Təhlil

Demokrat Kamala Harris son sorğuda Respublikaçı Donald Trampı 4 faiz bəndi qabaqlayıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə PBS telekanalının NPR radioşirkəti və “Marist Pool” araşdırma şirkəti ilə birlikdə apardığı rəy sorğusunun nəticələrində qeyd olunub. Respondentlərin 51 faizi Harrisi, 47 faizi isə Trampı dəstəklədiyini bildirib. 31 oktyabr-2 noyabr tarixləri arasında 1297 nəfər arasında keçirilən sorğunun nəticələri göstərib ki, Harrisin reytinqi oktyabrın əvvəlindən bəri 2 faiz bəndi artıb. Qeyd edək ki, bu gün ABŞ-da prezident seçkiləri keçirilir.

Kamala Harris Prezident olacaqsa Ukrayna-Rusiya müharibəsinin aqibəti necə olacaq? Strateji baxış. İlk növbədə bu müharibədə Rusiyanın səsləndirdiyi tələbləri və strateji hədəfləri xatırlayaq. 1) NATO-nun 1997-ci ildəki sərhədlərinə qayıtması(Litva, Latviya, Estoniya və Polşanın NATO-dan çıxarılması). 2) Ukraynanın neytral statusu və NATO-ya qoşulmaması barədə zəmanətin verilməsi. 3) Sanksiyaların ləğv edilməsi. 4) Rus dilinin və Donbasın statusunun Konstitusiyada əks olunması. 5) Ukraynanın demilitarizasiyası. 6) Hakimiyyətin dəyişdirilməsi. İndi gəlin təhlil edək, Rusiyanın Ukraynaya hücumu strateji hədəflərə necə təsir etdi. 1) Rusiyanın Ukraynaya hücumu nəticəsində NATO nəinki 1997-ci ilin sərhədlərinə qayıtmadı, daha da genişləndi(+Finlandiya+İsveç). 2) Rusiyanın Ukraynaya hücumu nəticəsində Ukraynanın NATO və Aİ-yə yolu qısaldı və kəskin sürətləndi. 3) Sanksiyalar məsələsini heç şərh etməyə də ehtiyac yoxdur. Deyəcəksiniz ki, Rusiya sanksiyalardan yan keçməyə öyrənib və qismən haqlı olacaqsınız. Prosesin 1-ci mərhələsində(Baydenin prezidentliyi) sanksiyaların tətbiqi mexanizmi qurulurdu, amma sanksiyaların riayət olunmasına mexanizmində yetərli boşluqlar var idi. Hal-hazırda bunun üzərində iş gedir. Mahiyyət isə ondan ibarətdir ki, Rusiya sanksiyaların ləğvini istəyirdi, nəticə də isə? Bilirsiniz. 4) İstər məişətdə, istərsə də dövlət səviyyəsində rus dili önəmini tamamilə itirməkdədir. 5) Ukrayna NATO-nun hərbi infrastrukturuna inteqrasiya etməkdədir(aviasiya və HHM daxil), bundan əlavə Ukrayna ərazisində artıq nəhəng hərbi sənaye kompleksi qurulur və Ukrayna çox ciddi silah istehsalı potensialına malik olacaq. 6) Putinin Ukraynada hakimiyyətin dəyişdirilməsi arzusu da ürəyində qaldı. Rusiyanın strateji hədəflərini və onlara çatıb çatmamağını xatırlatdıq, indi gələ Harrisin potensial qələbəsi təqdirdə müharibənin proqnozlaşdırılan gedişatına. *ABŞ-ın Ukraynaya dəstəyi zərrə qədər də azalmayacaq və ABŞ Rusiya ilə qlobal qarşıdurmanı nəinki davam etdirəcək(bunu Harrisin komandasında kimlərin yer almasını təhlil edərək görə bilərik, komandanın əsas üzvləri Rusiyaya patoloji nifrət edən adamlardır), hətta kəskin aqressivləşmək niyyətindədir. * Tam əminliklə deyirəm ki, demokratlar hətta Konqresin hər 2 palatasını uduzsalar belə, Harris Ukraynaya yardımı Konqresə qəbul etdirə biləcək, başqa sözlərlə keçən dəfəki rəzalət artıq yaşanmayacaq(bunun səbəbləri var, bu barədə ayrıca danışacağıq). * Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Harrisin komandası Rusiyanın sanksiyalardan yayınmaq mexanizmlərini məhv edilməsi üzrə işləyəcək. Bu, müharibədə ən vacib məsələlərdə biridir. Ona görə ki yaxınlarda Rusiyada faiz dərəcəsi 21%-ə qədər artıb, iqtisadiyyat ilk çatları verməyə başlayıb. İnflyasiya artır, hərbi xərcləri qarşılamaq üçün pullar çap olunur, iqtisadiyyat "quruyur". * Bir çox hərbi ekspertlər deyirlər ki, 2025-ci ildə Rusiyanı hərbi texniki rezervləri kritik minimuma çatacaq. * Son aylar ərzində Rusiya sürünərək irəliləyir. Rusiya propaqandası ABŞ-da seçkilər öncəsi bu sürünməyi şişirtməyə və informasiya dalğası yaratmağa çalışır. Reallıq isə bilirsiniz nədən ibarətdir? Bu sürətlə təkcə Donbas vilayətini tamamilə nəzarətə götürmək üçün rusiyalılara 2 il lazım olacaq. 2 il! Təsəvvür edirsiniz?  Putin hərbi-texniki baxımından, canlı qüvvədə itkilərin baxımından və iqtisadi zərər baxımından dözməyə hazırdırmı? Hazırdırmı sualı bir yana, dözə biləcəkmi? Və burda söhbət təkcə Donbas vilayətinin işğalından gedir. Müharibəyə strateji baxış, tamamilə fərqli mənzərə ortaya qoyur, emosiyassız və pafossuz.  Bizdə olan məlumata görə, Putin təsəvvür etmədiyiniz qədər fantastik məbləğdə pulları Trampın kampaniyasına yatırıb, sizcə niyə? Harrisin seçilməsi avtoritarlar üçün maksimal gücdə zəlzələ olacaq. Kamran Cəfərov, siyasi şərhçi 

ABŞ prezidentliyi uğrunda mübarizə aparan respublikaçı Donald Tramp və demokrat Kamala Harrisin reytinqi açıqlanıb. Sozcu.az xəbər verir ki, NBC-nin keçirdiyi son sorğuda namizədlərin eyni səs aldıqları üzə çıxıb. Belə ki, Tramp kişilər arasında daha populyardır – 58% onu dəstəkləyir, cəmi 40% Harrisə səs verəcəyini bildirib. Qadınlar arasında isə Harris 57%, Tramp 41% səs toplayıb. Qaradərili seçicilər böyük çoxluqla Harrisin tərəfindədir – 87%; Tramp isə qaradərililərin cəmi 9%-dən müsbət cavab alıb. Harris həmçinin 30 yaşdan kiçik seçicilər (57%; Tramp - 41%) və ağdərili kollec təhsilli seçicilər arasında (55%; Tramp 43%) Trampdan öndədir. Tramp isə əyalət seçiciləri (75%; Harris 23%), ağdərili seçicilər (56%; Harris 42%) və kollec diplomu olmayan ağdərili seçicilər (64%; Harris 34%) arasında liderlik edir. Qeyd edək ki, ABŞ-da prezident seçkisi 5 noyabrda keçiriləcək.

Son zamanlar Rusiya ordusu Ukraynanın şərqində irəliləsə də, böyük itkilər verdiyindən ciddi canlı qüvvə çatışmazlığı yaşayır. Sozcu.az xəbər verir ki, bu mövzuda məqalə dərc edən “The Economist” nəşri avropalı kəşfiyyat rəsmilərinə istinadla rus generallarının Putinə təzyiq etdiyini yazıb. Qəzetin yazdığına görə, Rusiyanın Baş Qərargahı və Müdafiə Nazirliyi Ukraynadakı qoşunları gücləndirmək məqsədilə yeni səfərbərlik elan etməsi üçün Kremlə “ciddi təzyiq” göstərir: “Rusiyanın hazırda kifayət qədər qüvvəsi yoxdur. Əgər onlar cəbhəni yarsalar belə, bundan istifadə edə bilməyəcəklər”. Qəzetin mənbələrinin bildirdiyinə görə, Rusiya ordusu döyüş meydanında kütləvi itkilərə səbəb olan primitiv taktikaya arxalanmaqda davam edir. Kursk cəbhəsinə getdiyi güman edilən Şimali Koreya əsgərlərinin gətirilməsi də rus bölmələrinin problemlərlə üzləşdiyini göstərir. NATO-nun adı çəkilməyən yüksək rütbəli məmuru qəzetə deyib ki, Moskva ayda 30 min insanı orduya cəlb edir. Bu, cəbhədəki bütün məqsədləri yerinə yetirmək üçün kifayət deyil, lakin böyük itkiləri qarşılamağa imkan verir: “Böyük Britaniya Kral Müdafiə Araşdırmaları İnstitutunun baş elmi işçisi Cek Voltinq hesab edir ki, Rusiya əbədi döyüşə bilməz, lakin cəbhədəki indiki tendensiya davam edərsə, Ukrayna üçün “qırılma nöqtəsi” daha tez çatacaq. Moskva, deyəsən, gələn il Donbassda öz məqsədlərinə nail olacağına və Ukrayna ordusuna o qədər itki və maddi ziyan vuracağına inanır ki, daha onun irəliləyişlərinin qarşısını ala bilməyəcəklər”. Ekspert hesab edir ki, bu vəziyyət Rusiyaya istənilən sonrakı danışıqlarda güclü rıçaq verəcək. Bundan əvvəl, sentyabrın ortalarında “The Wall Street Journal” yazıb ki, Rusiya hərbi komandanlığı Vladimir Putindən yeni səfərbərlik elan etməsini istəyib.Lakin Putin bundan imtina edib və deyib ki, o, müharibədə yalnız könüllü olaraq ordu müqavilə bağlayan şəxslərdən istifadə etmək istəyir.AzPolitika.info)

Türkiyənin milli müdafiə naziri Yaşar Gülər Pentaqon rəhbəri Lloyd Ostin arasında telefonla danışığı baş tutub. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Türkiyənin Milli Müdafiə Nazirliyininin məlumatında deyilir. Qeyd olunub ki, nazirlər ikitərəfli və regional təhlükəsizlik, eləcə də müdafiə məsələlərini müzakirə ediblər.

"ABŞ müdafiə naziri Lloyd Ostinin dəftərxanasında işləyən İran mənşəli Ariana Tabatabay kimdir və sənədlərin sızmasında onun əli varmı?.." Pentaqondan sənədlərin sızması İsrailin İrana planlaşdırdığı zərbəni ləngidir. Bununla əlaqədar olaraq ABŞ-da araşdırma hələ də davam edir. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Böyük Britaniyanın "The Times" nəşri kəşfiyyatda olan mənbəyə istinadən məlumat verib. Nəşr yazır ki, İranyönümlü "Telegram-kanal"da dərc edilən, sonradan "X" platforması və Qərb KİV-lərində yayılan sənədlərdə İsrailin ballistik raketlər tətbiq edilməklə İrana hücuma hazırlığının təfərrüatları əks edulib.  Sənədlərin sızması Tehrana hücum sxemlərini proqnozlaşdırmağa kömək edib. İndi mənbələrin məlumatına görə, bu sızma İsrailin hücum planlarını dəyişib və alternativ planın işlənib hazırlanması tələb edilir. Məlumatlara görə, sənədlərdən sızan məlumatlar göstərir ki, İsrail, mümkündür ki, aprel ayında İranın hücumundan sonra olduğu kimi, İsfahan yaxınlığındakı hava hücumundan müdafiə radarının məhv edilməsi formasında hücum planlaşdırır. Sənədlərdən biri ABŞ Müdafiə Nazirliyinin Amerikanın casus peykləri, habelə Milli Təhlükəsizlik Agentliyi tərəfindən toplanmış məlumat və təsvirlərin təhlilinə cavabdeh olan Dövlət Kəşfiyyatı Milli Agentliyinə (NGA) məxsusdur.  "Tamamilə məfxi" qrifi altında olan 15-16 oktyabr tarixli sənədlərdə İsrailin İrana hücuma hazırlığı müfəssəl təsvir edilir. O cümlədən Hərbi-Hava Qüvvələrinin yerləşdirilməsi, habelə havada yanacaq doldurulması üzrə irimiqyaslı təlimlər keçirdiyi barədə məlumat verilir. Sənədlərdə deyilir ki, İsrail "Golden Horizon" və ISO2 "Rocks" kimi uzaqmənzilli ballistik raketlərlə fəal surətdə işləyir. Oktyabrın 8-dən ən azı müvafiq olaraq 16 və 40 belə raketlərin yerdəyişməsi qeydə alınıb.  Kəşfiyyatda olan mənbə nəşrə məlumat verib ki, istənilən halda İsrail SEPAH-ın hərbi obyektlərinə hücum etməyi planlaşdırır və ABŞ-ı əmin edib ki, bu cavab İranın nüvə infrastrukturu və ya onun neft sənayesinə toxunmayacaq. Pentaqon çərşənbə axşamı sənədlərin sızmasının arxasında idarənin məmuru, İran mənşəli amerikalı qadın Ariana Tabatabayın dayandığı barədə ittihamları rədd edib.  Pentaqon nümayəndəsi Patrik Rayder bəyan edib ki, Tabatabau təqdiqat fiquru deyil. Onun sözlərinə görə, Pentaqon tədqiqatın detalları ilə bağlı İsraillə təmasdadır. Ariana Tabatabay ABŞ müdafiə naziri Lloyd Ostinin dəftərxanasında işləyir, onun ciddi məxfi məlumatlara çıxışı var və əvvəllər ABŞ prezidenti Co Baydenin İran işləri üzrə sabiq xüsusi elçisi Robert Melli ilə birgə işləyib, təxminən bir il öncə "İran İslam Respublikası ilə lazımsız əlaqələr" səbəbindən işdən çıxarılıb.

Seçkilərə 15 gün qalır. Bu yazını, üzdə və pərdə arxasında baş verən hadisələrin mühümlüyü və özəlliyi baxımından xüsusilə qeyd etmək istəyirəm. İlon Maskdan başlayaq. İlon Mask və Tramp yeni "mexanizm" icad ediblər. "America PAC"(siyasi aktivlik komitəsi) adlı təşkilat var, bu təşkilat üzərindən Donald Trampın seçki kampaniyası maliyyələşir. Bir neçə gün qabaq "America PAC" öz saytında onlayn-petisiya dərc edib və vətəndaşları bu petisiyanı imzalamağa çağırıb. Petisiya ABŞ Konstitusiyasına "Birinci düzəliş"(bildiyimiz, fundamental insan haqları prinsipləri. Mask hesab edir ki dem-lar söz azadlığına hücum çəkirlər deyə, "Birinci düzəlişi" önə çəkir, əslində isə gülməlidir)və "İkinci düzəliş"inə(silahların azad istifadəsi) dəstək məqsədilə yaradılıb. "Amerika PAC" bədii peticiyanı dərc edəndən dərhal sonra, İlon Mask bəyan etdi ki, hər gün petisiyanı imzalayan təsadüfi 1 nsana 1 miyon dollar verəcək.  Siz soruşacaqsınız, bəs Tramp və Trampa dəstək, bu petisiyanın və Maskın gündəlik 1 milyon mükafatının harasındadır? Yəni Trampın bura nə aidiyyatı var? ABŞ-da federal qanun insanların səs verməsi və ya səs verməsi üçün qeydiyyatdan keçməsinə görə pul ödənişlərini qadağan edir, bu qanunun pozuntusuna görə həbs cəzası nəzərdə tutulur. Bununla belə, Maskın təşəbbüsü, səsvermədə iştirak etmək və ya səs vermək üçün qeydiyyatdan keçmək deyil, petisiya imzalamağa çağırmaqdır. Bəs niyə? Əsas məsələ ondadır ki, petisiyanı imzalamaq üçün insan öz şəxsi məlumatlarını sayta daxil etməlidir, sonra isə, bu məlumatlar Trampın seçki qərargahına göndərilir, qərargah isə öz növbəsində təbliğatı(zənglər, məktublar və s) həmin insanlara hədəfləyir. Qeyd edək ki, petisiya məsələsi sırf "bənövşəyi" ştatlar üçün nəzərdə tutulub, mahiyyəti başa düşdünüz. İlon Maskın təşəbbüsünün məqsədini aydınlaşdırdıq, bu məsələyə qayıdacağıq, indi isə keçək əsas məqamlara. "Polymarket" seçkilər üzrə əsas bukmeker şirkətlərindən biridir, nəhəngdir. Hal-hazırda "Polymarket"də çox qeyri-adi və ilk baxışdan bizim üçün dəhşətli hadisələr baş verir. Nə baş verir? "Polymarket" qələbə ehtimallarını belə verir: Tramp-61%; Harris-39%. "Bənövşəyi" ştatlarda qələbə ehtimalları(sorğuların nəticələrilə qarışdırmayın, qələbə ehtimalı %-i başqa, sorğuların nəticələri %-ləri başqa) : Miçiqanda Tramp-55%, Harris-45%. Pensilvaniya Tramp-59%, Harris-41%. Nevada Tramp-55%, Harris-45%. Şimali Karolina Tramp-65%, Harris-35%. Corcia Tramp-69%, Harris-31%. Viskonsin Tramp-56%, Harris-44%. Arizona Tramp-70%, Harris-30%. Necə deyərlər toyumuz mübarək, 7 "bənövşəyi" ştatdan 7-sini uduzuruq, ən azı "Polymarket" belə göstərir. Bu həqiqətənmi elədir? Əslində gerçəkdən çox qorxulu mənzərədir və hal-hazırda demək olar ki, hər yerdə eyni məlumatlarla rastlaşacaqsınız-"Tramp öndədir", "Tramp irəliləyir", "Bukmekerlər Trampı favorit sayır" və s. Narahatedici deyilmi? İndi isə sizə verəcəyim məlumatlarda açıq mənbələrə istinad edə bilməyəcəm, amma əmin olun ki, mənbələrin etibarlılığı şübhə doğurmur. Etibarlı mənbələr xəbər verir ki, Trampın seçkilər qərargahı sorğuların gerçək nəticələrini gizlədir, açıqlanan nəticələr isə hamısı resp-lərin kurasiyasında olan seçki monitorinqi mərkəzləri vasitəsilə olur və saxtadır. Məqsəd isə, "Tramp böyük fərqlə irəlidədir" mifi yaratmaqdır. Deməli "Polymarket"in əsas investoru Piter Til İlon Maskın çox yaxın dostudur, Cey Di Vensin əsas sponsorudur. Deyilənə görə Mask və Piter Til arasında danışıqlar olub, Mask Piter Tildən xahiş edib ki, "Polymarket" süni şəkildə Trampın qələbə ehtimalları göstəricilərini kəskin artırsın(əmsalları endirsin) və başqa bukmeker nəhəngləri(misal üçün "Kalshi") eyni dərəcədə olmasa da, əmsalları eyni istiqamətdə dəyişməyə məcbur olacaq(Trampın lehinə). Bunu dolayısı yolla sübut da edə bilərik. ABŞ-da bəzi ştatlarda erkən səsvermə artıq başlayıb. Erkən seçkilərdə iştirakçılıq faizi, indikator rolunu oynayır, niyə? Erkən səsvermədə adətən böyük şəhərlərin və mərkəzlərin sakinləri iştirak edir, böyük şəhərlər isə demokratların elektoratıdır. Başqa sözlərlə, erkən seçkilərdə nə qədər çox adam səs verirsə, dem-lara o qədər yaxşıdır, deməli iştirakçılıq faizi yüksək olacaq, deməli böyük şəhərlərin əhalisi evdə oturmayacaq. İndi baxın nə baş verib. Corciyada erkən seçkilər başlayıb və ilk gündə rekord sayda adam səs verib, keçən ildəkindən 2.2 dəfə çox. Corciya "bənövşəyi" ştatdır və belə nəticə əmsallara təsir etməliydi, demokratların lehinə. Həmin gün isə əks proses gördük, Trampın qələbə ehtimalı göstəricilərini kəskin artırdılar, kim? Piter Til("Polymarket"). Məntiqsizlikdir, açıq görünür ki, müdaxilə var. Yox, mən demirəm ki, "dağıda-dağıda gedirik", "bütün bənövşəyi ştatlarda irəlidəyik" və s. Elə deyil , çox çox gərgin savaş gedir, hər "bənövşəyi" ştatda. Amma resp-lərin hər yerdə yayımladığı kimi də deyil. Və ümumiyyətlə heç kim deməyib ki, asan olacaq, siyasət böyük savaşdır və bu savaşı qazana bilənlərlər irəli çıxmalıdırlar. Demokratlar bunu bacarırlar, bacaracaqlar. Mən buna inanıram. Kamran Cəfərov, politoloq

"Moldovada məsələ bitdi. Seçkilərdə Dnestryanı və digər ərazilərdə Rusiya tərəfdarlarının ciddi saxtakarlıqlarına baxmayaraq, xalq öz iradəsini nümayiş etdirə bildi. Referendumda avrointeqrasiya tərəfdarları, prezident seçkilərində Maia Sandu qalib gəldi və növbəti turda üstünlüyünü daha da möhkəmləndirəcəyi gözlənilir".  Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Müsavat Partiyası Məclisinin sədri Arif Hacılı deyib.  "Növbə Gürcüstanındır" , deyən Arif Hacılı bildirib ki,  bu bazar günü Gürcüstan xalqı öz inkişaf yolunu müəyyən edəcək:  "Bu seçkilərin nəticələri yalnız Gürcüstan üçün deyil, həm də region ölkələri, postsovet məkanı üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir və yeni dünya düzəninin formalaşmasına təsir göstərəcəyi şübhəsizdir.  Ümid edirik ki, bu seçkilərdən sonra Rusiyanın Güney Qafqaz regionuna təsir imkanları bir qədər də məhdudlaşacaq".

“Qazaxıstan “BRİKS”-ə üzv olduğu halda, ABŞ ona qarşı sanksiya yeridə bilər. Bu isə Qazaxıstan üçün ölümə  bərabərdir...” “Qazaxıstanın BRİKS-sə girməməsinin iqtisadi və siyasi tərəflərinin obyektiv səbəblərini bilmədən Rusiyanın bu ölkəyə niyə iqtisadi təzyiq göstərməsinin mahiyyətini dərk etmək qeyri-mümkündür. Postsovet respublikaları arasında Qazaxıstan yeganə respublikadır ki, Rusiya, Qərb və Şərq arasında geo-siyasi balansını bu günə qədər saxlaya bilib”.  Bu fikirləri “Qazaxıstanın “BRİKS”-ə girməkdən imtina etməsini və Rusiyanın bunun əvəzində həmin ölkədən bəzi tərəvəzlərin idxalına qadağa qoymasını necə dəyərləndirirsiz? Buna “tərəvəz diplomatiyası” demək olarmı?”- sualını cavablandıran siyasi analitik Tahir Cəfərli dilə gətirib. “Söhbət  təkcə  tərəvəzdən gedirsə, Qazaxıstanın ondan gələn, gəliri demək olar ki, heçə bərabərdir. Rusiya öz tərəvəz istehsalçılarını qorumaq üçün Qazaxıstan idxalının qabağını alır, çünki bu ölkənin tərəvəzi Rusiyaya buraxıldığı halda, oranın tərəvəzinin  qiyməti aşağı düşür. Misal üçün İran, Pakistan, Əfqanıstan, Misir və s. ölkələrdən Azərbaycana gətirilən kartofun həcmi azaldıqca, ölkəmizdə kartofun qiyməti iki dəfə qalxdı. Bundan Azərbaycan istehsalçıları uddular, bununla belə kartofun keyfiyyətini artırmadılar. Rusiyada da bu proses gedir.  Digər tərəfdən, Avrasiya Gömrük İttifaqının üzvü olan Qazaxıstanın tərəvəz və meyvələrinin qarşısını almağa  Rusiyanın ixtiyarı yoxdur, bununla belə, Rusiyaya keyfiyyətsiz mallar gələrsə, onun qabağı alına bilər. Odur ki, Qazaxıstan tərəvəzinin Rusiyaya buraxılmamasını “BRİKS”-lə əlaqələndirmək doğru deyil”, - deyə davamında həmsöhbətimiz bildirib.   “Qazaxıstanın “BRİKS”-ə girməməsinin başqa geo-siyasi  səbəbləri vardır. Bunları dərk etmək üçün bir şeyi bilməliyik ki, “BRİKS” ABŞ dollarına qarşı bir çox ölkələrin birliyidir. “BRİKS”-ə daxil olan ölkələr, loru dildə desək, öz aralarında  xarici ticarəti öz valyutaları ilə  həyata keçirirlər. Onlar bununla Ümumdünya Ticarət Təşkilatından uzaqlaşmaq istəyirlər. Nəzərə alsaq ki, bu təşkilat ABŞ-nin diktəsi ilə hərəkət edir, onda “BRİKS”-n ABŞ-ın xarici ticarətinə qarşı getdiyini qeyd edə bilərik. Qazaxıstan Prezidentini fəxri qonaq kimi Kazan samitinə şəxsən V.Putin dəvət etsə də, Qazaxıstanın bu birliyə üzv olmayacağını, Qazaxıstan Prezidentinin mətbuat katibi Berik Uali bir neşə gün bundan əvvəl bəyan edib. Onun müsahibəsi ilə bağlı  “Balgenews” nəşrində “Почему Казахстан воздержится от вступления в БРИКС?” “Qazaxıstan niyə “BRİKS”-ə üzv olmaycaq” adlı məqaləmizdə Qasım-Comərd Tokayevin bu siyasi addımına obyektiv qiymət vermişik. Hər şeydən əvvəl bir  fikri diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki, Qazaxıstan Prezidenti başqalarından fərqli olaraq praqmatik siyasətçidir. O, atdığı hər bir addımın sonda nəticəsini dərk etməsə, heç bir siyasi addım atmaz... K.Tokayevin “BRİKS”-ə girməməsinin əsas səbəbi onun ölkəsinin birbaşa Qərblə ABŞ və AB ölkələrinin valyutası ilə xarici ticarət aparmasıdır. Onun “BRİKS”-ə üzv olmamasının iqtisadi səbəbi elə budur. Qazaxıstan “BRİKS”-ə üzv olduğu halda, ABŞ ona qarşı sanksiya yeridə bilər. Bu isə Qazaxıstan üçün ölümə  bərabərdir. Qazaxıstan Prezidentinin dollar dövriyyəsindən ölkəsini çıxartmamasının bir səbəbi də ondadır ki, dünyanın xarici ticarətinin 80 % dən çoxu ABŞ valyutası ilə həyata keçirilir, Rusiyaya göndərilən kartofla, pomidorla yox”, -deyə sonda analitik diqqətə çatdırıb.

Ukraynada müharibə davam edir və kifayət qədər uzun müddət davam edə bilər, lakin onu dondurmaq olmaz. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Ukrayna Baş nazirinin Avropa və Avro-Atlantik inteqrasiya məsələləri üzrə müavini Olqa Stefanişina bildirib. Onun sözlərinə görə, bu, dövlətin mövcudluğu uğrunda müharibədir və o, Avropanın müharibə şəraitində yaşadığı normallığa keçə bilməz. "Ona görə də hesab edirəm ki, zaman keçdikcə müttəfiqlər də Ukraynanı dəstəkləmək üçün səfərbər olacaqlar".

NATO Ağ Evin yeni rəhbəri seçildikdən sonra ABŞ-ın Ukraynaya dəstək rolunu azaltmağı planlaşdırır. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə CNN alyansının yüksək rütbəli şəxsinə istinadən məlumat yayıb. “Baş katib Mark Rutte NATO-nu təhlükəsizlik məsələlərində yardım sahəsində lider kimi görmək istəyir, nəinki bu rolu öz üzərinə götürən bir müttəfiq”, – nəşrin həmsöhbəti bildirib.

Azərbaycanda boşanmaların sayı son illər 50 faizə yaxınlaşıb ki, bu da rekord sayıla bilər. Bu, artıq konkret şəkildə tam bir faciə, cəmiyyətin mənəvi cəhətdən çökməsi, ortalığın sahibsiz, yetim uşaqlarla doldurulması və ailə institutlarının dağılması deməkdır. Bu sözləri Axar.az-a Sağlam Cəmiyyət Hərəkatının rəhbəri Elçin Bayramlı ölkəmizdə boşanma və evlənənlərin sayı haqda son statistikaya münasibət bildirərkən deyib. Onun sözlərinə görə, son illər cəmiyyətdə boşanma adi hal alıb: “Nəinki boşanmalar artır, buna paralel olaraq evlənənlərin, uşaq doğumunun da sayı azalır. Bunlar isə aparılan mənəvi-psixoloji təbliğatın nəticəsidir. Gənclərə karyera, biznes kimi təbliğatlar aşılayaraq, onları gec evlənməyə vadar edirlər. Müasirlik adı altında televiziya, internet, seriallar təbliğatlar aparır və eləcə də bəzi psixoloq, sosioloqlar, məşhur müğənnilər ailə institutlarımıza qarşı göz-görə görə mənəvi terror aktı törədir. Bu, dəhşətli bir tendensiyadır. Bu prosesin qarşısı alınmasa, bir müddətdən sonra millət olaraq yoxa çıxacağıq”. Ekspertin sözlərinə görə, bu məsələdə sosial-iqtisadi problemlərin rolu daha çox qabardılır, lakin əsas problem mənəvi-psixolojidir: “Düzdür, sosial-iqtisadi səbəblər də az rol oynamır. İndiki dövrdə gənclərin iş tapması, ev alması çox çətindir. Gəncləri evlənməkdən bu problemlər çəkindirir. Amma əsas səbəb bu deyil. Boşanmalar maddi rifahı yüksək olan ölkələrdə daha çoxdur, nəinki yoxsul ölkələrdə. Azərbaycanın ağır sosial-iqtisadi dövrlərində boşanmalar minimum səviyyədə idi. Yəni sosial səbəbləri şişirdib, problemi bu istiqamətə yönləndirmək lazım deyil. Bizdə boşanma və evlənmələrdə, uşaq sayının azalmasında sosial-iqtisadi problemlərin payı 20, mənəvi-psixoloji vəziyyətin payı 80 faizdir. Dünyada ən az boşanma Hindistandadır, heç bir faizə çatmır. Orada yaşayan insanların çoxu yoxsuldur. Hindistanda, görünür, mənəvi baza o qədər güclüdür ki, heç bir sosial problem ailənin dağılmasına gətirib çıxarmır. Azərbaycanda hamı milyonçu kimi yaşamaq istəyir. Belə bir şey dünyanın heç bir ölkəsində yoxdur”. Qeyd edək ki, rəsmi statistikaya əsasən, 2024-cü ilin yanvar-avqust ayları ərzində 30.788 nikah və 14.248 boşanma halı qeydə alınıb. Beləliklə, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə nikahların sayı azalaraq 5,0-dan 4,5-ə, boşanmaların sayı isə 2,2-dən 2,1-ə düşüb.