Türk dünyası

1918-ci il may ayının 4-də er­mə­ni­lər giz­li yol­la Andra­ni­kin qo­şu­nu­nu Ba­sar­ke­çər əra­zi­si­nə gə­tir­miş, hə­min ge­cə er­mə­ni or­du­su qəf­lə­tən mü­səl­man­la­rın ya­şa­dıq­la­rı kəndlə­rə hü­cum et­mişdilər. Er­mə­ni­lər kəndlə­ri yan­dı­rır, ta­lan edir, dinc əha­li­ni isə iş­kən­cə­lər­lə qət­lə ye­ti­rir­miş­lər. Aşıq Nə­cəf də məhz hə­min dö­yüş­lər za­ma­nı qay­nar sa­mo­var­la yan­dı­rı­la­raq öl­dü­rül­müş­dür. O vaxtkı Kə­vər (Ka­mo), Ba­ya­zit (Se­van), Gö­zəl­də­rə, Ha­ça­lı, Yar­pız­lı, Əziz­li, Tüs­gü­lü, Yu­xa­rı Za­ğa, Aşağı Za­ğa, Kər­ki­baş, Qan­lı, Qırxbu­laq, Aşa­ğı Məz­rə, Yu­xa­rı Məz­rə, Daş­kənd, Aşa­ğı Şor­ça, Yu­xa­rı Şor­ca, Sa­rı­ya­qub, Qa­ya­ba­şı, Zər­kənd, Ağ­kil­sə, Pən­bəh, Nə­ri­man­lı, Ağ­yo­xuş, Qa­ra­qo­yun­lu, Göy­su, Ca­nəh­məd, İnək­da­ğı, Şiş­qa­ya, Se­van Şor­ca­sı, Tox­lu­ca, Zod, ümu­miy­yət­lə, otuz beş kənd Andro­ni­kin qo­şu­nu tə­rə­fin­dən baş­dan-ba­şa da­ğı­dılmış­, Ba­sar­ke­çər kən­di er­mə­ni­lə­rə qur­ban ve­ril­mişdi. Mü­səl­man əha­li o qə­dər qı­rıl­mış­dı ki, kəl­bə­cər­li­lər on­la­rı dəfn et­mə­yi çat­dı­ra bil­məmiş­di. Kəl­bə­cə­rə ya­xın olan «Dik­yurd» və «Sö­yüd­lü» yay­laq­la­rın­da­kı qır­ğın­lar da­ha dəh­şət­li ol­muş­dur. «Sü­mük­tö­kü­lən də­rə» hə­min il­lə­rin şa­hi­di ki­mi göz da­ğı­na çev­ril­miş­dir. Hə­min dö­yüş­lər­də və qır­ğın­lar­da Göy­çə ma­ha­lı özü­nün 17 min nə­fər əha­li­si­ni itir­miş­dir... Unu­dul­maz dəh­şət­dir ki, dağ­da qı­rı­lan göy­çə­li­lər­dən kim­sə xə­bər tut­ma­mış­dır. Son il­lə­rə qə­dər sü­mük­lə do­lu olan o müd­hiş də­rə «Sü­mük­tö­kü­lən də­rə» adı ilə coğ­ra­fi mə­ka­na çev­ril­miş­di. 1918-ci ilin qı­şın­da Er­mə­nis­tan iş­ğal­çı­la­rı Kəl­bə­cə­rin şi­ma­lın­da yer­lə­şən, o vaxt və elə son­ra­lar da 32 kənddə qə­dim sa­kin olan azə­ri türklə­ri­ni Kəl­bə­cər əra­zi­si­nə qov­muş, on­la­rın bü­tün var-döv­lət­lə­ri­ni ta­lan etmiş­di­lər. Hə­min ilin qı­şı gö­rün­mə­miş sərt ke­çmişdir. Onu de­mək ki­fa­yət­dir ki, ge­cə ikən şid­dət­li bo­ran və tu­fan­da 3-4 yüz ai­lə ayaq­ya­lın-ba­şı­a­çıq də­rin dağ də­rə­sin­də qa­rın al­tın­da qa­la­raq, ta­ma­mi­lə qı­rıl­mış­, sa­la­mat qa­lan­Lar isə Kəl­bə­cər ca­ma­a­tı­na sı­ğın­mış­dılar. Kəl­bə­cə­rin Er­mə­nis­tan­la həm­sər­həd ol­ma­sı za­man-za­man tor­paq­la­rı­nın er­mə­ni­lər tə­rə­fin­dən zəbt olun­ma­sı­na və ya keç­miş So­vet­lər Bir­li­yi döv­rün­də məkrli si­ya­sət nə­ti­cə­sin­də «pay» ve­ril­mə­si­nə sə­bəb olan amil­lər­dən bi­ri idi. Kəl­bə­cər əra­zi­sin­də­ki ye­ral­tı və ye­rüs­tü xə­zi­nə­yə gö­rə o, da­im öz­gə­lə­rin ta­ma­hı­na sə­bəb ol­muş­dur. Məhəmməd NƏRİMANOĞLU

Türkiyənin Bingöl vilayətinin Solhan rayonunda 4,2 bal gücündə zəlzələ baş verib. Sozcu.az xəbər verir ki, məlumatı AFAD yayıb. Zəlzələ yerin 13,29 kilometr dərinliyində meydana gəlib. Dağıntı və tələfat qeydə alınmayıb.

Türkiyənin Bingöl vilayətinin Gənc rayonunda 4.1 bal gücündə zəlzələ olub. Sozcu.az xəbər verir ki, bununla bağlı AFAD məlumat yayıb. Zəlzələ yerin 14,27 km dərinliyində meydana gəlib. Tələfat və dağıntı qeydə alınmayıb.

Türkiyədə zəlzələ nəticəsində həlak olanların sayı 46 min nəfərə yaxınlaşıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Türkiyənin daxili işlər naziri Süleyman Soylu bildirib. “Bu günə qədər dağıntılarda, xəstəxanalarda ölən zəlzələdən zərərçəkmişlərin, vətəndaşlarımızın sayı 45 min 968-dir. Bunların içində 4 min 267 suriyalı qardaşımız var”, - nazir bildirib.

Adıyamanın Çelikhan rayonunda yerli vaxtla 08:27-də 4,4 bal gücündə zəlzələ baş verib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə AFAD məlumat yayıb. Zəlzələ 7 kilometr dərinlikdə qeydə alınıb.

Türkiyənin Qəhrəmanmaraş vilayətinin Onikişubat rayonunda 5 bal gücündə zəlzələ baş verib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə AFAD məlumat yayıb. Zəlzələ yerin 6,95 kilometr dərinliyində qeydə alınıb.

Ankarada kimyəvi fabrikdə yanğın baş verib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Türkiyə mətbuatı məlumat yayıb. Məlumata görə, hadisə zamanı bir nəfər ölüb, üç nəfər isə yaralanıb. Hadisənin təfərrüatları və yanğının səbəbi hələlik açıqlanmır.

İstanbulda 7,5 bal gücündə zəlzələ zamanı 4,5 milyona yaxın vətəndaşın müvəqqəti mənzilə ehtiyacı ola bilər. Sozcu.az "RIA Novosti"yə istinadla xəbər verir ki, bunu şəhərin meri Əkrəm İmamoğlu bildirib. Meriyanın zəlzələyə hazırlıqla bağlı planlarının təqdimatında İmamoğlu bildirib ki, bu, qaçılmazdır, lakin təbii fəlakətin baş vermə tarixini dəqiq proqnozlaşdırmaq mümkün deyil: “Şəhərdə 7,5 bal gücündə zəlzələ baş verərsə, 260 minə yaxın bina zərər görəcək. 4,5 milyon vətəndaşa müvəqqəti mənzil lazım olacaq”. Ə. İmamoğlunun sözlərinə görə, fevralın 6-da baş verən zəlzələlərdən sonra 110 mindən çox insan evlərinin zəlzələyə davamlılığını yoxlamaq xahişi ilə bələdiyyəyə müraciət edib.

Türkiyənin Antakya və Hatay bölgələrində zəlzələ olub. Sozcu.az xəbər verir ki, zəlzələnin maqnitudası 4.4 olub.

Türkiyənin Malatya şəhərinin Yaşılyurd rayonunda 4,1 bal gücündə zəlzələ baş verib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə AFAD məlumat yayıb. Zəlzələ yerin 7 kilometr dərinliyində meydana gəlib. Tələfat və dağıntı barədə məlumat yoxdur. Qeyd edək ki, ötən gün Türkiyənin Adıyaman şəhərinin Gölbaşı rayonunda 5 bal, Malatya vilayətinin Yaşılyurd rayonunda isə 5,6 bal gücündə zəlzələ baş verib. Nəticədə 1 nəfər həlak olub, 110 nəfər isə yaralanıb.

Dünya Bankı zəlzələlərin Türkiyə iqtisadiyyatına vurduğu ziyanı qiymətləndirib. Sozcu.az xəbər verir ki, yeraltı təkanın vurduğu zərər 34,2 milyard dollar dəyərində qiymətləndirilib. Bu isə 2021-ci ildə ölkənin ÜDM-nin 4%-nə bərabərdir.

Türkiyənin İsparta vilayətində təlim təyyarəsi məcburi eniş edib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə "Anadolu" agentliyi məlumat yayıb. Bildirilib ki, özəl uçuş məktəbinə məxsus təyyarənin mühərriklərindən birində nasazlıq yaranıb. Hadisə zamanı 2 nəfər - pilot və tələbə xəsarət alıb, təyyarə zədələnib.