Sağlamlıq

"Koronavirusa yoluxma hallarının azalması bizi arxayınlaşdırmamalıdır və özümüzü qorumağa davam etməliyik". Bunu Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Azərbaycandakı nümayəndəsi və ölkə ofisinin rəhbəri Dr. Hande Harmancı İmmunlaşdırma Həftəsi ərzində Göygöl rayonunda təşkil edilən tədbirdən sonra jurnalistlərə açıqlamasında deyib. O, koronavirusa yoluxmanın bütün dünyada olduğu kimi Azərbaycanda da azaldığını söyləyib: "Ümid edirik ki, koronavirus pandemiyası tez bir zamanda tamamilə bitəcək. Lakin virusa yoluxmanın azalması bizi arxayın etməməlidir". Qeyd edək ki, Avropa İttifaqının (Aİ) maliyyə dəstəyi ilə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) və BMT-nin Uşaq Fondu (UNICEF) tərəfindən Avropa İmmunlaşdırma Həftəsində Qobustan, Yevlax, Mingəçevir və Göygöl rayonlarında peyvəndlərlə bağlı maarifləndirmə xarakterli silsilə tədbirlər təşkil edilib.

Kababın faydası təkcə tərkibi ilə deyil, həm də düzgün hazırlanma üsulu ilə müəyyən olunur.  “Medicina” xəbər verir ki, toyuq şiş kababı bütün növlərdən ən faydalısıdır. Həkim - diyetoloq Olqa Listopadovanın sözlərinə görə, toyuq əti bədən üçün ən yumşaq və asan həzm olunanıdır. O, qril və ya manqalda hazırlanması üçün yalnız soğan, ədviyyat və mineral sudan istifadə etməyi məsləhət gördü. Sirkə, souslar, konservantlar və şəkər olan marinadlar əlavə etməkdən çəkinin. Gündə 3 orta tikə kabab sağlam insan üçün məqbul hesab edilir. Kababı ketçup və mayonezlə qarışdırmamalısız, bu yeməyi daha da yağlı və çətin həzm edəcək, həmçinin şiriin, qazlı içkilərlə kabab yemək olmaz. Pivədən də çəkinmək lazımdır. Bu içkilər mədənin selikli qişasını qıcıqlandırır və şişkinliyə səbəb olur. Həkim onu da qeyd edib ki, yağlı ətin bol istehlakı qaraciyər, öd kisəsi, mədəaltı vəzi xəstəliklərinin kəskinləşməsinə səbəb ola bilər. Mədə xorası, sürüşmə, yırtıq, Barret özofagusundan əziyyət çəkən insanlar üçün bərk kabab qadağandır. Həddindən artıq kabab yeməyin ağır nəticələri: mədə nahiyəsində narahatlıq və ağrı, sağ və sol hipokondriya. Tərəvəzdən olan kabablar (pamidor, badımcan və bibər) sağlamlıq üçün faydalıdır.  Çünki tərkibində vitaminlər, minerallar, antioksidantlar və lif var. Toyuq və ya hinduşka kabab üçün əla seçimdir, çünki mal və ya donuz ətindən daha az doymuş yağ və zülalda yüksəkdir.  Tərəvəzlərin həddindən artıq manqalda bişirilməsi bir çox vitamin və mineralları məhv edə bilər. Həmçinin məhsulda kanserogenlərin əmələ gəlməsinə səbəb olur.  Buna görə də tərəvəz kabablarını manqalda bişirərkən tərəvəzləri yüngül qabığa qədər qızartmaq, lakin çox bişirməmək tövsiyə olunur. 

Bəzi məhsullar dərmanların həzminə mane olur və ya təsirini tamamilə neytrallaşdırır. İnsanın vəziyyəti ağır olarsa, bu, son dərəcə təhlükəli ola bilər.  Sozcu.az lent.az-a istinadən bildirir ki, buna görə də bu siyahını yadda saxlamağınız məsləhətdir. Onlar dərman qəbul etdikdən sonra və ya ən azı 2 saat əvvəl istehlak edilməlidir. Meyvə şirələri - həb qəbul etmək üçün qətiyyən uyğun deyil. Həmçinin, atenolol (aritmiya əleyhinə dərman) və ya aliskiren (hipertoniya əleyhinə dərman) qəbul edən insanlar müəyyən şirələrlə diqqətli olmalıdırlar. Bir alma və ya portağal yemək bədəninizdəki dərmanların səviyyəsini aşağı sala bilər. Qoz da dərmanlarla yeyilməməlidir. Qalxanabənzər vəzinin pozulması və levotiroksin qəbulu ilə qoz dərmanın effektivliyini azalda bilər. Yemək və dərman qəbul etmək arasında bir neçə saat keçməlidir. ABŞ Qida və Dərman İdarəsinin məlumatına görə, qreypfrut Kron xəstəliyi və ya xoralı kolit üçün dərmanlarla mənfi təsir göstərə bilər. Həmçinin, bu meyvəni statin qəbul edən yüksək xolesterolu olan şəxs yeməməlidir. Əczaçı Dima Kuatonun sözlərinə görə, qreypfrut statinlərin mübadiləsi üçün vacib olan fermentə maneə törədir. Bu o deməkdir ki, dərman qanda qalır və yığılır. Bu, əzələ ağrısı kimi yan təsirlərin riskini artıra bilər. Qreypfrut, həmçinin kalsium kanal blokerinin (hipertoniya dərmanı) effektivliyinə mane ola bilər. Əczaçı Betann Braun banan və anqiotensin çevirən ferment inhibitorları arasında arzuolunmaz qarşılıqlı təsirlər barədə xəbərdarlıq edir. Qan təzyiqi inhibitorlarını banan kimi kaliumla zəngin qidalarla birlikdə qəbul etmək mənfi təsir göstərə bilər. Bədəndə yüksək miqdarda kalium ürək aritmiyasına səbəb ola bilər.

Aprelin 24-də qida zəhərlənməsi səbəbilə TƏBİB-in tabeliyindəki Lənkəran Rayon Mərkəzi Xəstəxanasına yerləşdirilən 10 nəfərin müalicəsi davam etdirilir. Bu barədə TƏBİB-dən APA-nın sorğusuna cavabda bildirilib. "Tibb müəssisəsinin müvafiq şöbəsində müalicə alan şəxslərin vəziyyətləri stabildir", - deyə vurğulanıb. Qeyd edək ki, ötən gün Lənkəran rayonunun Bəliton kənd sakini Ağayev Arzuman Vəliağa oğlunun yaşadığı evdə keçirilən ad günü mərasimindən sonra sonuncu, onun ailə üzvləri və qohumları, ümumilikdə 17 nəfər şəxs “dəqiqləşdirilməmiş zəhərlənmə, ürək bulanma” diaqnozu ilə Lənkəran rayon mərkəzi xəstəxanasına daxil olublar. Onlara ilkin tibbi yardım göstərildikdən sonra 7 nəfər şəxsin vəziyyəti yaxşı olduğundan evə buraxılıb. Hazırda faktla bağlı Lənkəran şəhər-rayon polis şöbəsində araşdırma aparılır.

Ramazan ayı bitdikdən sonra oruc tutan şəxslər əvvəlki qidalanmaya qayıdır. Bir ay ərzində fərqli rejimə uyğunlaşan orqanizmdə normal qidalanmaya dönən zaman bəzi narahatlıqlar baş verə bilər. Narahatlığın olmaması üçün normal qida rasionuna qayıdarkən bəzi məqamlara diqqət yetirmək lazımdır. Sozcu.az xəbər verir ki, Kliniki Tibbi Mərkəzin Terapiya şöbəsinin uzman həkim-terapevti Nuranə Əliyeva bildirir ki, bir aylıq Ramazan ayı müddətində metabolizmanın sürəti azalır. İnsanın uzun müddət ac qalıb qəfil normal qidalanmaya dönməsi sürətli olmamalıdır: “Zəifləmiş metabolizma ilə normal qidalanmaya keçmək, oruc tutan şəxslərdə çəki artımına səbəb ola bilir. Çəki artımı olmasın deyə gün ərzindən 2.5-3 litr maye qəbul etmək lazımdır. Səhər qidalanmaya ilıq su ilə başlamaq olar. Bu həm həzm sisteminə kömək edir, həm də insanların özlərini daha yüngül hiss etmələrinə, köp şikayətinin olmamasına şərait yaradır". N. Əliyeva bildirir ki, səhər yeməklərində yüngül qidalardan istifadə etmək, ağır yeməklərdən isə çəkinmək lazımdır: “Səhər yeməyində az yağ, az duzlu pendir, yumurtadan hazırlanmış omletlərdən istifadə etmək olar. Gün ərzində iki yemək vaxtı arasında da qida qəbulu vacibdir. Bu, meyvə, bir stəkan qatıq, əgər laktoza qarşı dözümsüzlük yoxdursa, süd ola bilər. Günorta daha çox tərəvəz yeməklərinə üstünlük verilməsi tövsiyə edilir. Axşam yeməklərində ət tərkibli yeməklərin olması vacibdir. Bu dövrdə mümkün qədər karbohidrat ağırlıqlı, şəkəri çox olan qidalardan istifadə edilməməlidir. Çünki şəkərli qidalar anidən qandakı insulini yüksəldir. Bununla yanaşı, axşam yeməyi gecə yatmazdan azı 4 saat əvvəl bitirmək lazımdır. Yatmazdan öncə yaşıl çay, çobanyastığı çayı, bitki çaylardan istifadə edə bilərlər. İlıq süd və ya su içmək olar”./APA

Gündə bir stəkan qaragilə qan təzyiqini aşağı salıb, beyin funksiyasını yaxşılaşdıra bilər. Sozcu.az AZƏRTAC-a istinadla bildirir ki, bununla bağlı tədqiqat "American Journal of Clinical Nutrition" jurnalında dərc olunub. Araşdırmaya görə, qaragilədə olan polifenolların istehlakı damar və beyin funksiyasının yaxşılaşması ilə əlaqələndirilir. Qaragilənin sağlamlığa necə təsir edə biləcəyini daha yaxşı anlamaq üçün tədqiqatçılar sınaq keçiriblər. Araşdırmaya 65-80 yaş aralığında 61 sağlam kişi və qadın daxil edilib. İştirakçılar 12 həftə ərzində təxminən 178 qram təzə qaragilə ekvivalenti olan 26 qram qurudulmuş yabanı qaragilə tozundan hazırlanan içki içiblər. Nəhayət, qaragilə yeyənlərin digərlərinə nisbətən daha aşağı qan təzyiqi ilə yanaşı, müvafiq tapşırıqlarda yaddaş və diqqətinin də artması müşahidə edilib. Tədqiqatçılar qeyd edib ki, araşdırmanın nəticələrinə görə yabanı qaragilədə olan polifenollar yaşlı insanlarda ürək-damar xəstəlikləri riskini azalda bilər.

Kardioloq Faina Lobjanidze yaşlı insanların ürəyinə və damarlarına zərər verən pis vərdişləri açıqlayıb. Sozcu.az xəbər verir ki, həkim bu barədə Gazete.ru-ya danışıb. Həkimin sözlərinə görə, yaşlı insanların səhhətinə zərər vuran əsas amil hərəkətsizlikdir. Odur ki, gün ərzində çox hərəkət etmək lazımdır. Həkim çoxlu tərəvəz yemək lazım olduğunu da xatırladıb. Eyni zamanda duz qəbulunu azaltmağı məsləhət görür. "Orta hesabla bir insan gün ərzində təxminən 9 qram duz yeyir, amma 5 qramı keçməməsi tövsiyə olunur. Bu tendensiya təzyiqin artmasına və hipertoniyanın erkən inkişafına kömək edir", - Lobjanidze müsahibəsində deyib. Həkim həmçinin problemləri ürəyinizə salmamağı və xırda şeylərə görə narahat olmamağı da tövsiyə edib. (publika.az)

İmsak vaxtı zəncəfil kompotu içmək orqanizm üçün çox faydalıdır.  Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, zəncəfil kompotu orqanizm üçün faydalı olan vitaminlərlə zəngindir.  Zəncəfil kompotu həmçinin bədəndəki əlavə yağları əridərək arıqlamağa kömək edir.  Zəncəfil kompotunu hazırlamaq üçün lazım olan məhsullar: 5 dilim zəncəfil 2 xörək qaşığı kişmiş 1 litr su 1 alma 1 çubuq darçın

Sadə məşqlərin köməyi ilə bədənin daha sürətli yuxuya getməsinə kömək edə bilərsiniz, eyni zamanda yatmazdan əvvəl həddindən artıq fəaliyyətin qəbuledilməz olduğunu nəzərə almaq lazımdır. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə "Ria Novosti"yə psixoloq, kinezioloq Anna Ovnitskaya məlumat verib. "Orqanizmin yuxu rejiminə keçməyə hazırlaşdığı saat 19:00-dan 20:00-a qədər endokrin sistemin tsikllərini nəzərə alaraq, həddindən artıq fiziki fəaliyyət, həddindən artıq yemək, ağır fiziki fəaliyyətlə məşğul olmaq, məşq etmək, həddindən artıq emosional ünsiyyətə girmək və ya televizora baxmaq tövsiyə edilmir. Yuxuya getməyin ən yaxşı yollarından biri masajdır. Məsələn, üz üçün xüsusi məşqlər edə bilərsiniz: qaşlarınızı yuxarı qaldırın, üçə qədər sayın və yavaş-yavaş aşağı salın, sonra alnınızı güclü şəkildə büzün və üz ifadələrini zəiflədin. Siz həmçinin gözlərinizi bağlaya, sonra yavaş-yavaş aça bilərsiniz. Bu, sakitlik və emosional tarazlığa nail olmağa kömək edəcək. Üzün digər hissələri də masaja cəlb edilə bilər. Məsələn, çənənizi sıxın, sonra rahatlayın və ya ağzınızı və dodaqlarınızı sıxın, onları hərəkət etdirin və yavaş-yavaş əzələləri buraxın. Yaxud da yataqda rahatlamaq üçün gözlərinizə isti bir sarğı qoya bilərsiniz", - ekspert qeyd edib. Ovnitskaya prosedurun sonunda barmaqları üzdə gəzdirməyi məsləhət görüb. "Masaja qaşlardan yuxarıya, alnın ortasından gicgahlara qədər sığallamaqla başlamaq, üzdən başın arxasına və qulaqdan kəllə sümüyünə qədər nahiyəni yumşaq bir şəkildə masaj etmək tövsiyə olunur. Barmaqlar yorulursa, o zaman terapevtik masaj fırçasından istifadə edə bilərsiniz, bu da beyin dövranını yaxşılaşdırıb təzyiqi azaldacaq. Bəzi əzələləri rahatlaşdırmaqla biz emosional sferanın işinə də təsir edə bilərik. Gərginləşən zaman boyun yuxarı hissəsinin çiyin qurşağının nahiyəsini dartmış oluruq və o, yatmazdan əvvəl də rahatlanmalıdır. Məsələn, nəfəs alarkən çiyinləri yuxarı qaldırın və nəfəs verərkən əlləri aşağı salın, eyni zamanda çənəni boyun altına əyin, sakit nəfəs alıb verin və bir müddət belə oturun. Əlləri və ayaqları rahatlaşdırmaq faydalıdır, bunun üçün əzalarla dairəvi hərəkətlər etmək kifayətdir. Eyni zamanda, nəfəs almağa nəzarət etmək vacibdir, o, sakit və ritmik olmalıdır ki, bu da vegetativ və endokrin sistemlərə müsbət təsir göstərəcək", - ekspert yekunda bildirib. (publika.az)

Ramazan ayında bədən sağlamlığınızı qorumaq üçün sahur və iftarda yediyiniz qidalara diqqət etməlisiniz. Xüsusilə iftar vaxtı müəyyən qidaları istehlak etməməlisiniz.  Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, qida üzrə mütəxəssis Vedat Göral bildirib ki, Ramazan ayında düzgün qidalanmamaq bir çox mənfiliklərə səbəb ola bilər. Onun sözlərinə görə, iftar vaxtı həddindən artıq çox yemək həzmsizlik, şişkinlik, mədə narahatlığı, qəbizlik, yüksək təzyiqin yaranmasına səbəb ola bilər: "Oruc su və ya xurma ilə açılmalıdır. Daha sonra yarım kasa şorba içilməlidir. Bu zaman bir dilim tam taxıl çörəyi istehlak etmək daha faydalıdır. Qısa fasilədən sonra mümkünsə əsas yeməyə başlanılmalıdır. Xəmir yeməkləri mümkün qədər az istehlak etməli, yeməyi yavaş-yavaş və yaxşıca çeynəyərək yeməliyik. Bundan əlavə, iftar yeməyinə qatıq, ayran, bir neçə dilim tam buğda və ya çovdar çörəyi əlavə edilməlidir. Çay və kofe iftardan ən azı yarım saat sonra içilməlidir. Çay mümkünsə açıq və limonlu olmalıdır. Yeməkdən sonra bitki çaylarına da üstünlük vermək olar".

Baş ağrısı ən çox görülən sağlamlıq problemlərindən biridir. Baş ağrısı təkcə böyüklərin deyil, uşaqların da şikayət etdiyi problemdir.  Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, Uşaq Nevrologiyası Mütəxəssisi dossent Hepsen Mine Serin bildirib ki, uşaqlarda baş ağrılarının olnmasının bir çox səbəbi var.  Onun sözlərinə görə, uşaq tez-tez baş ağrılarından şikayətlənirsə, gündəlik işlərini yerinə yetirməkdə çətinlik çəkirsə, məktəbə getmək istəmirsə və ev tapşırıqlarını yerinə yetirə bilmirsə, mütləq həkimə müraciət etmək lazımdır: "Ailələrin diqqət etməli olduğu mühüm məqam isə başı ağrıyan uşağa ağrıkəsici verməkdir. Çünki tez-tez istifadə olunan ağrıkəsicilər uşaqlarda baş ağrılarının daha uzun və şiddətli olmasına və müalicəsini çətinləşdirə bilər. Hər yaşda ola bilən miqren uşaqlarda da inkişaf edir və xüsusilə yeniyetməlik dövründə rast gəlinir. Migren kimi təkrarlanan baş ağrıları uşaqların həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər. Uşaqlarda migren simptomları böyüklərdən bir qədər fərqli ola bilər. Adətən, böyüklərdən fərqli olaraq, ağrı başın hər iki yerinə təsir edə bilər. Yetkinlərdə olduğu kimi uşaqlarda da başgicəllənmə, işığa və qoxuya qarşı həssaslıq, görmə zəifliyi və yorğunluq kimi problemlər ola bilər".  Uşaqlıq dövründə baş ağrıları "ilkin" və "ikinci dərəcəli" baş ağrıları olaraq iki qrupa bölünür. Birinci dərəcəli baş ağrıları: Migren və gərginlik adətən yeniyetməlikdə baş ağrılarının ümumi səbəbləridir. İkinci dərəcəli baş ağrıları: Bakterial infeksiyalar, burun tıxanıqlığı, diş kariyesləri, görmə pozğunluğu, hipertoniya, beyin şişi, hidrosefali, beyin qanaması və kəllə-beyin travması nəticəsində yaranır.

Dərman vasitələrinin dövlət qeydiyyatına alınması qaydası dəyişir. Bu, Milli Məclisin bu gün keçirilən iclasında müzakirəyə çıxarılan “Dərman vasitələri haqqında” qanuna təklif edilən dəyişiklikdə əksini tapıb. Layihəyə əsasən, müxtəlif dərman vasitələrinin eyni əmtəə nişanı adı altında (eyni istehsalçının (və ya həmin istehsalçının lisenziyası əsasında istehsal olunmuş) eyni əmtəə nişanı adı altında, lakin təsiredici maddənin dozası, farmasevtik forması, ticarət qablaşdırması və ya qablaşdırma miqdarı fərqli olan dərman vasitələri istisna olmaqla) dövlət qeydiyyatına alınmasına yol verilməyəcək. Qüvvədə olan qanuna əsasən isə müxtəlif dərman vasitələrinin eyni ticarət adı altında dövlət qeydiyyatına alınmasına yol verilmir. Dəyişikliklə bu tələb yumşaldılır. Müzakirələrdən sonra qanun layihəsi səsverməyə çıxarılaraq birinci oxunuşda qəbul edilib.