Sağlamlıq

Ramazan ayında bədən sağlamlığınızı qorumaq üçün sahur və iftarda yediyiniz qidalara diqqət etməlisiniz. Xüsusilə iftar vaxtı müəyyən qidaları istehlak etməməlisiniz.  Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, qida üzrə mütəxəssis Vedat Göral bildirib ki, Ramazan ayında düzgün qidalanmamaq bir çox mənfiliklərə səbəb ola bilər. Onun sözlərinə görə, iftar vaxtı həddindən artıq çox yemək həzmsizlik, şişkinlik, mədə narahatlığı, qəbizlik, yüksək təzyiqin yaranmasına səbəb ola bilər: "Oruc su və ya xurma ilə açılmalıdır. Daha sonra yarım kasa şorba içilməlidir. Bu zaman bir dilim tam taxıl çörəyi istehlak etmək daha faydalıdır. Qısa fasilədən sonra mümkünsə əsas yeməyə başlanılmalıdır. Xəmir yeməkləri mümkün qədər az istehlak etməli, yeməyi yavaş-yavaş və yaxşıca çeynəyərək yeməliyik. Bundan əlavə, iftar yeməyinə qatıq, ayran, bir neçə dilim tam buğda və ya çovdar çörəyi əlavə edilməlidir. Çay və kofe iftardan ən azı yarım saat sonra içilməlidir. Çay mümkünsə açıq və limonlu olmalıdır. Yeməkdən sonra bitki çaylarına da üstünlük vermək olar".

Baş ağrısı ən çox görülən sağlamlıq problemlərindən biridir. Baş ağrısı təkcə böyüklərin deyil, uşaqların da şikayət etdiyi problemdir.  Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, Uşaq Nevrologiyası Mütəxəssisi dossent Hepsen Mine Serin bildirib ki, uşaqlarda baş ağrılarının olnmasının bir çox səbəbi var.  Onun sözlərinə görə, uşaq tez-tez baş ağrılarından şikayətlənirsə, gündəlik işlərini yerinə yetirməkdə çətinlik çəkirsə, məktəbə getmək istəmirsə və ev tapşırıqlarını yerinə yetirə bilmirsə, mütləq həkimə müraciət etmək lazımdır: "Ailələrin diqqət etməli olduğu mühüm məqam isə başı ağrıyan uşağa ağrıkəsici verməkdir. Çünki tez-tez istifadə olunan ağrıkəsicilər uşaqlarda baş ağrılarının daha uzun və şiddətli olmasına və müalicəsini çətinləşdirə bilər. Hər yaşda ola bilən miqren uşaqlarda da inkişaf edir və xüsusilə yeniyetməlik dövründə rast gəlinir. Migren kimi təkrarlanan baş ağrıları uşaqların həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər. Uşaqlarda migren simptomları böyüklərdən bir qədər fərqli ola bilər. Adətən, böyüklərdən fərqli olaraq, ağrı başın hər iki yerinə təsir edə bilər. Yetkinlərdə olduğu kimi uşaqlarda da başgicəllənmə, işığa və qoxuya qarşı həssaslıq, görmə zəifliyi və yorğunluq kimi problemlər ola bilər".  Uşaqlıq dövründə baş ağrıları "ilkin" və "ikinci dərəcəli" baş ağrıları olaraq iki qrupa bölünür. Birinci dərəcəli baş ağrıları: Migren və gərginlik adətən yeniyetməlikdə baş ağrılarının ümumi səbəbləridir. İkinci dərəcəli baş ağrıları: Bakterial infeksiyalar, burun tıxanıqlığı, diş kariyesləri, görmə pozğunluğu, hipertoniya, beyin şişi, hidrosefali, beyin qanaması və kəllə-beyin travması nəticəsində yaranır.

Dərman vasitələrinin dövlət qeydiyyatına alınması qaydası dəyişir. Bu, Milli Məclisin bu gün keçirilən iclasında müzakirəyə çıxarılan “Dərman vasitələri haqqında” qanuna təklif edilən dəyişiklikdə əksini tapıb. Layihəyə əsasən, müxtəlif dərman vasitələrinin eyni əmtəə nişanı adı altında (eyni istehsalçının (və ya həmin istehsalçının lisenziyası əsasında istehsal olunmuş) eyni əmtəə nişanı adı altında, lakin təsiredici maddənin dozası, farmasevtik forması, ticarət qablaşdırması və ya qablaşdırma miqdarı fərqli olan dərman vasitələri istisna olmaqla) dövlət qeydiyyatına alınmasına yol verilməyəcək. Qüvvədə olan qanuna əsasən isə müxtəlif dərman vasitələrinin eyni ticarət adı altında dövlət qeydiyyatına alınmasına yol verilmir. Dəyişikliklə bu tələb yumşaldılır. Müzakirələrdən sonra qanun layihəsi səsverməyə çıxarılaraq birinci oxunuşda qəbul edilib.

Məktəblilər arasında suçiçəyi virusu yayılıb. Virusa görə məktəbə getməyənlərin sayında artım müşahidə olunur. Sozcu.az ARB-yə istinadla xəbər evrir ki, suçiçəyi virusuna daha çox paytaxtın Yasamal və Qaradağ rayonlarında, Abşeronun Masazır qəsəbəsi və Xırdalan şəhərində, eləcə də Sumqayıt şəhərində rast gəlinir. Təhlükəli xəstəlik sayılan suçiçəyinə görə həkimlər valideynləri diqqətli olmağa çağırıblar. Vaxtında müalicə prosesinə başlanılmazsa, bu, uşaqların aylarla xəstəxana şəraitində qalması ilə nəticələnə bilər.

Bioloji fəallığa malik aktiv qida əlavələrində zərərli maddə aşkarlanıb. Bu barədə Sozcu.az-a Səhiyyə Nazirliyinin Analitik Ekspertiza Mərkəzindən məlumat verilib. Belə ki, ötən ay Dövlət Gömrük Komitəsinin Əməliyyat-İstintaq Baş İdarəsinin mərkəzə etdiyi müraciətlə əlaqəli “Lipotrim kaps N36“ (seriyası: 555017, yararlıq müddəti: 01.03.2023) və “Black Panther kaps N36” (seriyası: 0000991720, yararlıq müddəti: 01.02.2025) nümunələrinin ekspertizası aparılıb. Təqdim edilən “Lipotrim kaps N36” və “Black Panther kaps N36” adlı nümunələr üzərində aparılmış tədqiqatlar nəticəsində tərkiblərində qablaşmalarının üzərində haqqında məlumat verilməyib, Azərbaycanın 2016-cı il 18 mart tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmiş “Güclü təsir edən maddələrin və onların külli miqdarının SİYAHISI”da göstərilmiş “sibutramin” adlı fəal təsiredici maddənin eyniliyi təsbit olunub. Qeyd edək ki, “Lipotrim kaps N36” və “Black Panther kaps N36” bioloji fəallığa malik aktiv qida əlavələrinin ekspertizası üçün AEM-ə müraciət olunmayıb. Sibutramin, toxluq hissini artıran anoreksigen maddədir, amfetamin törəməsidir. Piylənmənin müalicəsi üçün istifadə olunan dərmanlar qrupuna aiddir və artıq çəkili xəstələrin kompleks baxım terapiyasında istifadə olunur. Avropa Birliyinin ölkələrində sibutraminin istifadəsi, Avropa Dərman Agentliyi tərəfindən subitramin tərkibli dərmanın əlavə təsirlərinin riskləri ilə bağlı tədqiqatların nəticələrindən sonra 2010-cu ildə dayandırılıb. Həmçinin FDA istehsalçılardan, istifadə üçün təlimatlarda ürək-damar xəstəlikləri olan xəstələrdə sibutraminin istifadəsi qadağan olduğunu göstərməyi tələb etdi. Bundan başqa, sibutramin Ümumdünya Antidopinq Agentliyi tərəfindən qadağan olunmuş maddələr siyahısına daxil edlib.

Ramazanda tez-tez istifadə etdiyimiz qidalardan biri də xurmadır. Xurmanın faydaları saysız-hesabsızdır. Beyin sağlamlığı ilə yanaşı, o dərini də yaxşılaşdırır. Xurma xolesterolu tarazlaşdırır və arıqlamağa kömək edir. Arıqlamaq, yaya fit daxil olmaq istəyənlər pəhrizlərinə mütləq xurma əlavə edilməlidir.  Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, xurma mis, maqnezium, selen və manqan mənbələri ilə zəngindir. Bu vitamin və minerallar sümüklərin sağlam inkişafı üçün vacibdir. Həmçinin, xurma həzm sisteminin müntəzəm işləməsinə kömək edir, qaraciyər və böyrəklərin sağlamlığına müsbət təsir göstərir.  Eləcə də limonun faydalarını saymaqla bitmir. Evdəki pis enerjiləri aradan qaldırmağa kömək edən limon immunitet sistemini də gücləndirir. Bəs, limonla xurma birgə qəbul edilərsə necə olar?  Belə ki, xurma limonla birlikdə yeyilsə, bağırsaqdakı problemlərin həlli qismən aradan qalxar. Hətta hər gün xurma və limon yeyənlər qəbizlikdən də əziyyət çəkməyəcək.   Xurmanın tərkibindəki kalium, kalsium və maqnezium sümükləri gücləndirir. Limonla qarışdırıldıqda isə osteoporozun qarşısını alır. Vitaminlər, antioksidantlarla zəngin olan xurma və limon enerjinizi artırır və gününüzü daha enerjili keçirməyə imkan yaradır. Ürəyə qarşı da xeyirli olan bu qarışım B6 vitamini ilə son dərəcə zəngindir. Xurma limonla birləşdikdə stress aradan qalxır və yaşlanma sürətinin qarşısı alınır.  Həmçinin xurma insanı uzun müddət tox tutur, qanda şəkərin qəfil yüksəlməsinin qarşısını alır. Eyni zamanda həzmi tənzimləyir və zəhərli toksinlərin bədəndən çıxarılmasına kömək edir. Limon isə bu prosesləri sürətləndirir.

Vitamin çatışmazlığı orqanizmdə bir çox xəstəliklərə səbəb olur. B12 çatışmazlığı anemiyaya, D vitamini çatışmazlığı yorğunluğa və daimi zəifliyə səbəb ola bilər. Fiziki və ruhi sağlamlığı qorumaq üçün vitaminləri düzgün və uyğun miqdarda qəbul etmək vacibdir.  Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, bədənin bütün orqan və sistemlərinə təsir edən vitaminlərin qeyri-kafi qəbulu müxtəlif əks-təsirlərə səbəb olur. Vitamin çatışmazlığı yaşamamaq üçün balanslı qidalanmalı, tərəvəz və meyvələrə üstünlük verilməlidir.  A vitamininin qəbulu vacibdir. A vitaminin çatışmazlığı mütəlif xəstəliklər xəstəliklərin yaranmasına səbəb ola bilər. 1. Görmə pozğunluqları baş verir. 2. Dərini qurudur, saç və dırnaqların qırılması baş verir. 3. İnfeksiyalara qarşı müqavimət azalır və yorğunluq yaranır. 4. Dodaqlarda yaralar və dildə qızartılar yaradır. Hər gün tərəvəz və meyvə yemək kifayət qədər A vitamini almağa kömək edir. Bəs, lazım olduğundan artıq qəbul edilərsə, orqanizmdə nə baş verər? 1. Qaraciyərin böyüməsi, 2. Dəridə soyulma, 3. Sinir sistemində pozğunluqlar, 4. Ovucda və ayaq altlarında rəng dəyişikliyi, 5. Ürək bulanması

Gündüzlər 1 saatdan çox yatmaq yaşlanarkən demensiya xəstəliyinin yaranma riskini 40 faiz artırır. Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, Kaliforniya Universitetinin alimlərinin apardıqları təqdiqatlar belə deməyə əsas verib. Alimlər 14 il ərzində 1401 koqnitiv qabiliyyəti olan könüllü üzərində müşahidə aparıblar. 6 il sonra gündüzlər 1 saatdan çox yatan könüllülərin 24 faizində demensiya əlamətlərinin yarandğı müşahidə olunub. Alimlərin fikrinə görə, sağlam insanlarda əqli zəifliyin yaranma səbəbi gündüzlər yuxu saatının uzun olmasıdır. Gündüzlər 1 saatdan daha çox yatan yaşlı adamlarda demensiya əlamətlərinə 40 faiz çox rast gəlinib. Bildirilib ki, gündüzlər sadəcə 20 dəqiqə yatmaq beynin iş qabiliyyətinin ömrünü uzatsa da, uzunmüddətli və tez- tez yuxulamaq beynin yenidən özünü bərpa etməsi üçün xeyli zaman tələb edir.

Azərbaycanda dərman vasitələrinin dövlət qeydiyyatına alınması qaydasına dəyişiklik edilir. Sozcu.az-ın xəbərinə görə, bununla bağlı "Dərman vasitələri haqqında" qanunun 6.6-cı bəndinin yeni redaksiyada verilməsi təklif olunur. Dəyişikliklə müxtəlif dərman vasitələrinin eyni əmtəə nişanı adı altında (eyni istehsalçının (və ya hamin istehsalçının lisenziyası əsasında istehsal olunmuş) eyni əmtəə nişanı adı altında, lakin təsiredici maddənin dozası, farmasevtik forması, ticarət qablaşdırması və ya qablaşdırma miqdarı fərqli olan dərman vasitələri istisna olmaqla) dövlət qeydiyyatına alınmasına yol verilməyəcək. Qanunun hazırda qüvvədə olan 6.6-cı bəndi isə belədir: "Müxtəlif dərman vasitələrinin eyni ticarət adı altında dövlət qeydiyyatına alınmasına yol verilmir".

Ramazan ayının gəlməsi ilə bərabər xurma da süfrələrin keçilməz nemətidir. İftarı xurma ilə açanlar, onun faydalarını da bilmək istəyir.  Bakupost.az bu qidanın faydalarını təqdim edir. Xurmanın faydaları saymaqla bitmir. Bir çox önəmli vitamin, mineral və lif qaynağıdır. 100 qram xurmada 2.5 qram protein, 656 milliqram kalium, 75 qram karbohidrat, 43 milliqram maqnezium mövcuddur. Bu bitki beyin və sümük sağlamlığını dəstəkləyir, içərisində güclü antioksidantlar var. Xüsusilə, pəhriz saxlayan və şəkərdən uzaq durmağa çalışanlar üçün xurma ideal bir qidadır. Şirniyyat kimi yeyilən, şəkər ehtiyacını sağlam şəkildə qarşılayan xurmanın tumu da çox faydalıdır. Xurmanın tumu qaraciyər və böyrəkləri qoruyur. Bununla yanaşı, bədəndəki bütün toksinləri atır. Eyni zamanda, böyrək daşının düşməsinə də kömək olur. Öd daşının müalicəsi üçün də istifadə olunur. Bu həm də sızanaq izi, qara nöqtə kimi dəri problemləri yaşayanlar üçün faydalıdır. Bu maskanı hazırlamaq üçün xurma tumunu əzib bal ilə qarışdırın. Daha sonra bir fırça, ya da nəm pambıq ilə dərinizə vurun. 5 dəqiqə keçdikdən sonra ilıq su ilə durulayın. 

Şirin qazlı sular və toyuq filesi uşaqların və yeniyetmələrin sağlamlığına ciddi zərər verə bilər. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə həkim və teleaparıcı Aleksandr Myasnikov "Rossiya-1" telekanalında yayımlanan "О самом главном" verilişinin efirində deyib. Həkimin sözlərinə görə, şirin qazlı içkilərdə çoxlu şəkər var. Onun artıqlığı, aşağı fiziki fəaliyyətlə birlikdə, 15-16 yaşlarda tamamlanan sümük inkişafını 40 faiz azaldır. "Uşağı yeməyə alışdırmayın. Boşqabı doldurmayın, başa düşməlidir ki, konfet qadağandır", - həkim deyib. Myasnikov toyuq filesini də uşaqlar və yeniyetmələr üçün təhlükəli hesab edir. Onun sözlərinə görə, toyuq əti istehsal edən fabriklər onların yetişdirilmə dövründə qalxanabənzər vəzinə mənfi təsir edən antibiotiklər və hormonlardan istifadə edirlər. (publika.az)

Ramazan ayı boyunca oruc tutanların orqanizmi daim enerji sərf edir. İtirilən enerjini bərpa etmək, bir çox xəstəliklərdən qorunmaq üçün isə orqanizmə güc verəcək qidaların qəbulu lazımdır. Sozcu.az Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, bu zaman ən çox zərər görən orqanlardan biri də qaraciyərdir. Onun funksiyasını gücləndirmək və bərpa etmək üçün iftar zamanı ənginar yeyilməlidir. 1 ədəd ənginar qaraciyəri toksinlərdən təmizləyir. Böyrəyi təmizləmək və su ehtiyatını təmin etmək üçün isə imsak vaxtı cəfəri çayı için. Əgər qəbizlikdən əziyyət çəkirsinizsə, iftardan sonra razyana dəmləyib qəbul edin. Orucu şirniyyat və ya quru yeməklə açmayın. Mütləq şorba için. Bu sizi bağırsaq problemlərindən qoruyacaq.  Orqanizminizdə azalan A vitaminini zənginləşdirmək üçün vəzəri yeyin./Axşam.az