Siyasət

Azərbaycan və Ermənistan arasında danışıqlar regionda sülhün və sabitliyin qorunması üçün çox vacibdir. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu ABŞ-ın Xarici Əlaqələr üzrə Milli Komitəsinin rəhbəri və baş icraçı direktoru Suzan Elliott Şuşada “Yenidənqurma, sülh və inteqrasiya: Enerji, iqtisadiyyat, ətraf mühit və bərabərlik” mövzusunda keçirilən beynəlxalq tədbirdə deyib. Onun sözlərinə görə, harmoniya və inteqrasiya bugünkü gündəmin iki mühüm maddəsidir. S.Elliott Azərbaycan hökumətinin işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpası istiqamətində fəal iş apardığını da qeyd edib: “Hətta ABŞ-da belə mürəkkəb dəyişikliklər o qədər də tez baş vermir. 2020-ci ildən Azərbaycan bir çox infrastruktur layihələrini başa çatdırıb və bu, iqtisadiyyatı bərpa etmək və insanları buraya qaytarmaq üçün lazımdır”.

“Əgər bu, təsadüfdürsə, qoy bir dəfə də Xankəndini “Stepanakert” yox, öz adıyla Azərbaycanın nəzarətində olan bir məntəqə kimi göstərsinlər…” “Laçının virtual “işğalı”na cavab olaraq biz də Saxalini, Şikotanı, Kurill adalarını, İtrup adasını Yaponiya ərazisi, Kalininqradı Köniqsberq adıyla Almaniya ərazisi kimi göstərən xəritələr dərc etməliyik…” “Hesab edirəm ki, müvafiq dövlət qurumlarımız belə addımların qarşısını almaq üçün fəaliyyətə keçməli və zərurət yarandıqda bununla bağlı uyğun bəyanat və notalar da verməlidirlər…” Rusiya imperiyasının Azərbaycan Respublikası ərazisinin bir hissəsində artıq 2 il yarımdan çoxdur ki,  müvəqqəti(!) qalmaq  şərti ilə yerləşdirilmiş “sülhməramlı” adlanan hərbi kontingenti  2022-ci il avqustun 31-dən rəsmən Azərbaycan dövlətinin yurisdiksiyasına qaytarılmış Laçın şəhərini 2023-cü il mayın 31-də, iyunun 1-də, 4-də və 5-də, yəni dünən də yenidən virtual olaraq(dislokasiya xəritələrində) öz məsuliyyət və nəzarət zonasına daxil edib. Və bu təxribatın məhz  mayın 28-də Azərbaycan Respublikasının Müstəqillik günü, Azərbaycan Prezidentinin, Ali Baş Komandanın Laçın şəhərinə ilk köçürülən ailələrə evlərinin açarlarını təqdim etməsi, yəni şəhərin məskunlaşdırılmağa(!) başlanmasından iki gün sonra başlaması təsadüf sayıla bilməz… Tanınmış hərbi ekspert Ədalət Verdiyev Moderator.az-a açıqlamasında məsələyə belə münasibət bildirib: “Rusiya Müdafiə Nazirliyi dəfələrlə öz rəsmi saytında dərc edilən “sülhməramlı” hərbi kontingentin dislokasiya xəritələrində Laçın şəhərini və digər Azərbaycan məntəqələrini ərazimizdə müvəqqəti yerləşdirilmiş həmin kontingentin məsuliyyət zonaları kimi göstərib. Və mən bu məsələni daimi diqqətdə saxladığınız üçün sizə xüsusi təşəkkür edirəm”.   Ekspert hesab edir ki, sözügedən məsələ Rusiyanın “sülhməramlı” adlanan kontingentinin ermənipərəst mövqeyi ilə də izah oluna bilər. “Qeyd edim ki, bu bir daha Rusiyanın Azərbaycan torpaqlarındakı "sülhməramlı" sayıllan hərbi kontingentinin ermənipərəst mövqeyi ilə izah edilməli, onun rəhbərliyinin erməni silahlılarını dəstəkləməsi kimi qəbul edilməlidir. Nəticə etibarilə bu gün erməni silahlılarına kuryerlik edən, onların aşağı-yuxarı silah-sursat daşıması üçün can-fəşanlıq göstərən Rusiya “sülhməramlı”larından bundan artığını gözləmək olmazdı.  Hesab edirəm ki, onların bu kimi fəaliyyətlərinə bizim güc strukturlarının kartoqrafları da müəyyən cavablar hazırlaya bilərdi.  Məsələn, biz də Saxalini, Şikotanı,  Kurill adalarını, İtrup adasını Yaponiya ərazisi, Kalininqradı Köniqsberq adıyla Almaniya ərazisi kimi göstərən xəritələr çap edə və onları Rusiya “sülhməramlı”larının saxta xəritələrinə, o cümlədən Laçın şəhərini virtual “işğal” etmələrinə cavab olaraq media vasitəsilə tirajlaya bilərdik. Təəssüf ki, müvafiq qurumlar hələ bu haqda düşünmürlər”,- deyə Ədalət Verdiyev qeyd edib.  “Rusiya Müdafiə  Nazirliyinin Azərbaycan ordusunun nəzarətində olan əraziləri “sülhməramlı” kontingentin məsuliyyət zonası kimi  göstərməsi heç bir halda “təsadüfi”, “texniki səhv” kimi dəyərləndirilə bilməz. Əgər bu, təsadüfdürsə, qoy bir dəfə də Xankəndini “Stepanakert” yox, öz adıyla Azərbaycanın nəzarətində olan bir məntəqə kimi göstərsinlər. Bu, Rusiya tərəfindən Azərbaycana qarşı məqsədyönlü və təxribat xarakterli addımlardır. Hesab edirəm ki, müvafiq dövlət qurumlarımız belə addımların qarşısını almaq üçün fəaliyyətə keçməli və zərurət yarandıqda bununla bağlı uyğun bəyanat və notalar da verməlidirlər”,- deyə hərbi ekspert vurğulayıb.

Prezident İlham Əliyev 17 iyul 2001-ci il tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş “İnvestisiya müsabiqəsinin keçirilməsi Qaydaları”nda dəyişiklik edib. Sozcu.az xəbər verir ki, dövlət başçısı bununla bağlı yeni fərman imzalayıb. Fərmana əsasən, bundan sonra müsabiqədə iştirak etmək üçün tələb olunan sənədlərin və ya məlumatların Elektron Hökumət İnformasiya Sistemi vasitəsilə müvafiq dövlət qurumundan əldə edilməsi mümkün olduqda, həmin sənədlər və ya məlumatlar iddiaçılardan tələb edilməyəcək. Belə sənədlərin və ya məlumatların Elektron Hökumət İnformasiya Sistemi vasitəsilə əldə edilməsi mümkün olmadığı hallarda onların təqdim edilməsi iddiaçıların razılığı ilə sorğu əsasında müvafiq dövlət qurumundan tələb olunacaq və ya iddiaçılar tərəfindən təmin ediləcək.

Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryanın İctimai Televiziyaya müsahibəsi zamanı növbəti dəfə bir sıra istiqamətlərdə məsələlərin mahiyyətini təhrif etməsi, Ermənistanın üzərinə götürdüyü öhdəliklərdən yayınmaqla həm beynəlxalq ictimaiyyət arasında, həm də Ermənistan cəmiyyətində çaşqınlıq yaratmaq cəhdləri qəbuledilməzdir. Sozcu.az xəbər verir ki, bu fikirlər Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryanın iyunun 4-də ölkəsinin İctimai Televiziyasına müsahibə zamanı səsləndirdiyi iddialara dair şərhində əksini tapıb. "İlk öncə, delimitasiya prosesinin hansı əsasda aparılması ilə bağlı iddia ilə əlaqədar qeyd edək ki, həm Praqa, həm də Soçi görüşü üzrə bəyanatlara əsasən delimitasiyanın ərazi bütövlüyünün və suverenliyin qarşılıqlı tanınması əsasında həyata keçirilməsi nəzərdə tutulub. Ümumiyyətlə, bu bəyanatlarda BMT nizamnaməsinə və Alma-Ata bəyannaməsinə istinad qeyd edilən prinsiplər kontekstində verilib. Bu və digər bir görüşdə delimitasiyanın hansısa xəritə əsasında həyata keçirilməsi barədə hər hansı bir razılıq olmadığı Ermənistan tərəfinə yaxşı məlumdur", - nazirlikdən vurğulanıb. Qeyd olunub ki, beynəlxalq təcrübəyə əsasən, Ermənistandan fərqli olaraq Azərbaycanın indiyə qədər bəzi qonşuları ilə həyata keçirdiyi delimitasiya prosesi xüsusi olaraq seçilmiş xəritə əsasında deyil, bütün hüquqi əhəmiyyəti olan sənədlərin təhlili və nəzərdən keçirilməsi əsasında həyata keçirilib: "Bu təcrübənin Ermənistanla da tətbiq edilməsi mümkündür. Bu xüsusda, Ermənistan tərəfinin 1975-ci il xəritəsinə xüsusi istinad edilməsini təkid etməsi əvəzinə, delimitasiya işinə başlaması daha faydalı olardı. 2020-ci il Vətən müharibəsindən sonra ölkəmizin Ermənistanla sərhədlərin delimitasiya olunması təklifinə uzun müddət heç bir cavab verməyən tərəfin də məhz Ermənistan olduğu unudulmamalıdır. 30 ilə yaxın bir dövrdə Azərbaycan ərazilərini işğal altında saxlayan, Azərbaycanın 8 kəndini hələ də işğal edən, əldə edilmiş yazılı və şifahi razılıqlara baxmayaraq qüvvələrini Azərbaycan ərazisindən tam çıxarmayan, 8 kəndin Azərbaycana qaytarılmasını müxtəlif bəhanələrlə ləngidən, eləcə də hərbi təxribatlarını davam etdirən Ermənistanın Azərbaycanı Ermənistana qarşı təcavüzdə təqsirləndirməsi tamamilə əsassızdır. Üçtərəfli bəyanatın müddəalarına zidd olaraq erməni silahlı qüvvələrinin ötən ilin sentyabr ayında Azərbaycan ərazisindən çıxarılacağını bəyan edən Armen Qriqoryanın, bu bəyanatla Azərbaycana qarşı təcavüz aktlarını necə davam etdirdiklərini təsdiq etməsini də hər kəs yaxşı xatırlayır. Bu çərçivədə, Ermənistanın sülh prosesinə sadiq olduğunu populistcəsinə bəyan etməsi heç bir məntiqə sığmır. Armen Qriqoryanın müsahibə zamanı guya Azərbaycanın saxlanılan ermənilərdən 10 nəfəri azad etməyə söz verdiyini bildirməsi, əslində Ermənistan tərəfinin beynəlxalq humanitar hüquqa və humanizm prinsiplərinə məhəl qoymaması, ölkəmizin erməni əsirlərinin, xüsusilə də yolu azaraq sərhədi keçmiş 10-dan artıq erməni hərbçinin qeyd-şərtsiz dərhal geri qaytarılması üzrə etimad quruculuğu tədbirlərinə Ermənistanın qarşılıq verməməsi kimi əməllərini ört-basdır etmək niyyətini göstərir. Ermənistan tərəfinin Üçtərəfli bəyanatın 9-cu bəndinə zidd olaraq, hələ də Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları və Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsini bərpa etməməsi, müxtəlif bəhanələrlə prosesi uzatması, Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının inşasını təmin etmək əvəzinə siyasi polemikaya yol açması Ermənistanın prosesə maneçiliyinin bariz nümunəsidir. Laçın sərhəd buraxılış məntəqəsindən gün ərzində onlarla erməni sakinlərin müvafiq prosedurlara əməl etməklə hər iki istiqamətdə sərbəst şəkildə keçməsini həzm edə bilməyən Ermənistan rəsmisinin Laçın yolunun bağlanmasını iddia etməsi gülüncdür. Bununla yanaşı, erməni sakinlərin reinteqrasiyası məsələsinə müdaxiləyə dərhal son qoyulması, Ermənistanın sözdə deyil əməldə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyinə hörmət edildiyinin göstəricisi olardı. Bölgədə sülh prosesinin irəlilədilməsi əvəzinə, Ermənistanın rəsmi şəxsinin ölkəsinin yeni silahlanma dövrünə qədəm qoyduğunu bəyan etməsi, bu ölkənin hələ də tarixdən dərs çıxartmadığını nümayiş etdirir. Əldə edilmiş razılıqları yanlış şərh edərək, öz öhdəliklərindən boyun qaçırmaq istəyən Ermənistan tərəfinə xatırladırıq ki, bu destruktiv fəaliyyət bölgədə sülhün bərpasına xidmət etməməklə yanaşı, ilk növbədə Ermənistanın əleyhinədir".

Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın bu gün Ankarada baş tutacaq andiçmə mərasiminə 21 dövlət başçısı və 13 baş nazir, o cümlədən çox sayda nazir və TDT, NATO və İƏT də daxil olmaqla, beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri qatılacaq. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə “Anadolu” agentliyi məlumat yayıb. Ərdoğan Böyük Millət Məclisində saat 14:00-da and içəcək, öz mandatını isə TBMM-nə müvəqqəti rəhbərlik edən MHP lideri Dövlət Baxçalıdan alacaq. Tədbirdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Venesuela Prezidenti Nikolas Maduro, Bolqarıstan Prezidenti Rumen Radev, Qabon Prezidenti Əli Bonqo Ondimba, CAR Prezidenti Siril Ramafosa, Qazaxıstan Prezidenti Qasım-Jomart Tokayev, Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarov, Kosova lideri Osmani, Kuzey Kıprıs Prezidenti Ərsin Tatar, Çimali makedoniya Prezidenti Stevo Pendarovski, Özbəkistan Prezidenti Şövkət Mirziyayev, Ruanda Prezidenti Pol Kaqame, Seneqal Prezidenti Maki Sall, Somali Prezidenti Həsən Şeyx Mahmud, Türkmənistan Prezidenti Sərdar Berdiməhəmmədov, o cümlədən, Banqladeş, Qvineya, Montenoqra və s. ölkələrin prezidentləri iştirak edəcək. Həmçinin Pakistan Baş naziri Şahbaz Şərif, Macarıstan Baş naziri Viktor Orban, Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan, Liviya baş naziri Əbdülhəmid Dibeybə və s. hökumət başçıları mərasiə qatılacaq. TDT Baş katibi Omuraliyev, NATO Baş katibi Stoltenberq, İƏT Baş katibi İbrahim Tahanın da mərasimdə iştirakı gözlənilir. 12 ölkə, o cümlədən Rusiya parlament sədri səviyyəsində təmsil olunacaq. Həmçinin Almaniyanın sabiq kansleri Şröder, Kuzey Kıprısın sabiq prezidenti Dərviş Əroğlu və sair tanınmış simalar da tədbirə dəvət edilib.

Məlum olduğu kimi, Kişinyovda Avropa Siyasi İcması sammiti çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və Ermənistanın Baş naziri arasında Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin, Fransa Prezidentinin və Almaniya kanslerinin iştirakı ilə görüşün yekunları üzrə mətbuata açıqlama ənənəyə uyğun olaraq Brüssel formatının təşkilatçısı kimi Şarl Mişel tərəfindən verilib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Ayxan Hacızadə məlumat verib. “Daha sonra Fransa Prezidenti tərəfindən birtərəfli qaydada görüş barədə verilmiş açıqlama tərəflərin mövqeyini əks etdirmir və təhrif edir. Əfsuslar olsun ki, Fransa tərəfindən belə davranışın sərgilənməsi ilk hal deyil və bu, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh prosesinə, bölgədə sülh və sabitliyə heç də müsbət töhfə vermir”, - XİN rəsmisi qeyd edib.

Biz deyirik ki, Azərbaycana kəndləri qaytarmağa hazırıq. Bəs siz Ermənistana torpaqları qaytarmağa hazırsınızmı? Razısınızsa, onda elə bu dəqiqə mübadilə edək. Sozcu.az xəbər verir ki, bu sözləri Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan Moldovada erməni icması ilə görüşündə deyib. "Bizim hər zaman nəsə vermək haqda arzulamağımız doğru deyil. Biz verməyə və almağa hazırıq. Ermənistanın maraqlarından vaz keçmirik: bütün sərhəd boyu hərbsizləşdirilmiş zona yaratmağı təklif edirik; eskalasiya və aqressiv siyasət üçün bütün mümkün səbəbləri aradan qaldırmağa çalışırıq”, - o bildirib. O iddia edib ki, Ermənistanın 29,8 min kv.km ərazisinə Başkənd, eləcə də 1990-cı illərdən Bakının nəzarətində olan “Berkaber”, “Parvakar”, “Ayqeovit”, “Vazaşen” kəndlərinin əraziləri daxildir: “1975-ci il xəritəsində 28,8 min kv.km əraziyə Sotk-Xoznavar kəndinin ərazisi də daxildir (Zod/Söyüdlü Azərbaycan ərazisidir, o yatağın yalnız 24 faizi Ermənistana düşür, Paşinyan ənənəvi olaraq yalan danışır – red.), ora 44 günlük savaşdan sonra zəbt edilib”. Paşinyan deyib ki, Azərbaycan Ermənistanın nəzarəti altında olan kəndləri haqda məlumat verib (Qazaxın 7 və Naxçıvanın 1 kəndi nəzərdə tutulur – red.): “Mən eyni şeyi həm şəxsi danışıqlarda, həm də açıq şəkildə deyirəm”. Qeyd: Berbaker kəndi - əsl adı Bibişdir, 1988-89-cu illərə qədər azərbaycanlılar yaşayıb, Qarabağda erməni separatizmi başlayanda soydaşlarımız oradan qovulub; Vazaşen – əsl adı Lələkənd: Azərbaycan torpağı olan bu kəndin adı 1978-ci ildə Ermənistan SSR-nin qərarı ilə dəyişdirilərək, Vazaşen qoyulub; Ayqeovit - əsl adı Uzuntala, yaxud Hönüt: kənd 1967-ci ilə qədər Uzuntala, 1969-cu ilə qədər Hönüt adlanıb, daha sonra ermənilər öz qondarma adlarını veriblər; Parvakar - əsl adı Tatlı: kənd Ermənistan SSR yaranandan sonra tədricən ermənilərin məskunlaşdığı əraziyə çevrilib.

İyunun 1-də Kişinyovda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev, Ermənistan Respublikasının baş naziri Nikol Paşinyan və Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel arasında qeyri-rəsmi görüş olub. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Azərbaycan Prezidentinin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.

Bu gün Kişinyovda İlham Əliyev, Nikol Paşinyan, Olaf Şolts, Şarl Mişel və Emmanuel Makronun iştirakı ilə keçiriləcək görüşdə hansısa ciddi addımlar atıla bilər. Ancaq Makron faktorunu unutmaq olmaz. Bu sözləri Axar.az-a Avropa Siyasi Birliyinin Kişinyovdakı Zirvə Toplantısı çərçivəsində keçiriləcək beştərəfli görüş haqqında danışan ABŞ-ın ölkəmizdəki keçmiş səfiri Metyu Brayza deyib. “Keşkə Prezident Makron özünü prosesə qatmaq məcburiyyətində hiss etməyəydi. Başa düşürəm ki, onun bu addımı daxili siyasət üçündür, lakin o, artıq Azərbaycana qarşı Ermənistanı dəstəklədiyini çoxdan bildirib. Deməli, Makron heç də obyektiv vasitəçi deyil. Yaxşı ki, Şolts orada olacaq. Onun balans yaradacığını və ya balansı qoruyacağını düşünürəm”, - o bildirib. Brayza qeyd edib ki, Makronun görüşdə iştirak edirsə, sülh müqaviləsinin imzalanması barədə razılığa gəlmək mümkün olmayacaq: “Ümumiyyətlə isə Kişinyovdakı görüşün prosesi müəyyən qədər irəli aparmağa kömək edəcəyinə inanıram. Ümid edirəm ki, görüş tərəflər arasında fikir ayrılıqlarının azaldılmasına və sonrakı mərhələdə Co Bayden, Entoni Blinken və Şarl Mişelin iştirakı ilə yekun sülh müqaviləsinin imzalanması haqqında razılığın əldə olunmasına töhfə verəcək”.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev “Avropa siyasi birliyi” 2-ci Zirvə Toplantısında iştirak etmək üçün mayın 31-də Moldova Respublikasına səfərə gedib. Sozcu.az xəbər verir ki, Kişinyov şəhərinin beynəlxalq aeroportunda dövlət başçısını rəsmi şəxslər qarşılayıblar.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev mayın 31-də ABŞ Dövlət katibinin enerji ehtiyatları üzrə köməkçisi Cefri Pyattı qəbul edib. Sozcu.az xəbər verir ki, Cefri Pyatt Bakıda Enerji Həftəsinin əhəmiyyətini qeyd etdi. Qonaq Avropanın Enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında Azərbaycanın liderlik rolunu yüksək qiymətləndirdi. Prezident İlham Əliyev Cefri Pyattın bu tədbirdə iştirakının önəminə toxunaraq, ABŞ hökumətinin Azərbaycanın enerji sahəsində irəli sürdüyü təşəbbüsləri daim dəstəklədiyinə görə minnətdarlığını bildirdi. Dövlətimizin başçısı ölkəmizin uzun illər ABŞ ilə enerji sahəsində fəal sürətdə əməkdaşlıq həyata keçirdiyini və genişmiqyaslı birgə layihələri uğurla reallaşdırdığını qeyd etdi. Azərbaycan Prezidenti bu xüsusda ABŞ hökumətinin TAP layihəsinə verdiyi dəstəyi vurğuladı. Görüşdə Azərbaycanın bölgənin enerji təhlükəsizliyinə verdiyi töhfə, ölkəmizdə bərpaolunan enerji sektorunun inkişafı istiqamətində sürətlə həyata keçirilən layihələr barədə fikir mübadiləsi aparıldı. Söhbət zamanı Azərbaycanın enerji təchizatında sabitləşdirici rol oynadığı xüsusi vurğulandı, ölkəmizin Orta Dəhliz çərçivəsində enerji və qeyri-enerji məhsulları üçün dayanıqlı tranzit və nəqliyyat imkanlarının yaradılması məsələsinə toxunuldu.

Mayın 30-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin İsrail Dövlətinin Prezidenti İshaq Hersoq ilə təkbətək görüşü başlayıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Prezidentin mətbuat xidməti məlumat yayıb.