Siyasət

Əslində, üçtərəfli bəyannamənin iki tərəfi - Azərbaycan və Rusiya imzalanan andan 2023-cü ilin sentyabrına qədər sənədin artıq onlar üçün mövcud olmadığını göstərdilər. Sozcu.az xəbər verir ki, bu sözləri Baş nazir Nikol Paşinyan Yeni Bəyaziddə (Qavar) Vətəndaş Müqaviləsi Partiyasının təşəbbüs qrupunun iclasında çıxışı zamanı deyib. “Rusiya Federasiyası və Azərbaycanın iştirakı ilə Qarabağda baş vermiş aksiyalar göstərdi ki, bu sənəd artıq onlar üçün mövcud deyil. Bu sənədin üçtərəfli sazişin iki tərəfi üçün artıq mövcud olmaması ola bilməz. Bu bəyannamə üçüncü tərəf üçün mövcud olmağa davam edəcək”, - baş nazir qeyd edib. Paşinyanın iddiasına görə, Azərbaycan tərəfdən deyirlər ki, noyabrın 9/10-da imzalanan üçtərəfli bəyannamədə “Zəngəzur dəhlizi” müəyyən edilib və Rusiya Federasiyası bu yolların təhlükəsizliyini təmin etməlidir: “9/10 noyabr bəyanatında bu, ümumiyyətlə yoxdur, heç yerdə yazılmayıb ki, Rusiya Ermənistanın hər hansı ərazisində kommunikasiyaların təhlükəsizliyini təmin etməlidir, əksinə, yazılıb ki, Ermənistan Respublikası öz ərazisində təhlükəsizliyə zəmanət verir. Və bu da ağlabatandır, başqa kim təmin etməlidir ki?” Paşinyan iddia edib ki, Azərbaycan 3 ildir 9/10 noyabr bəyanatına istinad edərək, Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı danışıqları inkişaf etdirir: “9/10 noyabr tarixli üçtərəfli bəyanatda “Zəngəzur dəhlizi” ifadəsini tapana pul mükafatı vəd edirəm. Təəssüf ki, heç kim bu mükafatı ala bilməz, çünki üçtərəfli bəyanatda belə bir ifadə yoxdur”. Qeyd edək ki, Paşinyan ənənəvi olaraq “Zəngəzur dəhlizi” ifadəsinin bəyanatda yazılmamasından sui-istifadə edir. Halbuki 9/10 noyabr 2020-ci il bəyanatıbıb 9-cu bəndində göstərilir: “Ermənistan Respublikası vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətinin təşkili məqsədilə Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları və Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsinin təhlükəsizliyinə zəmanət verir. Nəqliyyat əlaqəsi üzrə nəzarəti Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin sərhəd xidmətinin orqanları həyata keçirir. Tərəflərin razılığı əsasında Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının inşası təmin ediləcək”.(axar)

Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycanı silahlara nəzarət sazişi imzalamağa dəvət edib. Sozcu.az “Sputnik Ermənistan”a istinadən xəbər verir ki, bu barədə o, “Mülki Müqavilə” partiyasının üzvləri ilə görüşündə deyib. Baş nazir bildirib ki, bu halda Ermənistan və Azərbaycan silahlarla bağlı konkret razılaşmalar əldə edəcək və bu razılaşmaların həyata keçirilməsi üçün bir-birlərinə nəzarət etmək imkanı əldə edəcəklər. Eyni zamanda o qeyd edib ki, Ermənistan və Azərbaycan hələ də müxtəlif diplomatik dillərdə danışırlar. Bu kontekstdə Paşinyan bəyan edib ki, həm Ermənistanda, həm Azərbaycanda, həm də başqa ölkələrdə sülhdə maraqlı olmayan qüvvələr var.

“Ermənistan Rusiyanın vasitəçiliyinə, hətta KTMT çərçivəsində əməkdaşlığa da qarşıdır”. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan İctimai Televiziyaya müsahibəsində deyib. Rusiya ilə hərbi-texniki sahədə əməkdaşlığa gəlincə, Ermənistan hakimiyyəti ordunun döyüş hazırlığını artırmaq üçün hər şeyi etməyə çalışdığını və bu məqsədlə imkan daxilində silah almağı planlaşdırdığını iddia etsə də, Qriqoryan Rusiyadan yeni silah almayacaqlarını bildirib.  Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri Moskva ilə İrəvan arasında silah tədarükünə dair yeni razılaşmalar barədə məlumatları təkzib edib. Qriqoryan Ermənistanın aldığı silahlarla bağlı sual verən jurnalistə etirazını bildirərək deyib ki, bu barədə açıq danışılmamalıdır. Qriqoryanın müsahibəsində ən maraqlı məqam danışıqlar prosesində müəyyən problemlərin olduğunu etiraf etməsidir. Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan sülh müqaviləsi prosesində geriləmə müşahidə edildiyini desə də, hakimiyyət ictimaiyyəti sülh sayəsində Ermənistanın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü təmin edə biləcəyinə inandırmaqda davam edir: “Sülh müqaviləsi, ilk növbədə, regionda Ermənistan və Azərbaycan arasında birgəyaşayış imkanlarına aiddir və nə Ermənistan, nə də Azərbaycanın bir-birinə qarşı ərazi iddiası var. Bu, müqavilənin imzalanması üçün vacib şərtdir və Ermənistan bu istiqamətdə irəliləyir”, – deyə Qriqoryan bildirib.

Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri Fərid Şəfiyev hazırki mərhələdə Ermənistanla Azərbaycan arasında tutarlı razılığın əldə edilməsini çətin məsələ sayır. Sozcu.az Report-a istinadla xəbər verir ki, o son proseslərin bunu bir daha təsdiqlədiyini bildirib. F.Şəfiyev hesab edir ki, Bakı və İrəvan arasında anklavlar məsələsi delimitasiya prosesi çərçivəsində həll edilməlidir: “Dekabr ayında bizim müəyyən dərəcədə daha optimistik əsaslarımız vardı, indi isə həllinə ciddi ehtiyac duyulan bir neçə məsələ var. Buraya qarant, delimitasiya-xəritə, nəqliyyat yolları və ya Zəngəzur dəhlizi kimi məsələlər daxildir. Xüsusilə də anklavlar məsələsi gündəmdədir. Amma düzünü deməliyəmsə, mən tezliklə bir həll yolunun tapılacağını görmürəm”. Mərkəz sədri buna səbəb kimi Ermənistan rəhbərliyində normal danışıq aparmaq ənənəsinin olmamasını, bunun çox çətin iş olduğunu göstərib: “Yaxın tarixə nəzər saldıqda da bunu görürük. Məsələn, 2020-ci ildə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı öhdəlik götürüldü, ancaq üç il davam edən danışıqlar nəticə vermədi, ona görə də biz İran vasitəsilə alternativ yol yaradırıq. Bunu görən ermənilər indi düşüblər ortaya, deyirlər ki, biz də hazırıq, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan “Sülh Qovşağı” məsələsini irəli sürüb”. Mərkəz rəhbəri həmin şərtlərin Azərbaycanı qane etmədiyini də diqqətə çatdırıb: “Sülh Qovşağı” layihəsi piar aksiyadır. Düzdür, dekabrın əvvəlində COP29 və əsirlərin dəyişdirilməsi ilə bağlı qərarlar müəyyən məqam yaratmışdı. Amma hazırkı hadisələr və Prezidentin son şərhləri göstərir ki, Ermənistanla tutarlı razılıq əldə edilməsi çətin məsələdir”.

ABŞ Bakı ilə İrəvan arasında davamlı sülhün bərqərar olmasının mümkünlüyünə inanır. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Dövlət Departamentinin mətbuat katibinin müavini Vedant Patel brifinq zamanı deyib. "Ermənistanla Azərbaycan arasında davamlı sülhün mümkün olduğuna hələ də inanırıq. Bu, Dövlət Departamentinin çalışacağı bir məsələdir. Lui Bono, dövlət katibi və digərləri bu işlə fəal məşğuldurlar", - diplomat diqqətə çatdırıb. Qeyd edək ki, rəsmi Vaşinqton Ermənistandakı səfirliyi vasitəsilə yanvarın 9-da bildirib ki, Cənubi Qafqazda sülhə nail olmaq üçün səyləri dəstəkləyəcək. Bu bəyanat ABŞ-nin Qafqaz danışıqları üzrə baş müşaviri Lui Bononun İrəvana səfərindən dərhal sonra verilib. Xatırladaq ki, L.Bono yanvarın 8-dən etibarən İrəvanda səfərdədir. O, Ermənistanın bir sıra rəsmiləri ilə görüşüb.

Ermənistan Azərbaycanın narazılığından sonra Arazdəyəndə yerləşən Amerika-Erməni metallurgiya zavodunun Ararata köçürülməsi üçün 3 milyard 500 milyon dram ayırıb. Sozcu.az xəbər verir ki, İrəvan sözügedən məbləği 4 il müddətinə köçürmək şərti ilə illik 8 faizlə “GTB Steel” şirkətinə ayırıb. Qeyd edilib ki, 2023-cü il dekabrın 14-də hökumət Ararat qəsəbəsində polad zavodunun tikintisi üzrə investisiya layihəsinin təsdiq edilməsi və torpaq sahələrinin bağışlanmasına razılıq verilməsi haqqında qərar qəbul edib.

Bizə qarşı olan mənfi münasibət, ənənəvi mənbələrdən gələn mənfi münasibət dayanmayacaq. Ermənistanı silahlandırma cəhdləri bu məqsədi daşıyır ki, bizi daim təzyiq altında saxlasınlar. Sozcu.az xəbər verir ki, bu fikirləri Prezident İlham Əliyev yanvarın 10-da yerli televiziya kanallarına müsahibəsində səsləndirib. Dövlət başçısı deyib ki, bu, bizi bundan sonra da rahat yaşamağa qoymamaq üçün səylərdir və əfsuslar olsun, burada da Fransa yenə ön plandadır. “Bu gün Ermənistanı silahlandıran, onlara ürək-dirək verən, onların hərbçilərini hazırlayan və növbəti müharibəyə hazırlayan ölkə Fransadır. Ona görə mən deyəndə ki, Fransanın siyasəti Qafqazda gərginliyin artmasına səbəb olur, məhz bunu nəzərdə tuturdum”, - deyə Prezident vurğulayıb.

Ermənistanın XİN başçısı Ararat Mirzoyan Aİ-nin mülki monitorinq missiyasını Azərbaycanla sərhəddə təhlükəsizlik və sabitliyin mühüm amili adlandırıb. Sozcu.az "Sputnik Armenia"ya istinadən xəbər verir ki, o, İrəvanda olan yunanıstanlı həmkarı ilə birgə keçirdiyi mətbuat konfransında bu barədə danışıb. "Bununla belə, Avropa İttifaqı ilə münasibətləri dərinləşdirmək üçün çox uzun yol var. Tərəflər hazırda bir sıra konkret proqramları və tədbirləri müzakirə edirlər", - o bildirib.

Roma Papası Fransisk Azərbaycan və Ermənistanı sülhə çağırıb. Sozcu.az xəbər verir ki, o, bu barədə Vatikanda akkreditə olunmuş diplomatlara müraciət edərkən bildirib. Roma Papası Azərbaycan və Ermənistanı sülhə nail olmağa səsləyib. O, həmçinin Cənubi Qafqazdakı durumdan narahatlığını bildirib. Fransisk dini abidələrə hörmətlə yanaşmağın vacibliyini vurğulayıb.

Milli Şura üzvü Tofiq Yaqublu sabah məhkəmə qarşısına çıxarılacaq. Sozcu.az-ın məlumatına görə, bu barədə vəkil Aqil Layic bildirib. Tofiq Yaqublunun ev dustaqlığı məsələsinə sabah - 9 yanvar 2024-cü il tarixində saat 14:30-da Nərimanov rayon Məhkəməsində hakim Gültəkin Əsədovanın icraatında baxılacaq”, - vəkil deyib.

2020-ci il 10 noyabr tarixli üçtərəfli Bəyanatda Ermənistan vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətini təşkil etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları ilə onun Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqələrinin təhlükəsizliyinə zəmanət vermək barədə öhdəlik götürüb. Bunu Azərbaycan Respublikası Prezidentinin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev Almaniyanın “Berliner Zeitung” qəzetinə müsahibəsində deyib. O qeyd edib ki, Azərbaycan Naxçıvanla lazımi əlaqənin yaradılmasında maraqlıdır, ancaq Ermənistan öhdəlik götürməsinə baxmayaraq, artıq üç ildir ki, bu prosesə mane olur. “Ona görə də Azərbaycan artıq İranla onun ərazisindən keçən alternativ marşrut barədə razılığa gəlib. Biz Ermənistan tərəfinin öz öhdəliyini yerinə yetirməyə hazır olmasını və kommunikasiya marşrutlarımızı şaxələndirmək üçün hər fürsətdən istifadə etməsini gözləmək niyyətində deyilik”, - o deyib. H.Hacıyev vurğulayıb ki, Azərbaycan malların gömrük və sərhəd nəzarətindən yalnız Azərbaycanın əsas hissəsindən Naxçıvan Muxtar Respublikasına daşındığı zaman azad edilməsini gözləyir. O qeyd edib ki, mallar Azərbaycandan üçüncü ölkəyə daşındıqda, təbii ki, tətbiq olunan gömrük və sərhəd nəzarəti Ermənistan tərəfindən təmin olunacaq. “Önəmli olan Ermənistanın həqiqətən də bu layihədə maraqlı olub-olmamasıdır. Xoşniyyətli istək olduqdan sonra texniki məsələlər yaradıcı təfəkkür vasitəsilə tapıla bilər. Velosiped icad etməyə ehtiyac yoxdur. Ermənistandan keçən marşrut İrəvanın öhdəliyidir və onlar buna əməl etməlidirlər. Başqa sözlə, “Pacta sunt servanda” (Razılaşmalar yerinə yetirilməlidir)”, - H.Hacıyev deyib. Prezidentin köməkçisi deyib ki, beynəlxalq təcrübə, humanitar prinsiplər də Ermənistandan Naxçıvanı Azərbaycanın əsas hissəsindən blokadaya almağı dayandırmağı tələb edir. “Hələlik biz Ermənistandan heç bir səy görmürük. Əksinə, Ermənistan “Sülhün kəsişməsi” layihəsinin təşəbbüskarı olmaqla, üçtərəfli Bəyanatdan irəli gələn öhdəliyindən boyun qaçırmağa və yalandan özünü regional blokadanın açılmasını fəal şəkildə dəstəkləyən tərəf kimi təqdim etməyə çalışır. Ancaq reallıqda isə regionda kommunikasiyanın açılmasına hələ də mane olan məhz Ermənistandır”.

Nüfuzlu “The Guardian” nəşrində Azərbaycanla bağlı məqalə dərc olunub.  Sozcu.az xəbər verir ki, məqalənin müəllifi Patrik Vinturun, ilk növbədə, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın bu günlərdə Sankt-Peterburqda görüşdüklərini xatırladıb. Qeyd edilib ki, Azərbaycanın rəsmi şəxsləri ölkənin çoxillik münaqişəyə son qoymaq üçün Ermənistanla sülh sazişinin imzalanmasına yaxın olduğunu bəyan ediblər. O, Azərbaycanın antiterror tədbirləri nəticəsində Qarabağ bölgəsi üzərində nəzarəti tam bərpa etdiyini bildirib. Vurğulanıb ki, iki ölkə münasibətləri normallaşdırmaq və sərhədləri qarşılıqlı tanımaqla sülh sazişinin imzalanması barədə danışıqları sürətləndirib. Oxucuların diqqətinə çatdırılıb ki, bu yaxınlarda hər iki tərəf xoş məram nümayiş etdirərək saxlanılan şəxsləri dəyişdirib. Eyni zamanda, tərəflər vasitəçi olmadan birgə bəyanatla çıxış ediblər. Məqalədə bildirilib ki, dekabrın 26-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Sankt-Peterburqda Paşinyanla görüşüb. Tərəflər artıq sülh sazişi üzrə potensial və nisbətən qısahəcmli bir neçə layihəni mübadilə ediblər. Azərbaycan Prezidentinin xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndəsi Elçin Əmirbəyov deyib ki, ölkə hazırda sonuncu sülh sazişi layihəsində göstərdiyi təkliflərə Ermənistanın cavabını gözləyir. “Anlamaq vacibdir ki, danışıqların belə bir həlledici mərhələsində biz göründüyü kimi, yekun sazişin imzalanmasından elə də uzaq deyilik, bu halda bizə nəticəyə gətirib çıxaracaq səylər gərəkdir. Mən bilirəm ki, üç onillik ərzində davam edən və heç bir ciddi nəticələr verməyən danışıqlardan sonra tərəflərin hər birində müəyyən yorğunluq, üstəlik, hər hansı həqiqi nəticələr olmadan tərəflərin bir-biri ilə görüşlərinin hələ nə qədər davam edəcəyi ilə bağlı yaranmış məyusluq var”, - deyə o qeyd edib. Müəllif qeyd edir ki, E.Əmirbəyovun sözlərinə görə, sülh sazişi layihəsinin beş prinsipi aşağıdakı maddələri ehtiva edir: bir-birinin ərazi bütövlüyünə, suverenliyinə və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin toxunulmazlığına qarşılıqlı hörmət, indi və gələcəkdə bir-birilərinə qarşı hər hansı ərazi iddialarını və ziddiyyət təşkil edən hər hansı aktları, gücdən istifadə və ya güc tətbiq etmək hədəsi kimi BMT nizamnaməsinə zidd olan hər hansı hərəkətləri rədd etmək, eyni zamanda, Ermənistan ilə Azərbaycan arasında sərhədlərin delimitasiyası, iki ölkə arasında kommunikasiyaların və əlaqələrin qurulması. Sərhədlərin demarkasiyası məsələsi çətin olduğundan daha sonrakı mərhələdə də həll edilə bilər. Azərbaycan, həmçinin bu sazişin müəyyən mənada mübahisələrin həlli mexanizmini də nəzərdə tutmasını istəyir. “Biz, həmçinin yarana biləcək bütün mümkün anlaşılmazlıqları və fərqlilikləri yoluna qoya biləcək ikitərəfli komissiyanın yaradılmasını ehtiva edən maddənin sülh sazişində öz əksini tapacağı müqaviləyə nail olmağa üstünlük veririk”, - deyə nəşr E.Əmirbəyovun sözlərindən sitat gətirir. Müəllif, eyni zamanda, Naxçıvan məsələsinə də toxunur, 2020-ci ilin noyabrında imzalanmış Bəyanatda Paşinyanın Ermənistan ərazisindən keçməklə Azərbaycanın əsas hissəsini Naxçıvanla birləşdirən nəqliyyat kommunikasiyalarının açılmasına razılıq verdiyini bildirib. “Biz bundan artıq vaxt itirə bilmərik. Üç il ərzində Ermənistan hətta 42 kilometrlik yolun texniki-iqtisadi əsaslandırılmasına başlamayıb. Əlbəttə, biz Ermənistanı üzərinə öhdəlik kimi götürdüyü işi görməyə vadar edə bilmərik, üstəlik, bu layihəni zorla da olsa həyata keçirmək üçün həmin ölkənin ərazisinə müdaxilə edəcəyimizi güman etmək də çox mənasızdır. Buna görə də, biz İrandan keçməklə avtomobil və dəmir yolu xəttinin inşası üçün Tehrana müraciət etdik”, – deyə xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndə qeyd edib.