Gündəm

“Putin üzərində qələbə yalnız Ukraynaya deyil, Yaxın Şərqə də sülh gətirəcək...” Rusiyanın dövlət və siyasət xadimi, baş nazirin keşmiş müavini, iqtisadçı və yazıçı Alfred Kox İsrailin “9-cu kanal” nəşrində  gündəmlə bağlı növbəti maraqlı köşə ilə çıxış edib. Aktuallığını nəzərə alaraq həmin materialın tərcüməsini dəyərli Moderator.az oxucularının nəzərinə çatdırırıq: “Rusiyanın hərbi potensialı onun hərbi sənaye kompleksinin imkanları ilə məhdudlaşır. Şimali Koreya və İran istəsələr də, ona az şey əlavə edə bilərlər, Rusiyanın  başqa müttəfiqi isə yoxdur. Ukraynaya gəlincə, ona kömək edən ölkələrin potensialı qalib gəlmək üçün kifayət qədərdir. Əsas fərq budur: Rusiya istəsə belə, qalib gələ bilməyəcək, çünki onun belə bir imkanı yoxdur. Amma bax, Ukrayna yaxşıca üstünlük əldə edə bilər, sadəcə  bunu ABŞ və Avropanın istəməsi lazımdır. . Zelenski öz istəklərinin əksinə olaraq ordusunun irəliləməsini tələb etməyi dayandırmalıdır. Qoy, ordu müdafiədə oturaraq Putinin hərbi potensialını məhv etsin. Hələlik isə Qərb müttəfiqlərinizlə razı salmağa çalışmaqla məşğul olmaqdan ibarət bu mövqe suqsvanqı (şahmatda istənilən gedişi əlverişsiz nəticə ilə başa çatan mövqe-S.L.) davam edir,. Qoy Zelenski qələbəyə olan bütün inamını heç bir anlayışı olmadığı hərbi əməliyyatlara rəhbərlik etməyə yox, natiqliyə sərf etsin. Bu vəziyyətdə uğur şansı daha yüksək olacaq. Obyektiv olaraq Amerika gec-tez başa düşməlidir ki, müharibə bütün dünyaya yayılır, lakin onun mənbəyi heç bir halda "Həmas" və ya "Hizbullah" deyil. Hətta İran da yox. Bütün problemlərin kökü Moskvadadır. İsrailin Qəzzada qalib gəlməsi üçün isə Ukraynaya kifayət qədər silah verilməlidir. Əks halda,  indi Yaxın Şərqdə olduğu kimi, bu cür münaqişələrin sonu həmişə səbəblərlə deyil, nəticələrlə mübarizə olacaq. Və əgər Ağ Evdəki indiki administrasiya bunu başa düşmürsə, növbətisi başa düşəcək. Bir daha: Putin üzərində qələbə yalnız Ukraynaya deyil, Yaxın Şərqə də sülh gətirəcək. Bunu Zelenski Qərbə izah etməlidir. Hər halda, bunu etmək kifayət qədər az silahı qalacaq (bu gün Zelenski bunu etməyə çalışır) Putini məğlub etməkdən daha asandır. Həm də bunu etmək daha asandır, çünki bu, həqiqətdir. Zelenksinin hələ də Qərbi buna inandıra bilməməsi o demək deyil ki, bu cəhddən əl çəkməlidir. Hər halda, başqa variant yoxdur. Buna görə də, anlaşılmazlıq divarı çökənə qədər bu nöqtəyə davamlı çəkic zərbələri enditməliyik. Və o divar gec-tez dağılacaq. Çünki bizim mübarizəmiz ədalətlidir. Düşmən məğlub olacaq və Qələbə bizim olacaq...” Tərcümə və təqdim etdi: Sultan Laçın

Rusiya beynəlxalq ictimaiyyəti Ukraynadakı müharibədən yayındırmaq ümidi ilə HƏMAS-ın İsrailə hücumundan ən iyrənc şəkildə istifadə edir. Sozcu.az xəbər verir ki, bu sözləri İsrailin BMT-dəki daimi nümayəndəsi Gilad Erdan Rusiyanın BMT-dəki daimi nümayəndəsi Vasili Nebenzyanın yəhudi dövlətini işğalda ittiham etməsinə cavab olaraq deyib. “Məhz Rusiya nümayəndəsindən İsrailin ünvanına insan haqları və beynəlxalq hüquqla bağlı əxlaqi sözlər eşitmək gülməlidir. BMT-nin İnsan Haqları Şurasından xaric edilən ölkənin nümayəndəsi əxlaqdan danışır. Bizə nəsə öyrədəcək ən son ölkə Rusiyadır”, - deyə Erdan bildirib. Onun sözlərinə görə, minlərlə vətəndaşı terrorçular tərəfindən öldürülsə və ya qaçırılsa, Moskvanın necə reaksiya verəcəyini hamı anlayır. Erdan hesab edir ki, Rusiya nümayəndəsinin bu cür ritorikasının əsas məqsədi dünyanın diqqətini Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən yayındırmaqdır.

Doğmasını itirən üçün ölüm haqqında tibbi şəhadətnaməni almaq Azərbaycanda müşkülə çevrilib. Bu sənədin tərtibi və təqdim edilməsi proseduru həddindən artıq qəlizləşdirilib.  Ölüm haqqında tibbi şəhadətnaməni almaq üçün ən azı 5 tibbi instansiyadan keçmək lazım gəlir. Hansı ki, bu, vətəndaşlar üçün kifayət qədər vaxt itkisi deməkdir. Hələ şəhadətnamənin tərtibi üçün vətəndaşı saatlarla növbələrdə gözlədəndən sonra hansısa xırda sənədin gətirilməsi üçün bir neçə tibb müəssinə göndərdiklərini, müəyyən meyarlar uyğun gəlmədikdə isə təkrar sənəd tələb etmələrini demirik. Bir sözlə ölüsünün öldüyünü təsdiqləmək çətinliyi insanın sinirlərini əməlli-başlı tarima çəkir... TƏBİB-in qoyduğu anormal qayda... Belə bir anormal prosedurla bu günlərdə atasını itirən Sumqayıt sakini qarşılaşıb. Bizim.Media-ya müraciət edən vətəndaş atasının “ölüm kağızı”nı ala bilməsi üçün 6 ayrı-ayrı tibb müəssisəsinə yönləndirilib. Hansı ki, həmin tibb müəssisələri də ötür-ötür oyunu oynayaraq vətəndaşı get-gələ salıblar. Prosedurun lazımsız yerə mürəkkəbləşdirildiyindən gileylənən vətəndaş sistemsizlikdən və TƏBİB-in qoyduğu anormal qaydadan şikayətlənib: “Atam 5 gün əvvəl evdə insultdan dünyasını dəyişib. Ölüm faktı və səbəbi hadisə yerinə çağırılan TƏBİB-in təcili yardım həkimləri tərəfindən təsdiqlənib. Mənə bildirildi ki, ölüm haqqında şəhadətnamə üçün əvvəlcə Sumqayıt Tibb Mərkəzinə yaxınlaşmalıyam. Orada akt və müəyyən məlumatlar əsasında arayış hazırlandı.  Həmin arayışla 13-cü mikrorayonda yerləşən 2 nömrəli Şəhər Xəstəxanasının Poliklinika şöbəsinə göndərildim. Atamın qeydiyyat kitabçası yoxlandı və mənə bildirildi ki, atamın bu tibb müəssisəsinə hər hansı şikayətlə bağlı müraciəti olmadığı üçün şəhadətnamə verə bilməzlər.  Oradan 5 nömrəli Ailə Sağlamlıq Mərkəzinə göndərildim. Mərkəzdə əməlli başlı biabırçılıq yaşandı. Əvvəlcə sənədləşdirmənin aparılması üçün mənə 12 vərəqli dəftər aldırdılar. Bu azmış kimi xeyli sayda tibb personalının çalışdığı mərkəzdə cəmi 1 kompüter olduğu üçün onun boşalmasını gözləməli oldum.  Sənədlər elektronlaşdırıldıqdan sonra TƏBİB-ə onlayn müraciət göndərildi. Hansı ki, TƏBİB müraciəti incələyib, təsdiqləyəndən sonra həmin cavab  4 nömrəli şəhər polinklinikasına göndəriləcək. Oradan isə Forma AZS-106 alıb ASAN Xidmətə təqdim etməliyəm ki, ölüm haqqında şəhadətnamə ala bilim. Hələki TƏBİB-in onlayn müraciəti təsdiqləməsini gözləyirəm”. Özlərinin təsdiqlədikləri ölüm səbəbinə inanmırlar?  Vətəndaşın sözlərinə görə TƏBİB-in “ölüm kağızı” ilə bağlı bu cür bürokratik əngəl yaratması anlaşılan deyil:  “Təsəvvür edin ki, çalışan vətəndaşlar üçün bu prosedur nə qədər çətin və əlavə vaxt itkisidir. Yaxınını itirmiş, mənəvi cəhətdən çökmüş birinin bir parça kağız alması üçün 6 instansiya gəzməsinə nə ehtiyac var? Vətəndaşları niyə bu qədər incidirlər? Onsuz da mərhumun ölüm anı və səbəbi təcili tibb yardım vasitəsilə təsdiqlənib. Bəs, TƏBİB daha nəyi təsdiqləyir?”, - deyə şikayətçi etiraz edib.  Vətəndaşın işini yüngülləşdirəcək addımlar atılmalıdır Məsələ ilə bağlı Bizim.Media-ya danışan millət vəkili Fazil Mustafa hesab edir ki, vətəndaşa sıxıntı verən proseslərin qarşısının alınması zəruridir: “Bu məsələlər daha dəqiq və müəyyən informasiya almaq, eləcə də ölüm aktının təsdiqlənməsi üçün zəruri olur. Çünki sonradan bu məsələlərlə bağlı məhkəməyə müraciətlər olur. Çox güman ki, bunu sığortalamaq üçün belə bir prosedur qoyublar. Amma fikrimcə, prosedur asanlaşmalıdır və vətəndaşın işini yüngülləşdirəcək addımlar atmaq barədə düşünülməlidir”.  Xatırladaq ki, Ölüm haqqında tibbi şəhadətnamənin tərtibi və təqdim edilməsi proseduru Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin Kollegiyasının 31 yanvar 2018-ci il tarixli 05 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “İnsanın ölüm anının müəyyən edilməsi, reanimasiya tədbirlərinin dayandırılması meyarları və qaydası” ilə tənzimlənir. Həmin Qaydanın 4.2-ci bəndinə əsasən ölüm hadisəsi evdə baş verərsə, Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım çağırılmalı, TTTY həkimi tərəfindən ölüm hadisəsinin təsdiqi barədə “xəbərdarlıq vərəqəsi” doldurulmalıdır. Həmin “xəbərdarlıq vərəqəsi” vətəndaşın qeydiyyatda olduğu ərazi üzrə tibb müəssisəsinə təqdim edilir. Əgər ölümün səbəbi məlumdursa, həmin tibb müəssisəsi tərəfindən tibbi sənədlərə əsasən ölüm haqqında tibbi şəhadətnamə verilir. Ölümün başvermə səbəbi məlum olan hallarda şəhadətnamə “Xəbərdarlıq vərəqəsi” və (və ya) tibbi sənədlər (ambulator tibbi kitabça, xəstəlik tarixindən çıxarış və s.) əsasında vəfat edən şəxsin qeydiyyatda olduğu və ya faktiki yaşadığı ərazi üzrə ambulator tibb müəssisəsi tərəfindən verilir. Ölüm hadisəsi vəfat edən şəxsin müayinə və ya müalicə olunduğu stasionar tibb müəssisəsində baş veribsə, şəhadətnamə həmin tibb müəssisəsi tərəfindən verilir. Ölüm faktı Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım gələnədək ( yəni həkimə qədər) baş veribsə, ölümün səbəbi məlum deyilsə (şikayəti olmayıb, heç bir poliklinikaya müraciət etməyib, tibbi sənədləri yoxdur, ölüm qəfil baş verib) ölüm haqqında tibbi şəhadətnamənin alınması üçün məhkəməyə müraciət edilir. Yazıda adı keçən qurumların mövqeyini dərc etməyə hazırıq...

Separatçı Samvel Şahramanyan Ermənistanın keçmiş prezidenti, əli Xocalı sakinlərinin qanına bulaşmış Serj Sarkisyanla görüşüb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə “Hraparak” qəzeti yazıb. Görüşün təfərrüatları barədə dəqiq məlumat verilmir. Bildirilir ki, təşəbbüs Serj Sarkisyandan gəlib. Görüş İrəvandakı “Mariott” Holetində keçirilib. Qapalı görüş təkbətək olub. Qəzetin ehtimalına görə, görüşün əsas müzakirə mövzusu Ermənistanda hakimiyyətin dəyişməsi məsələsi olub. Eləcə də Rusiyanın Cənubi Qafqazda sıxışdırlması siyasətinə etiraz olaraq Paşinyana güclü müqavimət yaratmaq məsələləri ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb. Söhbət əsnasında Qarabağ ermənilərinin Ermənistanda məskunlaşması problemləri də şərh olunub. Məsələ burasındadır ki, Serj Sarkisyan Samvel Şahramanyanı şəxsən tanısa da, münasibətləri elə də isti deyil. Ermənistanın 3-cü prezidenti Bako Saakyanla daha yaxın olub.

İsrail hərbçiləri HƏMAS hərəkatını məhv etmək məqsədi ilə Qəzza zolağında hərbi əməliyyatlar keçirməyə davam edir, anklavda müvəqqəti atəşkəs mümkünlüyü nəzərdən keçirilmir. Sozcu.az verir ki, bunu İsrail Müdafiə Nazirliyinin sözçüsü kontr-admiral Daniel Haqari bildirib. O, Qəzza zolağında müvəqqəti atəşkəsin mümkünlüyü ilə bağlı sualı cavablandırarkən deyib: “Hazırda atəşkəs konsepsiyası müzakirə edilmir. İsrail Müdafiə Qüvvələri HƏMAS-ı məhv etmək üçün müharibə aparır”.

Ukrayna müharibənin 617-ci günü üçün Rusiya ordusunun itkiləri haqda məlumatı yeniləyib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Ukrayna Baş Qərargahı məlumat yayıb. Məlumata əsasən, Rusiya indiyə qədər 302 420 hərbçi, 5241 ədəd tank, 9877 ədəd zirehli döyüş maşını, 7292 ədəd artilleriya sistemi, 850 ədəd RYAS (reaktiv yaylım atəş sistemi), 566 hava hücumundan müdafiə sistemi, 322 ədəd hərbi təyyarə, 324 ədəd helikopter, 9658 ədəd avtomobil texnikası, 5488 ədəd PUA, 1549 qanadlı raket, 20 gəmi/kater, 1 sualtı qayıq, 1032 xüsusi avadanlıq itirib.

İranın Ali dini rəhbəri Seyid Əli Xamenei 13 aban (4 noyabr) Tələbələr Günü və Milli Təkəbbürlə Mübarizə Günü münasibətilə tələbələrlə görüşdə Qəzzada baş verənlərdən danışarkən müsəlman dövlətlərini İsrailə neft və ərzaq ixracını dayandırmağa çağırıb. Mövzu ilə bağlı Globalinfo.az-a danışan politoloq Tural İsmayılov deyib ki, İran açıq şəkildə olmasa da, Azərbaycan və Türkiyəni ittiham edir: “Bu gün İsrailə neft və qaz ixrac edən əsas ölkə Azərbaycandır. Rəsmi Bakı ilə Təl-Əviv arasında bu sahədə yüksək münasibətlər mövcuddur. İran isə həmişə olduğu kimi, bu gün də Azərbaycanı ittiham etməkdən çəkinmir. Necə ki, Azərbaycan ərazisindən İrana qarşı istifadəyə yol vermir, eyni qaydada heç bir ölkə də Bakının əməkdaşlıq etdiyi ölkələrə qarışa bilməz. Bu bizim xarici siyasətimizə müdaxilə cəhdidir. İranın HƏMAS-İsrail müharibəsində sərgilədiyi mövqe obyektiv deyil, çünki Tehranı nə Fələstin, nə də Qəzza maraqlandırır. İran üçün əsas məsələ Yaxın Şərqdəki maraqlarıdır. Bu məqsədlə Qəzzanı da qurban verə bilər”.

Ermənistanda 7-ci sinif üçün nəzərdə tutulan “Ermənistan tarixi” dərsliyində Qarabağ Azərbaycan ərazisi kimi göstərilib. Sozcu.az “Armenia Today”a istinadən xəbər verir ki, kitabdakı xəritələrdən birində Qarabağ Azərbaycanın bir hissəsi kimi təqdim olunub. Qeyd edək ki, dərsliyin müəllifi Smbat Hovhannisyandır. Sözügedən xəritə dərsliyin 80-ci səhifəsində yerləşdirilib.konkret)

Ermənistan mediası Qarabağda məhv edilən erməni separatçıların qandallanaraq Bakıya gətirilməsi ilə bağlı yeni iddialar irəli sürüb. Sozcu.az Publika.az-a istinadən xəbər verir ki, keçmiş separatçı “rəhbərlər” Araik Arutyunyan, Bako Saakyan və Arkadi Qukasyanın helikopterlə Ermənistana aparılması üçün Bakı ilə danışıqlar aparılıb. “Hraparak” nəşri yazır ki, Azərbaycan buna qəti şəkildə razı olmayıb: “Laçın sərhəd-keçid məntəqəsindən keçmək istəyən (qondarma) “milli təhlükəsizlik naziri” Ararat Melkumyan və “daxili işlər naziri” Karen Sərkisyan saxlanılıb. Bildiriblər ki, keçmiş "liderlər” təslim olacaqları təqdirdə onlar buraxılacaq. Bundan xəbər tutan keçmiş “liderlər” gizləndikləri yerdən çıxıb, bundan sonra digərlərinin keçidinə icazə verilib”. Separatçıların silahlı dəstələrinin “komandiri” olmuş Levon Mnatsakanyan isə Laçın postundan keçmək istəyərkən saxlanılıb. Nəşr iddia edir ki, Azərbaycan sərhədçiləri Mnatsakanyanı saxladıqda ondan “Qarabağ Azərbaycandır” deməsini istəyiblər. Erməni mediası onun bunu deməkdən imtina etdiyini iddia edir, lakin bəzi mənbələr Mnatsakanyanın “Qarabağ Azərbaycandır” dediyini bildirirlər. Separatçı “liderlərin” qandallanaraq Bakıya gətirilməsinin ermənilər üzərində ciddi ruh düşkünlüyü yaradıb. Çünki onlar “qəhrəman” elan edilmişdi və həmişə düşünürdülər ki, işğal davam edəcək. Azərbaycan torpaqlarını işğaldan azad edəndən sonra erməni separatizmini tarixin zibilliyinə göndərdi və separatçıları qandallayaraq, “erməni xülyalarını” məhv etdi.

Ukrayna müharibənin 615-ci günü üçün Rusiya ordusunun itkiləri haqda məlumatı yeniləyib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Ukrayna Baş Qərargahı məlumat yayıb. Məlumata əsasən, Rusiya indiyə qədər 300 810 hərbçi, 5211 ədəd tank, 9804 ədəd zirehli döyüş maşını, 7227 ədəd artilleriya sistemi, 844 ədəd RYAS (reaktiv yaylım atəş sistemi), 562 hava hücumundan müdafiə sistemi, 321 ədəd hərbi təyyarə, 324 ədəd helikopter, 9590 ədəd avtomobil texnikası, 5440 ədəd PUA, 1546 qanadlı raket, 20 gəmi/kater, 1 sualtı qayıq, 1016 xüsusi avadanlıq itirib.

Ukrayna ordusu Rusiyaya məxsus Su-25 təyyarəsini məhv edib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Ukrayna Dövlət Sərhəd Xidmətinin rəsmisi Andrey Demçenko məlumat yayıb. Təyyarənin Avdeyevka istiqamətində vurulduğu bildirilir.

İşğalçı Rusiya prezidenti Vladimir Putin dünyasını dəyişib. Hazırda Putinin cəsədi Valdaydakı iqamətgahının soyuducu kamerasındadır. Sozcu.az "UNİAN"a istinadla  xəbər verir ki, bu sözləri məşhur Ukrayna jurnalisti Qordona müsahibəsində rusiyalı siyasi analitik Valeri Solovey söyləyib. Analitik qeyd edib ki, belə bir vəziyyət son dərəcə alçaldıcıdır, lakin Rusiya diktatoru tamamilə buna layiqdir.  Onun sözlərinə görə, Putinin fiziki ölümünə heç bir şübhə yoxdur. "O, şübhəsiz ki, ölüb. Cümə axşamı, oktyabrın 26-da saat 20:40-da ölüb. Geridönməz şəkildə, nəhayət... Alçaldıcıdır, doğrudu, lakin o, buna tamamilə layiqdir. Onun fiziki ölümünə heç bir şübhə yoxdur", - deyə analitik bildirib. Solovey qeyd edib ki, 2019-2020-ci illərin sonunda Putinə xərçəng diaqnozu qoyulub. 2020-ci ilin fevralında israilli həkimlər onu əməliyyat ediblər. Sonra onun sağqalma ehtimalının bir il yarımdan çox olmayacağını təyin ediblər. "Yazda onun müalicəsini dayandırdılar və səhhətində əvvəllər gecikdirilə bilən qaçılmaz pisləşmə başladı. Yayın əvvəlində mənə dedilər ki, onun sağ qalma ehtimalı bu ildən o yana uzanmır. Və avqustun-sentyabrın əvvəlində mənə bildirdilər ki, o, yıxıldıqdan sonra sağ qalmayacaq və bu tamamilə doğru çıxdı”, - deyə Solovey diqqətə çatdırıb. “Sentyabrın sonunda mənə xəbər verdilər ki, "üfüq" yaxınlaşır və o, oktyabrdan o yana sağ qalmayacaq... Belə də oldu. Oktyabrın 26-da Putin vəfat etdi. Bundan əvvəl, bir neçə gün öncə ürəyi dayanıb, bundan sonra o, artıq intensiv terapiya palatasında, yəni reanimasiyada olub. Saat 20:00-da Putinin vəziyyəti pisləşməyə başlayıb... Əlavə briqada çağırıblar, əlavə reanimasiya tədbirləri görüblər. Lakin Saat 20:40-da o, dünyasını dəyişib”, - deyə analitik yekunlaşdırıb.