Təhlil

İranda keçirilən prezident seçkilərinin ikinci turunun nəticəsi elan edildi. Güney azərbaycanlı namizəd Məsud Pezeşkian 16 384 403 səs ilə prezident seçkilərinin qalibi oldu. Nəticələrin elan edildikdən sonra İranın paytaxtı Tehran, eləcə də Güney Azərbaycanın Təbriz, Urmiya və digər şəhərlərində seçicilər küçələrə axışaraq, Məsud Pezeşkianın prezident seçkilərində qələbəsini qeyd edirlər. Sosial şəbəkələrin Azərbaycan seqmentində M.Pezeşkianın qələbəsi sevinclə qarşılanır, hətta bu olayı “Türk Əsri” olaraq şərh edirlər. Sırf Güney azərbaycanlı olması səbəbindən Məsud Pezeşkianın qələbəsinə sevinmək onun xüsusi nə isə edəcəyini gözləmək real bir yanaşma sayılmır. Bu haqda indiyədək bir çox fikirlər var. Məsələ ondadır ki, Səid Cəlili kimi Məsud Pezeşkian da İran islam inqilabına və mövcud rejimə sadiqdir. Digər bir danılmaz fakt isə İrandakı seçki sistemi ilə bağlıdır. Pezeşkian və rəqiblərinin hamısının seçkidə iştirak etməsinə İran Ali dini lideri icazə verib. Yəni İranda prezident seçilmək bir yana, namizəd olmaq da o qədər asan bir şey deyil. Bundan başqa SEPAH faktoru da var və əslində həlledici yekun qərarı məhz o təşkilat verir. İranda geniş səlahiyyəti Ali dini lider institutu və atılan bütün addımlara nəzarət edən, qərar verən SEPAH olduğu müddətdə etnik mənsubiyyətindən asılı olmayaraq prezident olan şəxsin fərqli siyasət yeritməsi imkansızdır. Pezeşkianın prezident seçilməsini İranda “türk əsrinin” başlanması kimi təqdim etmək romantik yanaşmadan başqa bir şey deyil. İrandakı başlıca problem heç də türklərin siyasi proseslərdən kənarda qalması, ya da yüksək vəzifələrdə təmsil edilməməsi deyil. Müqayisə üçün deyim ki, İranda kifayət qədər Güney azərbaycanlı dini lider, deputat, siyasi şəxs var. Bilməyənlər üçün onu da deyim ki, SEPAH daxilində yüksəkrütbəli azərbaycanlılar da çoxdur. Lakin İrandakı teokratik rejim, onun elementləri və qərarvermə mexanizmi fars elitasının əlindədir. Bu sistem elə qurulub ki, etnik mənsubiyyət fərqi olmadan onun bir parçası olmaq, hətta yüksəlmək də olar. Lakin sistem etnik əsasda qərar verməyi ümmətçilik adı altında pərdələnən fars milliyyətçiliyini üstələməyə imkan vermir. Ümumiyyətlə, İranda Güney Azərbaycanın timsalında türk elitasının hakimiyyətə gəlməsini imkansız edən ən önəmli faktor milli kimliyin, özünüdərkin praqmatik əsaslarda deyil, romantizm əsasında olmasıdır. Yəni İrandakı türk elitası tam olaraq nə istədiyini bilmir. Elitanın ideoloqlarının bəzilərinin düşüncəsi belədir: 1. Güney Azərbaycan mədəni muxtariyyət əldə etməlidir; 2. Güney Azərbaycan yüksək muxtariyyət əldə etməlidir; 3. İran konfederasiya olmalı, iki dövlət modelinə keçməlidir; 4. Güney Azərbaycan müstəqil olmalıdır; 5. Güney Azərbaycan İrandan ayrılıb, şimala birləşməli, vahid Azərbaycan olmalıdır; 6. Türklər İranda hakimiyyəti ələ keçirməli, hakim elita olmalıdır. Bu görüş fərqliliyi əslində ötən əsrin ikinci yarısında İran islam inqilabının da seyrini dəyişdi və prosesi farsların lehinə yekunlaşdırdı. Güney Azərbaycan İran islam inqilabının qələbəsindən həlledici rol oynadıqdan sonra bir ildən də az müddətdə fikir ayrılıqları səbəbindən inqilaba dəstək verən ideoloqlarını, düşünürlərini itirməyə başladı. Bunlardan ən önəmli və dəyərlisi şübhəsiz əslən Güney azərbaycanlı olan Seyid Məhəmməd Kazım Şəriətmədari idi. O, din xadimi olsa da din xadimlərinin hökumət vəzifələrindən uzaq tutulması kimi ənənəvi şiə praktikasının tərəfdarı idi. O, həm də İranda Cənubi Azərbaycan milli hərəkatının lideri olub və İranın tərkibində Cənubi Azərbaycan muxtariyyəti və daha sonra isə müstəqillik ideyasını dəstəkləyib. Lakin onun dövründə də türk elitasının heç də hamısı onu dəstəkləmədiyi üçün rejim qarşısında tab gətirə bilmədi. Hesab edirəm, Məsud Pezeşkianın prezident olması Güney Azərbaycandakı ideoloji böhranı daha da dərinləşdirəcək. Rejimə sadiq bir azərbaycanlının prezident olması sadəcə həmin rejimə sadiq təbəələrin yetişməsi, assimilyasiya prosesinin davam etməsi deməkdir. Turan Rzayev Globalinfo.az-ın siyasət yazarı

İyulun 15-dən 24-dək Ermənistanda ABŞ və Ermənistan hərbçilərinin iştirakı ilə “Eagle Partner” hərbi təlimləri keçiriləcək. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Ermənistan Müdafiə Nazirliyi məlumat yayıb. “Təlimlərdə Ermənistan silahlı qüvvələrinin sülhməramlı briqadası, ABŞ ordusunun Avropa və Afrikadakı hərbi qulluqçuları və Kanzas Milli Qvardiyası iştirak edəcək”, - məlumatda qeyd olunub. Bildirilib ki, təlimin keçirilməsində məqsəd beynəlxalq sülhməramlı missiyalarda iştirak edən bölmələrin koordinasiya səviyyəsinin yüksəldilməsi, idarəetmə və taktiki rabitə sahəsində təcrübə mübadiləsinin aparılması, döyüş hazırlığının artırılmasıdır.

ABŞ Prezidenti Co Bayden seçki kampaniyasından geri çəkilmək niyyətində olmadığını və onu davam etdirmək niyyətində olduğunu açıqlayıb.  Sozcu.az xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, bu barədə o, dünən seçki qərargahına bildirib.  “Mən sona qədər seçki kampaniyasında iştiraka davam edəcəyəm və biz qalib gələcəyik”, - deyə Bayden vurğulayıb.  Bəziləri hesab edirdilər ki, eks-prezident Donald Trampla sonuncu teledebatın uğursuzluğundan sonra Bayden namizdəlikdən geri çəkiləcək. 

“Ona görə ki, birincisi, artıq Ukraynanın özündə xeyli təmizlənmə prosesi aparılıb. Yalnız son iki ildən çox dövrdə yox, ondan əvvəl də, yəni Rusiyanın Ukraynaya qarşı aqressiv siyasət apardığı  2012-ci ildən bəriki 12 illik müddətdə, əlbəttə, Ukrayna dövləti, onun müvafiq qurumları müəyyən lazımi fəaliyyətlər həyata keçiriblər...” “Kremlin Ukraynada kifayət qədər resursları var.  Mən Ukrayna informasiya resurslarını ciddi izləyirəm. Və gəldiyim qənaət ondan ibarətdir ki, onların bəlkə də yarısından çoxu Rusiya tərəfindən idarə olunan, Rusiya tərəfindən dəstəklənən və Kremlin maraqlarına xidmət edən informasiya resurslarıdır. Bəs Ukrayna hakimiyyətinin daxilində Rusiyanın təsir imkanları varmı? Zənnimcə, var. Hətta orduda da var. Və onu da nəzərə alaq ki, sovet dövründə Ukrayna Rusiyaya digər postsovet ölkələrindən bir köynək yaxın olub”. Siyasi təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert Ərəstun Oruclu bu fikirləri Moderator.az əməkdaşının “Bu günlərdə Ukrayna Təhlükəsizlik Xidməti Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının təşkil etdiyi növbəti dövlət çevrilişinə cəhd ssenarisinin qarşısını aldı. Necə hesab edirsiz, hazırkı durumda Kremlin Kiyevdə dövlət çevrilişinə nail olmaq üçün yetərli imkan və resursları varmı?” sualını cavablandırarkən ifadə edib.  “O vaxtlar Moskvada Ukraynaya etibar da, güvən də daha yüksək olub. Ukraynanın nümayəndələri SSRİ rəhbərliyində daha yüksək vəzifələrdə təmsil olunurdular. Bilirsiz ki, sırf etnik ukraynalı olmasa da, Ukraynadan olan Brejnev sovet dövlətinin rəhbəri olub. Çoxlu misallar gətirmək olar. Stalindən sonra Xruşşov Ukraynadan gəlib SSRİ-yə rəhbərlik edib. Belə amillər də onu deməyə əsas verir ki, Rusiyanın Ukraynada xeyli resursları var. Amma bu resurslar Kreml üçün Ukraynada dövlət çevrilişi həyata keçirməyə kifayət edirmi? Zənnimcə, yox. Ona görə ki, birincisi, artıq Ukraynanın özündə xeyli təmizlənmə prosesi aparılıb. Yalnız son iki ildən çox dövrdə yox, ondan əvvəl də, yəni Rusiyanın Ukraynaya qarşı aqressiv siyasət apardığı  2012-ci ildən bəriki 12 illik müddətdə, əlbəttə, Ukrayna dövləti, onun müvafiq qurumları müəyyən lazımi fəaliyyətlər həyata keçiriblər. Digər tərəfdən, unutmayaq ki, Uktraynanın NATO müttəfiqləri arasında ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, Almaniya və s. kimi dövlətlərin xüsusi xidmət orqanları da bu dövrdə mürgüləməyiblər, onlar da Ukraynanın təhlükəsizliyi üçün müəyyən fəaliyyət göstərib, bu istiqamətdə hansısa konkret addımlar atıblar. Onlar da Ukrayna xüsusi xidmət orqanlarına Rusiya agentura şəbəkələrinin aşkarlanmasında, zərərsizləşdirilməsində xeyli kömək göstəriblər. Yəni bu yalnız ehtimal deyil, bu, əməkdaşlığın müəyyən bir zəruri istiqamətidir. Bir sözlə, bütün bu deyilənlər baxımından düşünürəm ki, Rusiyanın Ukraynada dövlət çevrilişi etmək imkanları kifayət qədər məhduddur. Və deyərdim ki, yetərli deyil...”, - deyə davamında ekspert vurğulayıb.

“COP29 tədbiri Azərbaycan üçün çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Təkcə Azərbaycan üçün yox, dünyada ekoloji tarazlıqla bağlı ən vacib tədbirlər sırasında ilk yerlərdədir. Azərbaycanın belə bir tədbirə ev sahibliyi etməsi onun siyasi gücünün nəticəsidir. Bu gün Azərbaycan dünyada təhsilə ən çox önəm verən ölkələr sırasındadır. 4 432 orta ümumtəhsil məktəbində 1,6 milyon şagird təhsil alır. Məktəblərimizin 326-sı, şagirdlərimizin 470 minə qədəri paytaxt Bakının payına düşür. Təbii ki, COP29 tədbirləri əsasən Bakıda keçiriləcək. Lakin bu heç də bütün orta ümumtəhsil məktəblərində dərslərin 1 ay müddətinə bağlanmasına gətirib çıxarmayacaq”.  Bu sözləri Pravda.az-a təhsil eksperti Kamran Əsədov noyabr ayında Bakıda keçiriləcək COP29 tədbiri ilə əlaqədar məktəblərin 1 ay müddətinə bağlanacağı barədə məlumatlara münasibət bildirərkən deyib.  Ekspert qeyd edib ki, daha çox Bakı şəhərində, tədbirin keçirildiyi yalnız lokal ərazilərdə məktəblərin müəyyən müddət onlayn rejimdə keçirilməsi qaçılmazdır: “Nəzərə alsaq ki, həm də Azərbaycanda koronavirus pandemiyası davam edir. Biz mütəmadi olaraq yoluxmanın müşahidə edildiyi, yaxud hansısa yoluxucu xəstəliyin olduğu məktəblərdə dərslərin onlayn rejimdə keçməsinin mövcud qanunvericiliyə uyğun olduğunu bilirik. Hətta məktəblər 1 ay müddətində bağlansa belə, bu nə müəllimlərin əməkhaqlarına təsir göstərəcək, nə də şagirdlərin normal dərs əldə etməsinə. Çünki Elm və Təhsil Nazirliyi bütün onlayn resursları yaradıb. Onlayn qiymətləndirmələr, dərsliklər, vəsaitlər, müvafiq portallar var. COP29-la bağlı qapanmada təkcə orta məktəblərdən yox, həm də ali məktəblərdən söhbət gedir. Tədbirin keçirildiyi ərazilərdə yerləşən orta, ali təhsil və peşə məktəblərində də noyabr ayında dərslər müəyyən müddət onlayn rejimdə davam edə bilər. Lakin bu o demək deyil ki, məktəblər tətilə bağlanacaq”.  K.Əsədov bildirib ki, COP29 zamanı bütün təhsil müəssisələrinin 1 ay müddətinə bağlanması təhlükəlidir: “Biz 2020-ci ilin martından 2022-ci ilə qədər, yəni iki ildən çox müddət ərzində orta məktəblərdə tədrisi onlayn rejimdə apara bildik. Hesab edirəm, artıq Azərbaycanda məsafədən tədrisin təşkili ilə bağlı həm bütün resuruslarımız var, həm də müəllimlərimiz onlayn dərs keçə bilmək üçün avadanlıqlara malikdirlər. Təbii ki, təhsil sisteminin müasir çağırışlara uyğun olması onlayn tədrisin təşkilini qaçılmaz edir. Azərbaycanda ən vacib məqamlardan biri şagirdlərin təhlükəsiz şəraitdə, rahatlıqla məktəblərə getmələri ilə bağlıdır”. 

Macarıstan Baş naziri Viktor Orban Kiyevə səfər edib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Orbanın mətbuat katibi Bertalan Havaşi məlumat yayıb. “Macarıstan Baş naziri Viktor Orban səhər Kiyevə yollanıb. Burada Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski ilə danışıqlar aparacaq”, - Havaşi bildirib.

Fransanın tanınmış simaları Fransa Silahlı Qüvvələrinin Ermənistana göndərilməsi xahişi ilə Fransa Prezidenti Emmanuel Makrona müraciət ünvanlayıblar. Sozcu.az APA-ya istinadən xəbər verir ki, yüzə yaxın tanınmış şəxs Emmanuel Makrona müraciət edərək Fransa Silahlı Qüvvələrini Ermənistana göndərməyə çağırıblar. Onlar guya Azərbaycan tərəfindən Ermənistana hər hansı təhlükənin olduğuna dair absurd ittihamla çıxış ediblər. Müraciəti ünvanlayanlar "bir çox fransızı və hüquq müdafiəçilərini narahat edən çox mühüm bir vəziyyətə - Ermənistanın mövcudluğu ilə bağlı vəziyyətə diqqət yetirməyi" Makrondan xahiş ediblər. Onlar Fransa hərbçilərinin "sülhməramlı kontingent" şəklində Ermənistana göndərilməsinə çağırış ediblər.

"Ukrayna xalqı dəyanət göstərir, Ukrayna qüvvələri öz məharəti ilə dünyanı heyran edir..." "Müharibə başlanandan ən azı 350 min rusiyalı hərbçi qətlə yetirilib və yaralanıb..." "Təkcə 2023-cü ilin sentyabrından rusiyalı işğalçılar 2 600-dən çox döyüş maşını itirib..." Rusiyanın qəsbkar qoşunlarının Ukraynaya 2022-ci il fevralından tammiqyaslı hərbi müdaxiləsi başlanandan 350 mindən artıq hərbçisi həlak olub və yaralanıb. Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ müdafiə naziri Lloyd Ostin Brüsseldə NATO-nun mənzil-qərargahında keçirilən Ukraynanın müdafiəsi məsələləri üzrə Təmas Qrupunun  ("Ramştayn-23") iclasında bəyan edib. Nazir o cümlədən deyib ki, Ukrayna qüvvələri ağır mübarizə aparır, Kreml isə Ukraynanın şəhərləri və mülki əhalisinin, o cümlədən Xarkovun bombardman edilməsini gücləndirməkdə davam edir. "Ukraynanın təcili olaraq öz səmasını müdafiə etmək üçün çoxlu sayda hava hücumundan müdafiə imkanlarına ehtiyacı var", - Ostin vurğulayıb. Eyni zamanda o, vurğulayıb ki, Ukrayna xalqı dəyanət və qalibiyyət nümayiş etdirir, Ukrayna qüvvələri öz məharəti ilə dünyanı heyrətə gətirir. "Ukrayna qoşunları Rusiyanın Xarkovda yeni hücumunu dəf edir və öz xəttdə, Ukraynanın şərqi və cənubunda möhkəm dayanıb", - Ostin qeyd edib. Onun sözlərinə görə, Rusiya diktatorunun Ukraynaya tammiqyaslı hərbi müdaxiləsindən artıq 840 gün keçir. "Ukrayna müdafiəçiləri rusiyalı qəsbkarlarını heyrət doğuran itkilərə məruz qoyub. 2022-ci ilin fevralından ən azı 350 min rusiyalı hərbçi həlak olub və yaralanıb. Ukrayna qüvvələri Rusiyanın Qara dənizdə 24 gəmisini batırıb və ya zədələyib", - Ostin vurğulayıb. ABŞ müdafiə naziri əlavə edib ki, 2023-cü ilin sentyabrından Rusiya Ukraynanın cəbhə xəttində 2 600-dən çox döyüş maşınını itirib. Həmçinin təkcə may ayında rusiyalı qəsbkarlar Avdeyevkadan qərbə doğru irəliləməsi zamanı 160-dan çox döyüş maşınını itirib. "Bu, Rusiyanın Putinin imperiya ambisiyalarına görə ödədiyi bədəlin daha bir xatırlatmasıdır", - Ostin vurğulayıb. Bununla əlaqədar olaraq Ostin qeyd edib ki, beynəlxalq tərəfdaşlarının Ukraynaya dəstək verməsinə şübhə olmamalıdır. Rusiyanın Ukraynada itkiləri - Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin məlumatı USQ Baş Qərargahının məlumatına görə, Ukraynaya tammiqyaslı hərbi müdaxilə başlanandan Rusiyanın döyüş itkiləri şəxsi heyətinin 522 810 nəfərini təşkil edib. Son sutka ərzində minədək rusiyalı qəsbkar məhv edilib. Rusiya döyüş meydanında 7928 tank, 15 208 zirehli maşın, 13 770 artilleriya sistemi, 1099 yaylım atəşli reaktiv sistem itirib.

“Paşinyan ilk növbədə ad çəkərək hadisələrin arxasında duranları ittiham etdi- Robert Köçəryanı və erməni katolikosu Qaregini... Amma maraqlıdır ki, o, Serj Sərkisyanın adını çəkmədi...” “Ən başlıcası da Paşinyan ona da nail olub ki, erməni cəmiyyəti yalnız müxalifət və hakimiyyətə münasibətdə deyil, həm də kilsəyə münasibətdə parçalanıb. Bütün səylərinə baxmayaraq, kilsə Paşinyana qarşı davamlı, kütləvi etirazlar təşkil edə bilmədi...” “İrəvanda baş verən hadisələr qəribə bir məcraya düşüb. Bunun qəribəliyi ondan ibarətdir ki, Paşinyana müxalif olan keşiş Qalstanyana dəstək verən qüvvələr artıq müəyyən bir limiti keçə biliblər. Görünən budur ki, hadisələrin axarında zəruri qüvvə toplayıb ölkədə dəyişikliyə və təbii ki, hakimiyyət dəyişikliyinə nail ola bilməyən müxalifət çalışır bir tərəfdən zorakılığa əl atmasın, çünki bu halda hakimiyyət də zorakılıqla cavab verəcəkdir. Digər tərəfdən isə onu da anlayır ki, bu gedişatla onun ciddi bir şansı yoxdur. Çünki müəyyən bir kritik kütlə toplaya bilmirlər”.  Bu fikirləri Moderator.az-a açıqlamasında siyasi təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert Ərəstun Oruclu dilə gətirib. “Lakin başqa bir tərəfdən də görünən odur ki, artıq hakimiyyət də, yəni Paşinyan hakimiyyəti kartları açmağa başlayır. Məsələn, əvvəllər Paşinyan özü də ümumi sözlərlə kifayətlənirdi. Lakin dünənki çıxışında bir xeyli sensasyon bəyanatlar verdi və o cümlədən də ilk dəfə baş nazirin dilindən açıq şəkildə bu hadisələrin arxasında kimlərin durduğu deyildi.  Paşinyan katolikos Qaregini və Robert Köçəryanı ittiham elədi. Əslində bu, belə də var- bu, sirr deyil. Paşinyan hökumətinin bəzi rəsmiləri bu barədə artıq danışmışdılar. Amma olaylar istənilən halda zorakı müstəviyə keçməyə başlayır. Baş nazir də bu haqda xəbərdarlıq etdi. Və Paşinyanı narahat edən məqamlardan biri də odur ki, müxalifət müvafiq güc toplaya bilməsə də, gündəmi öz xeyrinə yönləndirə bilibdi. Yəni Ermənistanda hazırkı gündəm etirazlardır, həmin etirazların təşkilatçılarıdır. Və bu proses davam etdikcə həm də onların populyarlığının artmasına gətirib çıxara bilər. Ona görə də Paşinyanın müxtəlif bəyanatlarla zəngin və yetərincə ciddi məqamlarla dolu dünənki çıxışı həm də gündəmi dəyişməyə yönəlmişdi. Və yüksək ehtimalla baş nazir buna nail ola bildi”, - deyə davamında analitik bildirib.  “Paşinyan ilk növbədə ad çəkərək hadisələrin arxasında duranları ittiham etdi- Robert Köçəryanı və erməni katolikosu Qaregini... Amma maraqlıdır ki, o, Serj Sərkisyanın adını çəkmədi. Belə görünür ki, Köçəryanla Sərkisyan arasında da etirazların təşkilinə və hətta ola bilsin, hədəflərinə dair müəyyən ziddiyyətlər var. Və Paşinyan bu şəkildə mesaj verməklə həmin ziddiyyətlərin varlığını üzə çıxarmağa çalışdı. Bu da, yəqin ki, Köçəryan və Sərkisyanın lideri olduğu siyasi blok və partiyaların üzvləri, onları dəstəkləyənlər arasında müəyyən bir etimadsızlıq yaratmağa yönəlmişdi... Ermənistan baş nazirinin bəyanatlarının sensasyon məqamlarından biri də o idi ki, o, bəyan elədi ki, mən Qarabağı vaxtında Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanımalıydım. Bu da Ermənistanda gündəm olub və yəqin ki, olacaqdır. Çünki Paşinyan 2018-ci ildən danışırdı. Yəni demək istəyirdi ki, biz bununla müharibədən, ermənilərin Qarabağdan köç etməsindən də qaça bilərdik.  Və çox güman ki, bu məsələlər bir müddət Ermənistanın siyasi gündəminin əsas mövzularından olacaqdır”, - siyasi təhlilçi diqqətə çatdırıb. Analitik işarə edir ki, İrəvandakı son olayların gedişatına Ermənistan baş nazirinin növbəti dəfə çıxışında bir daha anti-Rusiya mövqeyi nümayiş etdirməsi fonunda İrəvanda Birləşmiş Ştatların həm hərbi, həm də siyasi dairələri ilə rəsmi görüşlər keçirilməsi də yetərincə təsir göstərir. “Amma hesab edirəm ki, Paşinyanın mayın 12-dəki çıxışında daha sensasyon bəyanat müxalif deputatlardan birinin sualını cavablandırarkən Ermənistan-Rusiya münasibətlərinə aid verdiyi bəyanat idi. Və erməni baş nazir ölkəsinin KTMT-dən çıxa biləcəyini vurğulamağa qədər irəli getdi. Bununla Paşinyan göstərdi ki, o heç ksədən çəkinmir, qorxmur və zamanı gələndə Moskvaya qarşı deyilən addımlar da atılacaqdır. Və artıq bunun anonsunu verdi...  Nəhayət, bilirik ki, dünənki hadisələrdən öncə ABŞ-la Ermənistan arasında həm hər iki tərəfdən hərbçilərin iştirakıyla, həm də Paşinyanın özünün ABŞ Dövlət katibinin müavini Ceyms O Brayenlə görüşündə strateji tərəfdaşlığa dair çox intensiv məsləhətləşmələr gedibdir...   Bir sözlə, görünən odur ki, Paşinyan hökuməti artıq qəti addımlar atmağa hazırlaşır. Çünki o, etirazçıları polisə güc tətbiqində ittiham etdi. Buradan belə qənaətə gəlmək olar ki, hadisələrin növbəti mərhələsində tərəflər artıq güc tətbiqinə hazırlaşırlar. Və bunun hansı nəticələr verəcəyini söyləmək çətindir. Ona görə ki, hələlik görünən budur ki, dediyim kimi, müxalifət kritik kütlə toplaya bilmir, iqtidar isə, baş nazirin dünənki çıxışından bəlli oldu ki,  bu etirazlara son qoymağa hazırlaşır. Yəqin ki, biz yaxın günlərdə, hətta ola bilsin, bu gün, yaxud sabah İrəvanda baş verən hadisələrin öz kulminasiya nöqtəsinə çatmasının  şahidi olacağıq. Lakin hər bir halda Paşinyan  hökumətinin etirazlar, fiziki təzyiq yolu ilə istefa verəcəyi görünmür. Artıq o təhlükə sovuşdu. Ən başlıcası da Paşinyan ona da nail olub ki, erməni cəmiyyəti yalnız müxalifət və hakimiyyətə münasibətdə deyil, həm də kilsəyə münasibətdə parçalanıb. Bütün səylərinə baxmayaraq kilsə Paşinyana qarşı davamlı, kütləvi etirazlar təşkil edə bilmədi. Və Paşinyan da bu məqamı gördü, seçdi və dediyim kimi, dünənki çıxışıyla artıq konkret ittihamlara keçdi. Bütün hallarda, mənə elə gəlir ki, bu həftənin sonunda Ermənistandakı hadisələrin sonluğu bəlli olacaqdır”, -deyə ekspert yekunlaşdırıb.

Kreml diktatoru Vladimir Putin zəifliyini nümayiş etdirdi... Ukrayna Rusiya tərəfindən yaradılmış və guya ciddi nəticələrə səbəb olmalı olan “qırmızı xətləri” pozmaqda davam edir. Lakin reallıq bunun əksini göstərir: Ukraynanın hərəkətləri Rusiya Federasiyasının ciddi qisas almasına səbəb olmur ki, bu da Kreml diktatoru Vladimir Putinin və onun hakimiyyətinin qətiyyətini şübhə altına alır. Sozcu.az İsrail mediasına istinadla xəbər verir ki, bu barədə “The Telegraph” nəşri yazır. Ukrayna bu yaxınlarda Rusiya ərazisindəki hədəflərə, o cümlədən Rusiyanın ən yeni SU-57 qırıcısının məhv edildiyi Həştərxan vilayətindəki Axtyubinsk aerodromuna zərbələr endirmək üçün Amerika silahlarından istifadə edib. Bu hadisə “qırmızı xəttin” pozulmasının bariz nümunəsi oldu və Rusiya Federasiyasının öz ərazisində belə strateji obyektlərini effektiv müdafiə edə bilmədiyini nümayiş etdirdi. Kreml bundan əvvəl Rusiya hədəflərinə qarşı Amerika silahlarından istənilən istifadənin ciddi nəticələr verəcəyini bildirsə də, Rusiya tərəfinin faktiki hərəkətləri inandırıcı deyil. Bu, Putinin ölkə daxilində və beynəlxalq arenada nüfuzunu sarsıdır ki, bu da Rusiya Federasiyasının hazırkı münaqişədə zəifliyini bir daha vurğulayır. Ekspertlər qeyd edirlər ki, Ukraynanın taktiki uğurları və Rusiyanın çağırışlara adekvat cavab verə bilməməsi Moskvanın mövqeyinin əhəmiyyətli dərəcədə zəiflədiyini və Kremlə beynəlxalq təzyiqi artırdığını göstərir.moderator)

Avropa Parlamentinə seçkilərlə əlaqədar dünən axşamdan bəri hay-küy var, amma yekun nəticəyə baxanda ciddi dəyişiklik olmadığını görürük.  Sağ mərkəz və sol mərkəzdən ibarət 2 ana blok – Avropa Xalq Partiyası (EPP) ilə Sosialist və Demokratların Proqressiv Alyansı (S&D) öz gücünü qoruyur. Hətta EPP alman xristian-demokratların qələbəsi sayəsində yerlərinin sayını artırıb. Yəni radikal sağ Avropa Parlamentində və Avropa Komissiyası rəhbərliyinin formalaşdırılmasında yenə söz sahibi ola bilməyəcək.  Doğrudur, milli səviyyələrdə ifrat sağın yüksəlişi var, xüsusən Fransada Milli Birlik (keçmiş Milli Cəbhə) Partiyasının qələbəsini (31,5%) ayrıca qeyd etmək lazımdır. Lakin bu, dəhşətli bir sürpriz deyil, çünki Milli Cəbhə hələ 10 il əvvəl Fransada Avropa Parlamentinə seçkilərin qalibi olmuşdu. Partiyanın lideri Marin Le Pen sonuncu (2022) prezident seçkilərində 41,5% kimi çox yüksək səs almışdı Bir az da keçmişə getsək, xanım Le Penin atası və partiyanın qurucusu Jan Mari Le Pen 2002-ci prezident seçkilərində 2-ci tura çıxmışdı. Milli Cəbhə Fransa siyasətində 70-ci illərdən bəri mövcud olan realitedir və seçkidən seçkiyə bəzən səs artırır, bəzən yerində sayır. Onun ənənəvi dəyərlərin, milli identikliyin, fransız mədəniyyətinin qorunmasına, milli suverenlik, antiqlobalizasiya və avroskeptisizmə əsaslanan proqramı və islamofobik fikirləri Fransa toplumunda hər zaman özünə dəstək tapıb.  Son prezident seçkilərindən sonra M.Le Pen sədrliyi 27 yaşlı (indi 29) Jordan Bardellaya ötürdü və o vaxtdan partiyanın siyasətində müəyyən korrektələr gözə çarpır. Məsələn, vaxtilə Rusiya bankından kredit almış və Putinə simpatiyasını gizlətməyən Le Pen Ukraynada müharibə başladıqdan sonra Rusiyanı birmənalı qınadı. Ötən həftə Zelenski Fransa parlamentində çıxış edərkən onu ayaqda alqışlayanlar arasında Le Pen də var idi. Atası əlcəzairli, anası italyan olan fransız millətçisi mösyö Jordan Bardella Ukraynaya hərbi yardımın əleyhinə olmadıqlarını deyir, sadəcə, onun fikrincə, bu siyasəti ehtiyatla aparmaq lazımdır ki, Fransa nüvə dövləti Rusiya ilə üz-üzə gəlməsin. Bütün bunlar Milli Birliyin müəssəs-nizamla mümkün qədər uyum içərisində çalışmaq niyyətindən xəbər verir.  Şübhəsiz ki, son illər kəskinləşən illeqal miqrasiya məsələsi və onun yaratdığı çeşidli problemlər (o cümlədən asayiş və təhlükəsizliklə bağlı) Fransa başda olmaqla, qitə Avropasında bəzi əhali təbəqələrinin millətçi-mühafizəkar qüvvələrə yönəlməsini şərtləndirən başlıca faktordur. Almaniya da bu baxımdan istisna deyil. Orada radikal sağçı AfD (Almaniya üçün Alternativ) 16%-lə ikinci oldu. Bu partiyanın yüksəlişinin yeganə səbəbi miqrant problemi deyil. AfD-nin əsas elektoral bazası şərq torpaqlarıdır, yəni keçmiş ADR coğrafiyası. Birləşmədən sonrakı dövrdə ölkənin şərqi ilə qərbi arasındakı sosial-iqtisadi inkişaf fərqləri hələ tam aradan qaldırılmayıb. İki fərqli sistemdə uzun müddət yaşadıqları üçün insanlar arasında mentalitet fərqi də var - şərq liberal dəyərlərə daha məsafəlidir. Bu sosial-iqtisadi və mental disbalans qeyri-sistem partiyalarını böyüdən amillərdən biridir. Amma AfD-nin aldığı nəticəni də tükürpədici sensasiya kimi təqdim etməyə ehtiyac yoxdur. Bir neçə ay əvvəlki sorğularda bu partiya hətta 22%-ə yüksəlmişdi, sonda 16%-lə kifayətləndi.  Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Şröderin 5 illik, Merkelin 17 illik idarəçiliyi nəticəsində “Deutschland”dən “Gazpromland”ə çevrilmiş ölkə ötən 2 ildə radikal dönüş yaşadı (Zeitenwende) və Rusiyadan enerji asılılığına son qoymaq istiqamətində siyasət apardı. Uzun illər ucuz rus qazından faydalanan alman sənayesi və ev təsərrüfatları bu “iynə”dən vaz keçilməsinin fəsadlarını yaşadı. Qiymət artımları və inflyasiya baş verdi, bu da əhalinin narazılığını artırdı. Nəticədə qırmızı-sarı-yaşıl koalisiyanın səsləri azaldı.     Son olaraq, Macarıstanda Viktor Orbanın partiyası “Fidesz”in ötən seçkilərlə müqayisədə 9% səs itirməsi də diqqətəlayiq nəticələrdən biridir. Belə görünür ki, Orbanın və partiyasının qarşısına nəhayət ki, ciddi rəqib çıxmaqdadır. Daha əvvəl “Fidesz”in üzvü olmuş və müxtəlif vəzifələrdə çalışmış, həyat yoldaşı isə ədliyyə naziri olmuş 43 yaşlı Peter Madyar son aylar ölkədə sürətlə populyarlıq qazanıb. Onun faktiki lideri olduğu “Tisza” Partiyası dünən 30% səs aldı. P.Madyar Orban hökumətini sərt tənqid edir və Avropa Birliyi ilə münasibətlərin təkrar istiləşməsinə tərəfdardır. Şahin Cəfərli, politoloq

Yaxın gələcəkdə Krım ərazisindəki bütün hədəflər, eləcə də Krım körpüsü vurulacaq. Sozcu.az xarici KİV-ə istinadla xəbər verir ki, bunu ukraynalı jurnalist Dmitri Qordon bildirib. “Əgər bərə keçidləri, körpü yoxdursa, bütün hərbi hədəflər vurulubsa, Rusiya nə edə bilər? Sadəcə, qaça bilərlər. Bunu da edəcəklər. Ona görə də Ukraynanın 5 ay ərzində Krıma girəcəyini düşünürəm”, – Qordon bildirib.BakuPost)