Siyasət

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev yanvarın 10-da yerli televiziya kanallarına müsahibəsində ölkəmizin hələ də işğal altında qalan kəndləri barədə danışıb. Dövlət başçısı işğal altında qalan səkkiz kəndin məsələsinin daim gündəlikdə olduğunu bildirib. “Bu məsələ həm mənim Ermənistanın baş naziri ilə təmaslar əsnasında müzakirə edilir, o cümlədən Sankt-Peterburqda ayaqüstü son söhbət zamanı mən bu məsələni qaldırmışdım və eyni zamanda, delimitasiya ilə bağlı komissiyaların gündəliyində də bu məsələ dayanır. Onu da bildirməliyəm ki, komissiyaların növbəti görüşü bu ay nəzərdə tutulur və orada bir mövzu olacaq: həmin o bölgənin delimitasiya məsələsi, Qazax-Tovuz bölgəsinin”, - Prezident İlham Əliyev vurğulayıb. Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov da bu yaxınlarda həmin mövzunu yenidən gündəmə gətirib və ölkəmizin mövqeyini İrəvanın diqqətinə çatdırıb. Ceyhun Bayramov ilin yekunlarına dair mətbuat konfransında hələ də Ermənistan işğalında qalan 8 kəndin Azərbaycanın nəzarətinə qaytarılmasına delimitasiya çərçivəsində baxılacağını deyib. O, həmin kəndlərdən 4-nün anklav olmadığını, “bizim digər kəndlərə bitişik formada” olduğunu vurğulayıb: "Bizim yanaşmamız ondan ibarətdir ki, həmin kəndlərin qaytarılması ilə bağlı bəlli bir ardıcıllıq olsun”. Bu proses göstərir ki, Azərbaycan yaxın gələcəkdə Qazaxın yeddi və Naxçıvan Muxtar Respublikasının bir kəndi ilə bağlı əməli işlərin görülməsini gözləyir. Eyni zamanda işğal altında olan kəndlərin qaytarılması məsələsi öz həllini tapmazsa,  sülh müqaviləsinin olmaması da gündəmdədir. Məşhur britaniyalı politoloq Neil Uatson Modern.az-a açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycanın bu kəndlərin qaytarılmasını tələb etmək üçün qanuni hüququ var.  Onun sözlərinə görə, Azərbaycan sülh danışıqlarında əsas mövqedədir: "Hazırda Ermənistanın dəstəyinə arxalandığı Qərbdəki bəzi qeyri-mütəşəkkil və dini qərəzli ölkələr, xüsusən də Fransa və ABŞ-dır. Amma bildirim ki, indiyədək onlar heç nə əldə etməyiblər. Paşinyan bilir ki, növbəti müharibə artıq variant deyil. Yeganə yol sülhdür və bunun üçün bəzi kəndlərin geri qaytarılması tələb olunursa, etməlidir. Təbii ki, Baş nazir Nikol Paşinyanın bu addımı daxildəki müxalif qüvvələr və diaspor üçün uğurlu olmayacaq". Politoloq hesab edir ki, hazırda bu proseslər üçün Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın üzərinə ciddi vəzifələr düşür. O fikirlərini belə əsaslandırıb: "Amma hər iki tərəf anlayır ki, regionda sabitlik üçün sülh vacib şərtdir. Bunun üçün də müəyyən güzəştlər vacibdir. Eyni zamanda tərəflərin heç bir xarici müdaxiləyə ehtiyacı yoxdur. Proseslər göstərir ki, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin üz-üzə müzakirəsi vacibdir və Azərbaycan bu zərurəti vurğulamaqda haqlıdır. Düşünürəm ki, tərəflər yaxın zamanda vasitəçisiz danışıqlara başlamalıdır. Sülh danışıqları üçün növbəti görüş yeri elə iki ölkədən biri ola bilər”. Xatırladaq ki, 1992-ci ildə Ermənistan ordusu Qazax rayonuna daxil olan 7, Naxçıvan Muxtar Respublikası Sədərək rayonunun isə 1 kəndini işğal edib. Həmin kəndlərin ərazisi aşağıdakı kimidir: Yuxarı Əskipara - 8.6 kv. km, Aşağı Əskipara - 9.1 kv. km, Baganıs Ayrım - 40 kv. km, Barxudarlı - 10.1 kv. km, Sofulu - 22 kv. km, Qızılhacılı - 11 kv. km, Xeyrimli  - 4.1 kv. km. Kərki (Naxçıvan MR) - 19.2 kv. km.

Qanlı 20 Yanvar faciəsindən 34 il ötür. Sovet imperiyasının Bakıda törətdiyi qanlı qırğının 34-cü ildönümü ilə əlaqədar Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Ümumxalq Hüzn Günündə Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib. Sozcu.az xəbər verir ki, dövlət başçısı ölkəmizin azadlığı uğrunda həlak olanların əziz xatirəsini ehtiramla yad edib. Prezident İlham Əliyev “Əbədi məşəl” abidəsi önünə əklil qoyub. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirilib.

Yanvarın 19-da Müsavat başqanı Arif Hacılı ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosunun (DTİHB) Seçki Müşahidə Missiyasının nümayəndələri Dominik Houel və Svetlana Çetaykina ilə görüşüb.  Görüşdə fevralın 7-nə təyin olunan növbədənkənar prezident seçkiləri, həmin seçkilərin müşahidə olunması perspektivləri, ölkədəki seçki qabağı vəziyyət, seçki qanunvericiliyi, seçkilər ərəfəsində 10 jurnalistin və bir sıra siyasi fəalların, o cümlədən Müsavat Partiyasının üzvü Tofiq Yaqublunun qanunsuz həbsi, Müsavat  Gənclər Təşkilatının üzvü, partiya başqanının oğlu Orxan Hacılının adi yol qəzasına görə iki ay qanunsuz həbsdə saxlandıqdan sonra indi ev dustaqlığında olması və digər məsələlər müzakirə olunub.  Müsavatın qərargahında keçirilən görüşdə partiya başqanının müavini Razim Əmiraslanlı və Divan üzvü Mustafa Hacıbəyli iştirak ediblər.  Basta

Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov fələstinli həmkarı Riyad əl-Maliki ilə görüşüb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Xarici İşlər Nazirliyinin X sosial şəbəkəsində paylaşım edilib. Görüş Azərbaycan nazirinin Uqandaya işgüzar səfəri çərçivəsində baş tutub. Tərəflər regional və beynəlxalq təhlükəsizlik sahəsində son hadisələri, Azərbaycan və Fələstin arasında əməkdaşlıq məsələlərini müzakirə ediblər. Ceyhun Bayramov Qəzzada atəşkəsin vacibliyini və Azərbaycanın İsrail-Fələstin münaqişəsinin beynəlxalq hüquq normalarına və BMT Təhlükəsizlik Şurasının müvafiq qətnamələrinə uyğun ədalətli həllinə dəstəyini təsdiqləyib.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 20 Yanvar faciəsi ilə bağlı sosial şəbəkədə paylaşım edib. Sozcu.az dövlət başçısının paylaşımını təqdim edir:

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev yanvarın 18-də Amerika Birləşmiş Ştatlarının ölkəmizdə yeni təyin olunmuş fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Mark Libbinin etimadnaməsini qəbul edib.  Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb. 

Rusiya Prezidenti Vladimir Putin görüşlərdən birində bir müddət əvvəl ölkədə təşkil edilən qalmaqallı “Çılpaq gecə” məsələsinə toxunub. Axar.az xəbər verir ki, Kreml rəhbəri Ukraynada müharibədən qayıdanların prioritetlərinin dəyişdirilməsindən danışarkən bu mövzuya işarə edib. “İnsanlar bu sınaqdan (Ukraynada müharibə - red.) keçəndə prioritetlər fərqli şəkildə sıralanır. Burada artıq bəzi tədbirlərdəki kimi şalvarsız tullanmayacaqsan”, - deyə Putin bildirib. Qeyd edək ki, bir müddət öncə bloger Anastasiya İvleyevanın Rusiyada bəzi sənətçilərlə birgə “Çılpaq gecə” mərasimini təşkil etməsi böyük səs-küyə səbəb olmuşdu.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev yanvarın 16-da Lənkəran rayonuna səfər edib. Sozcu.az xəbər verir ki, dövlət başçısı “Lenk Frut” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin (MMC) Lənkəran rayonunun Separadi kəndində yeni salınmış sitrus bağında yaradılan şəraitlə tanış olub.

Əslində, üçtərəfli bəyannamənin iki tərəfi - Azərbaycan və Rusiya imzalanan andan 2023-cü ilin sentyabrına qədər sənədin artıq onlar üçün mövcud olmadığını göstərdilər. Sozcu.az xəbər verir ki, bu sözləri Baş nazir Nikol Paşinyan Yeni Bəyaziddə (Qavar) Vətəndaş Müqaviləsi Partiyasının təşəbbüs qrupunun iclasında çıxışı zamanı deyib. “Rusiya Federasiyası və Azərbaycanın iştirakı ilə Qarabağda baş vermiş aksiyalar göstərdi ki, bu sənəd artıq onlar üçün mövcud deyil. Bu sənədin üçtərəfli sazişin iki tərəfi üçün artıq mövcud olmaması ola bilməz. Bu bəyannamə üçüncü tərəf üçün mövcud olmağa davam edəcək”, - baş nazir qeyd edib. Paşinyanın iddiasına görə, Azərbaycan tərəfdən deyirlər ki, noyabrın 9/10-da imzalanan üçtərəfli bəyannamədə “Zəngəzur dəhlizi” müəyyən edilib və Rusiya Federasiyası bu yolların təhlükəsizliyini təmin etməlidir: “9/10 noyabr bəyanatında bu, ümumiyyətlə yoxdur, heç yerdə yazılmayıb ki, Rusiya Ermənistanın hər hansı ərazisində kommunikasiyaların təhlükəsizliyini təmin etməlidir, əksinə, yazılıb ki, Ermənistan Respublikası öz ərazisində təhlükəsizliyə zəmanət verir. Və bu da ağlabatandır, başqa kim təmin etməlidir ki?” Paşinyan iddia edib ki, Azərbaycan 3 ildir 9/10 noyabr bəyanatına istinad edərək, Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı danışıqları inkişaf etdirir: “9/10 noyabr tarixli üçtərəfli bəyanatda “Zəngəzur dəhlizi” ifadəsini tapana pul mükafatı vəd edirəm. Təəssüf ki, heç kim bu mükafatı ala bilməz, çünki üçtərəfli bəyanatda belə bir ifadə yoxdur”. Qeyd edək ki, Paşinyan ənənəvi olaraq “Zəngəzur dəhlizi” ifadəsinin bəyanatda yazılmamasından sui-istifadə edir. Halbuki 9/10 noyabr 2020-ci il bəyanatıbıb 9-cu bəndində göstərilir: “Ermənistan Respublikası vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətinin təşkili məqsədilə Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları və Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsinin təhlükəsizliyinə zəmanət verir. Nəqliyyat əlaqəsi üzrə nəzarəti Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin sərhəd xidmətinin orqanları həyata keçirir. Tərəflərin razılığı əsasında Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının inşası təmin ediləcək”.(axar)

Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycanı silahlara nəzarət sazişi imzalamağa dəvət edib. Sozcu.az “Sputnik Ermənistan”a istinadən xəbər verir ki, bu barədə o, “Mülki Müqavilə” partiyasının üzvləri ilə görüşündə deyib. Baş nazir bildirib ki, bu halda Ermənistan və Azərbaycan silahlarla bağlı konkret razılaşmalar əldə edəcək və bu razılaşmaların həyata keçirilməsi üçün bir-birlərinə nəzarət etmək imkanı əldə edəcəklər. Eyni zamanda o qeyd edib ki, Ermənistan və Azərbaycan hələ də müxtəlif diplomatik dillərdə danışırlar. Bu kontekstdə Paşinyan bəyan edib ki, həm Ermənistanda, həm Azərbaycanda, həm də başqa ölkələrdə sülhdə maraqlı olmayan qüvvələr var.

“Ermənistan Rusiyanın vasitəçiliyinə, hətta KTMT çərçivəsində əməkdaşlığa da qarşıdır”. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan İctimai Televiziyaya müsahibəsində deyib. Rusiya ilə hərbi-texniki sahədə əməkdaşlığa gəlincə, Ermənistan hakimiyyəti ordunun döyüş hazırlığını artırmaq üçün hər şeyi etməyə çalışdığını və bu məqsədlə imkan daxilində silah almağı planlaşdırdığını iddia etsə də, Qriqoryan Rusiyadan yeni silah almayacaqlarını bildirib.  Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri Moskva ilə İrəvan arasında silah tədarükünə dair yeni razılaşmalar barədə məlumatları təkzib edib. Qriqoryan Ermənistanın aldığı silahlarla bağlı sual verən jurnalistə etirazını bildirərək deyib ki, bu barədə açıq danışılmamalıdır. Qriqoryanın müsahibəsində ən maraqlı məqam danışıqlar prosesində müəyyən problemlərin olduğunu etiraf etməsidir. Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan sülh müqaviləsi prosesində geriləmə müşahidə edildiyini desə də, hakimiyyət ictimaiyyəti sülh sayəsində Ermənistanın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü təmin edə biləcəyinə inandırmaqda davam edir: “Sülh müqaviləsi, ilk növbədə, regionda Ermənistan və Azərbaycan arasında birgəyaşayış imkanlarına aiddir və nə Ermənistan, nə də Azərbaycanın bir-birinə qarşı ərazi iddiası var. Bu, müqavilənin imzalanması üçün vacib şərtdir və Ermənistan bu istiqamətdə irəliləyir”, – deyə Qriqoryan bildirib.

Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri Fərid Şəfiyev hazırki mərhələdə Ermənistanla Azərbaycan arasında tutarlı razılığın əldə edilməsini çətin məsələ sayır. Sozcu.az Report-a istinadla xəbər verir ki, o son proseslərin bunu bir daha təsdiqlədiyini bildirib. F.Şəfiyev hesab edir ki, Bakı və İrəvan arasında anklavlar məsələsi delimitasiya prosesi çərçivəsində həll edilməlidir: “Dekabr ayında bizim müəyyən dərəcədə daha optimistik əsaslarımız vardı, indi isə həllinə ciddi ehtiyac duyulan bir neçə məsələ var. Buraya qarant, delimitasiya-xəritə, nəqliyyat yolları və ya Zəngəzur dəhlizi kimi məsələlər daxildir. Xüsusilə də anklavlar məsələsi gündəmdədir. Amma düzünü deməliyəmsə, mən tezliklə bir həll yolunun tapılacağını görmürəm”. Mərkəz sədri buna səbəb kimi Ermənistan rəhbərliyində normal danışıq aparmaq ənənəsinin olmamasını, bunun çox çətin iş olduğunu göstərib: “Yaxın tarixə nəzər saldıqda da bunu görürük. Məsələn, 2020-ci ildə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı öhdəlik götürüldü, ancaq üç il davam edən danışıqlar nəticə vermədi, ona görə də biz İran vasitəsilə alternativ yol yaradırıq. Bunu görən ermənilər indi düşüblər ortaya, deyirlər ki, biz də hazırıq, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan “Sülh Qovşağı” məsələsini irəli sürüb”. Mərkəz rəhbəri həmin şərtlərin Azərbaycanı qane etmədiyini də diqqətə çatdırıb: “Sülh Qovşağı” layihəsi piar aksiyadır. Düzdür, dekabrın əvvəlində COP29 və əsirlərin dəyişdirilməsi ilə bağlı qərarlar müəyyən məqam yaratmışdı. Amma hazırkı hadisələr və Prezidentin son şərhləri göstərir ki, Ermənistanla tutarlı razılıq əldə edilməsi çətin məsələdir”.