundan, əsas məsələlər partiyanın Başqanı M. Ə. Rəsulzadənin rəhbərlik etdiyi üçlüyün-Rəyasət Heyətinin qərarı ilə həll edilirdi. Bu üçlüyə Başqandan əlavə iki nəfər-Xəlil bəy Xasməmmədli və Məmməd Sadıx Axundzadə də daxil idi. Azərbaycandakı gizli Müsavat MK-sının tərkibini ancaq üçlüyün üzvləri bilirdi, gizli Müsavat MK-sı da öz növbəsində üçlüyün göstərişləri və qərarları ilə hərəkətə edirdi. “Azərbaycan haqqında ayda bir dəfə Partiyanın Başqanı məruzə edirdi. Bu məruzələr ümumi məlumat xarakterli olduğundan mübahisələr doğurmurdu(2, 95).       1927-ci il fevralın 26-da İstanbulda Azərbaycan Milli Mərkəzi yaradıldı. Mərkəzin sədri Ə. Topçubaşi, baş katibi M.Rəsulzadə, xəzinədarı Ə. Əmircanov idi(4, 220). Həmin mərkəzin əsas üzvülərindən biri Xəlil bəy idi. Mərkəzin əsas fəaliyyət yeri İstanbul olduğundan Xəlil bəy onun işində fəal iştirak edirdi.     Xəlil bəy Xasməmmədli mühacirətdə Azərbaycan istiqlalı uğrunda mübarizənin önündə dayanan Əlimərdan bəy Topçubaşi, M.Ə.Rəsulzadə, Xosrov bəy Sultanov kimi əsas simalardan biri sayılırdı. Heç şübhəsiz ki, mühacirətdaxili qarşıdurmalar, qarşılıqlı ittihamlar zamanı oda bu məsələlərdə yer almışdı. Ümumiyyətcə çox diqqət çəkən bu məqam izah və şərhlərə ehtiyacı olan bir mövzudur. Kökündə nə qədər siyasi məsələlərin durduğu sezilsədə, əsl mahiyyəti sosial amillərlə bağlı olan bu problemli münasibətlər ağır günlər keçirmiş azərbaycanlı mühacirlərin yaşamının açıq güzgüsüdür. Hər biri zəngin siyasi bioqrafiya malik bu qurucu dövlət xadimləri bir-birinə nələrisə güzəştdə getməyi düşünməkdən öncə, onların həmin zamankı ağır yaşam durumunu nəzərə almaq lazımdır. 20-ci illərin sonu və 30-cu illərdə Xəlil bəy Xasməmmədlinin M.Ə.Rəsulzadə ilə münasibətləri mütləq ciddi şəkildə gözdən keçirilməli və dəyərləndirilməlidir.     Müsavat partiyası Xarici Bürosu daxilində sədr M.Ə.Rəsulzadə ilə rəqabət apara biləcək və partiyanın fəaliyyətinə yön verə biləcək birinci şəxs Xəlil bəy Xasməmmədli idi. Dumalardakı, seymdəki və Gəncə bələdiyyəsində çalışdığı zaman qazandığı təcrübə, Azərbaycan Cümhuriyyəti dönəmi ən ağır və məsuliyyətli dövlət postlarında tutduğu vəzifələr və həmçinin illərlə topladığı nəzəri biliklər buna imkan verirdi. Partiyanın və həmin zaman mövcud olan bir sıra mərkəz və təşkilatların tək əldə cəmləşməsi qıcıqyaradıcı mahiyyətə malik idi. Xəlil bəy və onunla birlikdə Şəfi bəy Rüstəmbəylinin, Nağı Şeyxzamanlının, Məmməd Sadıq Aranın, Səlim Ağasıbəylinin və digər bir sıra müsavatçıların ortaya qoyduğu mövqey nə qədər müxaliflik əlaməti idisə, həmçinin bir o qədərdə etiraz idi.      1934-cü ilin 24 martında X. Xasməmmədli, Ş. Rüstəmbəyli və S. Ağasıbəylinin imzası ilə Parisdə yayımlanan rusca “Qafqaz” məcmuəsində “Müsavat firqəsinin rəsmi təbliği” başlığı altında sensasiya doğuran yazı dərc olunmuşdu. Burada Müsavat firqəsinin 1933-cü il 18 dekabrda müxtəlif yerlərdəki firqə nümayəndələrinin iştirak etdiyi konqresindən söhbət açılır, aşağıdakı məsələlərin müzakirə edildiyi göstərilirdi: 1. Əsas prinsip, taktik və təşkilat məsələlərində firqənin əksəriyyəti ilə firqə rəisi Mehmet Emin Rəsulzadə bəy arasında ciddi ixtilafın olması. 2. Rəisin ötkəm (eqoistik) hərəkətləri. 3. İki buçuq sənədən bəri firqə mərkəzinin bulunmaması, firqənin təşkilatsız və şəkilsiz olması və yuxarıda qeyd edilən səbəblərdən dolayı bir mərkəzin vücuda gətirilməsi. 4. Bu şəkildəki üsuli-idarənin nəticəsi olaraq firqənin təcrid edilməsi. Bu vəziyyəti nəzərə alaraq yığıncaq qərara almışdır: Məmməd Əmin bəy Rəsulzadəni bundan sonra firqə rəisi olaraq tanımamaq və onunla tamamilə qəti əlaqə etməmək, yerinə başqasını təyin və yeni firqə Divanı intihap (seçmək) etmək(2, 117).     İndiyə qədər aparılmış bir çox tədqiqat və araşdırmalarda Xəlil bəy Xasməmmədli və onun rəhbərlik etdiyi müxalif qanad Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə əks mövqeydə dayandıqlarına görə aşağılanmış və işin əsl mahiyyəti subyektiv formada izah olunmuşdu. Belə ki, hörmətli Aydın Balayev Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin mühacirətdə yaşam və mücadiləsi ilə bağlı apardığı tədqiqat işində mühacirətdaxili münasibətləri belə şərh edir:     “Azərbaycan mühacirətinin tanınmış nümayəndələri arasında münasibətlərin mütamadi olaraq gərginləşməsinin çoxsayılı səbəbləri vardı. Burada paxıllıq, qısqanclıq, təşəxxüs kimi adi insani naqisliklər ilə yanaşı olaraq, ayrı-ayrı şəxslərin siyasi ambisiyaları və liderlik uğrunda mübarizəsi də az rol oynamırdı”(3, 96-97).     Əlbəttə ki, bu yanaşma subyektiv yanaşmadı, şərh və izaha ehtiyacı var. Biz Azərbaycan Cümhuriyyətinin qurucu atalarından və onların uğrunda mübarizə apardığı istiqlaldan və dəyərlərdən danışırıq. Xəlil bəy Xasməmmədli əlbəttə ki, rəhbər də ola, prosesə də rəhbərlik edə bilərdi. Bu onun təbii haqqı idi və daşıdığı respublikaçılıq ideallarına tam uyğun idi. Cümhuriyyət və onun uğrunda mübarizə fərdi iradəyə qarşı, toplum iradəsinin güc gəlməsi və siyasi davamlılığın, siyasi yeniliklərin davam etməsidir. Hürriyyət ideyası tələb edir ki, bu gün Məhəmməd Əmin, sabah Xəlil bəy, o biri gün Şəfi bəy və s. Bu məsələyə baxış və yanaşma hesab edirəm ki, çox önəmlidir. Digər tərəfədən paxıllıq və qısqanclıq məsələsinə gəldik də bu fikirlərdə ciddi əsaslara söykənmir. Xəlil bəy Xasməmmədli 1917-ci ildə Türk Ədəmi Mərkəziyyət Partiyası qurularkən heç fikrinə gətirmədi onun rəhbəri olsun, həmçinin həmin partiyanın Müsavatla birləşmə qurultayında və yaxud da 1919-cu il qurultayında. Siyasi qanuna uyğunluqların məntiqi ortaya bir fakt qoyur, siyasi münasibətlərdə davamlılıq üçün mütləq dəyişiklər olmalı və yeni simalarada yer verilməlidir.   1. Nəsiman Yaqublu “Cümhuriyyət qurucuları”, Bakı, 2018. 2. Xaləddin İbrahimli “ Azərbaycan mühacirət tarixi”, Bakı, 2012. 3 .Aydın Balayev “ Məhəmməd Əmin Rəsulzadə - Qürbətdə vətən davası(1923-1943)”, Bakı, 2019.  4. Giorgi Mamulia, Ramiz Abutalıbov “ Odlar Yurdu- Azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizədə”, Bakı, 2015. Müəllif: Cümhuriyyət Siyasi Düşüncə Mərkəzinin sədri - Ceyhun Nəbi