Sağlamlıq

Özəl tibbi praktika ilə məşğul olan fiziki şəxslər ödəniləcək məbləği nağdsız qəbul edə biləcəklər. Sozcu.az xəbər verir ki, bununla bağlı “Özəl tibb fəaliyyəti haqqında” qanuna dəyişiklik layihəsi təklif edilib. “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” qanununa edilən dəyişikliyə əsasən nağdsız hesablaşmaların əhatə dairəsi genişləndirilərək bu sıraya tibb müəssisələri ilə yanaşı, özəl tibbi praktika ilə məşğul olan fiziki şəxslər tərəfindən göstərilən tibbi xidmətlər üzrə bir əməliyyat çərçivəsində 500 manatdan artıq olan ödənişlər də əlavə edilib. Bununla da, hüquqi şəxs yaradıb-yaratmamasından asılı olmayaraq, bütün özəl tibbi fəaliyyətə nağdsız əməliyyatlara münasibətdə eyni hüquqi rejim tətbiq olunub. "Özəl tibb fəaliyyəti haqqında” qanun layihəsi də, qeyd olunan “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” qanunun icrası ilə əlaqədar hazırlanıb və uyğunlaşdırma məqsədi daşıyır.

Azərbaycanda 50-yə yaxın özəl tibb müəssisəsində nöqsanlar aşkarlanıb. Bu barədə Səhiyyə Nazirliyinin Analitik Ekspertiza Mərkəzindən (AEM) məlumat verilib. Bildirilib ki, mərkəz tərəfindən özəl tibb müəssisələrində planlaşdırılmış və plandankənar yoxlamalar keçirilir. Bu ilin I rübü ərzində plan üzrə yoxlamalar siyahısında olan 77 özəl tibb müəssisəsindən 49-da planlı yoxlamalar baş tutub. Bunun nəticəsi olaraq, 38 müəssisədə nöqsanlar aşkarlanıb. Digər 28 özəl müəssisədə isə reyestrdən imtina, ünvan dəyişmə, təmir və ya lisenziyanın ləğvi səbəbindən yoxlamaların aparılması mümkün olmayıb, 11 müəssisədə isə heç bir nöqsan aşkarlanmayıb. Eyni zamanda, plandankənar yoxlamalar nəzərdə tutulmuş 33 müəssisənin 28-də yoxlamalar aparılıb. Nəticədə 8 müəssisədə nöqsanlar aşkarlanıb. Aparılan monitorinqlərin nəticəsində İnzibati Xətalar Məcəlləsinin (İXM) 210.1, 215.1 və 215.4 maddələrinə əsasən 52 protokol tərtib edilib və icraata göndərilib. Qeyd edilməlidir ki, İXM-in 210.1–ci maddəsinə (lisenziya olmadan özəl tibbi fəaliyyətlə və ya əczaçılıqla məşğul olmağa görə) fiziki şəxslər 2 000 manatdan 3 000 manatadək, vəzifəli şəxslər 5 000 manatdan 10 000 manatadək, hüquqi şəxslər isə 20 000 manatdan 30 000 manatadək cərimə edilir. İXM-in 215.1-ci maddəsinə görə (tibb fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər tərəfindən dövlət tibb müəssisələrinin nizamnamələrində və ya özəl tibb fəaliyyəti sahəsində onlara verilmiş lisenziyada göstərilən işlərdən və xidmətlərdən kənar tibb fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə görə) fiziki şəxslər 300 manatdan 500 manatadək, vəzifəli şəxslər 800 manatdan 1 000 manatadək, hüquqi şəxslər isə 6 000 manatdan 8 000 manatadək cərimə edilir. İXM-in 215.4-cü maddəsinə görə (qanunvericiliyə uyğun olaraq sertifikasiyadan keçməyən şəxslərin (işçilərin) praktik tibb və əczaçılıq fəaliyyətinə buraxılmasına görə) vəzifəli şəxslər 800 manatdan 1 000 manatadək, hüquqi şəxslər isə 6 000 manatdan 8 000 manatadək məbləğdə cərimə edilir. Bundan əlavə, 67 özəl tibb müəssisəsinin fəaliyyət ünvanlarında yaradılan şəraitin normativ hüquqi aktların tələblərinə uyğunluğu qiymətləndirilib, onlardan lisenziya almaq üçün edilən 55 müraciətə müsbət rəy verilib.

Telefonda çox vaxt keçirmək hipertoniyaya tutulma riskini 25 faizə qədər artıra bilər. Sozcu.az Medicina.az-a istinadən xəbər verir ki, elmi araşdırmalar telefon danışıqlarının və sosial medianın qan təzyiqinə mənfi təsir etdiyini sübut edib. Gündə cəmi 45 dəqiqə telefonda vaxt keçirmək və sosial medianı izləmək təzyiq xəstəliyinin əsasını qoya bilir. Cənubi Quançjou Tibb Universitetinin professoru Siyanhuey Sinin sözlərinə görə, ürək sağlamlığı üçün insanların telefonla danışmağa sərf etdiyi dəqiqələrin sayı vacibdir: dəqiqələr nə qədər çox olarsa, hipertoniya riski də bir o qədər yüksəkdir. Bu isə gələcəkdə ürək xəstəliyi deməkdir. İstər dostunuzla telefonda danışırsınız, istərsə də iş üçün söhbət edirsinizsə,sərf olunan vaxtı minimuma endirmək tövsiyyə olunur. Araşdırmanın nəticələri göstərib ki, sutkada yarım saatdan çox telefonla danışan insanlar hipertoniyaya 12 faiz daha çox meyllidir. Üstəlik, həftədə altı saat telefon danışığı riski 25 faiz artırıb. Sosial şəbəkələr və gündəlik zənglərin müddəti 30 dəqiqədən çox olmadıqda, hipertoniya inkişaf riskinə təsir göstərə bilməz. Yadda saxlamaq lazımdır ki, telefonun yanında yatmaq olmaz. Elektromaqnit şüalanma bioritmlərimizə təsir edir, bu da yuxusuzluğa, kabuslara və tez-tez gecə oyanmasına səbəb olur. Hipertoniyanın inkişaf riskinin faizi birbaşa həftədə mobil telefonlardan istifadə müddətindən belə asılıdır: 30-50 dəqiqə - 8 faiz 1 saatdan 3 saata qədər - 13 faiz 4 saatdan 6 saata qədər - 16 faiz 6 saatdan çox - 25 faiz Mobil qurğular demək olar ki, bütün bədənimiz tərəfindən udulan radiotezlik enerjisi yayır. Buna əsasən, təkcə qan təzyiqi deyil, həm də görmə, yaddaş, eşitmə və psixo-emosional rifahs mənfi təsir göstərir.

Təzə kartof C vitamini və böyük miqdarda kalium ilə zəngindir. Bu, yaşlı insanların ürək-damar sistemi üçün çox faydalıdır. Sozcu.az AZƏRTAC-a istinadən bildirir ki, diyetoloq Marqarita Korolyovanın sözlərinə görə, bu qida məhsulu orta miqdarda hətta şəkərli diabeti olan yaşlı insanların rasionuna da daxil edilə bilər. Təzə kartof qabığı ilə qəbul edildikdə daha faydalıdır, çünki o bağırsaq üçün faydalı olan lif və mineral maddələrlə zəngindir.

Stres insan orqanizmində yaranan narahatlıq və ya gərginlikdir. Bu hal davamlı olarsa, depresiyaya çevrilə bilər. Sozcu.az Axşam.az-a istinadən xəbər verir ki, streslə mübarizə aparmağın ən asan yollarından biri bitki tərkibli çaydan istifadə etməkdir. Lazım olanlar: 50 qr. çobanyastığı çiçəyi 50 qr. melisa 30 qr biyan kökü 20 qr yaşıl çay Bu bitkiləri qarışdırıb quru şüşə qabda saxlayın. 300 ml qaynar suya 1.5 ç.q əlavə edərək 8 dəqiqə ağzı qapalı olaraq dəmləyin. Hər gecə yatmazdan 2-3 saat əvvəl qəbul edin.

“Ən uğurlu” abortların da ciddi fəsadları olur. Sozcu.az-ın xəbərinə görə, bunu Bakı Baş Səhiyyə Mərkəzinin tabeliyində fəaliyyət göstərən 2 nömrəli Qadın Məsləhətxanasının şöbə müdiri Bilqeyis Qaragöz deyib. “Ümumiyyətlə, abortlar 2 qrupa ayrılır: Erkən və gec abortlar. Hər bir halda qadın sağlamlığı üçün təhlükəli bir prosesdir. Lakin gec həyata keçirilmiş abortlar daha ağır fəsadlar verə bilir. Uşaqlıq, uşaqlıq boynu abort zamanı ciddi zədələnir, uşaqlıq qanaxmaları, xroniki, kəskin iltihabi xəstəliklər, aybaşı tsiklinin pozulması, sonrakı hamiləliklərin sona çatdırılmaması, hətta sonrakı hamiləliklərin baş tutmaması, sonsuzluğa qədər gətirib çıxarda bilər”, - deyə həkim bildirib. Həkim selektiv abort üzrə də ölkəmizdəki vəziyyətin ürəkaçan olmadığını, abortun bu növü üzrə göstəricilərin artdığını diqqətə çatdıran şöbə müdiri bunun təbii cinsi tarazlığın pozulmasına səbəb olacağını, nəticədə isə cəmiyyət üçün təsirsiz ötüşməyəcəyini deyib.

Maqnit qasırğası nədir? Sozcu.az bildirir ki, maqnit fırtınaları maqnitosferin kəskin təsirlərə və günəş küləyinin təzyiqinə reaksiyasıdır. Günəş alovları səbəbindən Yerin maqnit qalxanı titrəməyə və dalğalanmağa başlayır ki, bu da Yerin bütün sahəsinə və müvafiq olaraq insanlara təsir göstərir. Bu dalğalar bir neçə saatdan bir neçə günə qədər davam edir və onların intensivliyi rifahımıza və əhvalımıza birbaşa təsir göstərir. 2023-cü ilin may ayında bir güclü maqnit qasırğası və bir neçə zəif və orta gücdə dalğa gözlənilir. 23-25 ​​may - orta intensivlikli maqnit qasırğası 28 May - güclü maqnit qasırğası.

Alimlər iddia edirlər ki, qan təzyiqinə ciddi nəzarət insult riskini azalda bilər. Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, tədqiqatçılar 458 yaş və yuxarı 50 iştirakçının sağlamlığını araşdırıblar. Tədqiqatçıların fikrincə, daim nəzarət edilən qan təzyiqi insult riskini xeyli azaldır. Qan təzyiqini daha sıx idarə edən xəstələrdə qan axını yaxşılaşır. Bu da ümumi beyin sağlamlığının yaxşılaşdığını göstərir. Qan təzyiqinin intensiv müalicəsi beyin damarlarının zədələnməsini ləngidə və yaşlılarda zehni funksiyanın qorunmasına kömək edə bilər.

Neyrodegenerativ xəstəlikləri olan insanlarda dərin yuxu yaddaş itkisinin qarşısını alır. Bu barədə Berklidəki (ABŞ) Kaliforniya Universitetinin alimləri Altsheymer xəstəliyinin qarşısının alınması ilə bağlı araşdırmalarında bildiriblər. Tədqiqat “BMC Medicine” jurnalında dərc edilib. Tədqiqatlar zamanı alimlər sağlam və demensiya diaqnozu qoyulmuş 62 nəfər yaşlı insanı testdən keçiriblər. Məlumdur ki, Altsheymer xəstəliyi beyində amiloid lövhələrinin (zülalların yığılması) ilə əlaqəlidir. Beta-amiloid yığıntısı olmayan (sağlam) qrup üçün dərin yuxu yaddaşa əlavə təsir göstərməyib. Beyində çöküntü olan insanlar arasında dərin yuxuya sahib qrupla pis yatmış qrup arasında da müqayisə aparılıb. Məlum olub ki, yaddaş testində birinci qrup daha yaxşı nəticə göstərib. Beləliklə aydın olub ki, beyində beta-amiloid yığılması olsa belə, dərin yuxu bu lövhələrin yaddaşa zərərli təsirlərini kompensasiya edir.Oxu.az

Aprel ayı ərzində Kliniki Tibbi Mərkəzə (KTM) zəhərlənmə ilə bağlı 625 nəfər müraciət edib.  Mərkəzin Mətbuat xidmətindən Sozcu.az-a verilən məlumata görə, onlardan 119-u Toksikologiya şöbəsinə qəbul edilib, digərlərinə isə ilkin tibbi yardım göstərilərək evə buraxılıb. Qəbul olunan xəstələrdən 54-ü dərmandan, 37-si sirkə turşusundan, 6-sı etanoldan, 6-sı ilan sancmasından, 2-si göbələkdən, 1-i arı sancmasından, 1-i dəm qazından zəhərlənib. Digərlərindən 9-u allergik reaksiya, 2-si botulizm, 1-i isə anaflaksiya səbəbindən xəstəxanaya yerləşdirilib. Zəhərlənən şəxslərin 60-ı kişi, 40-ı qadın, 19-u isə uşaq olub. Həkimlərin səylərinə baxmayaraq, 6 nəfər sirkə turşusundan, 1 nəfər komatoz vəziyyətdən, 1 nəfər etanoldan, 1 nəfər botulizmdən dünyasını dəyişib. Dünyasını dəyişən şəxslərdən 8-i kişi, 1-i qadındır.

"Mədə yanmasının əsas səbəblərindən biri düzgün qidalanmamaqdır". Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Gazeta.ru-ya dietoloq Veronika Qusakova bildirib O, diskomfort yaradan məhsulların adlarını açıqlayıb və onları pəhrizdən çıxarmağı məsləhət görüb: "Vaz keçiləcək ilk şey spirt və qazlı içkilərdir. Kofein qida sfinkterinin rahatlamasına səbəb olur, buna görə də qəhvə, tünd çay və şokoladı azaltmalısınız. Fast food, hər hansı çox qızardılmış yeməklər mədə yanmasına səbəb ola bilər". Bundan əlavə, ədviyyatlı yeməklər, ədviyyatlar mədə şirəsinin ifrazını artırdığı üçün pəhrizdən xaric edilməlidir. Onun artıqlığı özofagusa daxil ola bilər və xoşagəlməz yanma hissi yarada bilər. Soğan, sarımsaq, xardal da mədə-bağırsaq traktına mənfi təsir göstərir. Turşu tərəvəz və meyvələr mədənin turşuluğunu artıra bilər. Məsələn, pomidor, sitrus meyvələri, yetişməmiş giləmeyvə. "Təzə xəmir, kələm və paxlalı bitkilər artan qaz əmələ gəlməsinə səbəb olur, buna görə insan mədə yanması ilə qarşılaşa bilər", - deyə Qusakova yekunlaşdırıb.

Onkoloq Nəsimi Məmmədov: "Hər bir tədqiqat təqdirəlayiqdir, amma..." Oksford Universitetinin alimi Conatan Kvok xərçəngə qarşı peyvəndin 2030-cu ilədək hazırlana biləcəyini bildirib. Onun sözlərinə görə, artıq tədqiqatın orta mərhələsində olan bir neçə variant var. "İndi müxtəlif yanaşma və strategiyalara malik ən azı 10 şirkətin və akademik bölmənin iştirak etdiyi bir yarış gedir. Bu yanaşmaların hər birinin üstünlüklərinin nə olduğunu, hansı metodların ən yaxşı olduğunu və ən yaxşı xəstə qayğısını təmin etmək üçün onların necə birləşdirilə biləcəyini görəcəyik", - deyə tədqiqatçı İspaniyanın "El Mundo" qəzetinə bildirib. Britaniyalı alim qeyd edib ki, onların öz peyvəndi 2030-cu ilin başlanğıcından əvvəl peyda olacaq. "Məlumdur ki, xərçəngdən ölüm hallarının 70-90%-i metastazlar səbəbindən baş verir. Biz immunitet sistemi vasitəsilə bunun baş verməsinin qarşısını almaq istəyirik", - deyə Conatan Kvok siçanlar üzərində aparılan sınaqlarda preparatın metastazın qarşısını tam aldığını söyləyib və "İnsanlarla da eyni nəticəyə nail olmaq istəyirik" deyib. Alim strategiyanın təhlükəsizliyini yoxlamaq üçün klinik sınaqların ilk mərhələsinin yaxın aylarda başlamasının lazım olduğunu bildirib. Qeyd edək ki, bu qəbildən nikbin xəbərlər vaxtaşırı mediada peyda olur. Bəs xərçəng metastazına, demək, həm də bəşəriyyətin bəlasına qarşı peyvənd hazırlamaq mümkün olacaqmı? Nəticə doğrudanmı çox da uzaqda deyil? Qeyd edək ki, ötən il ABŞ-ın əczaçılıq şirkəti "Moderna" koronavirus peyvəndlərində də istifadə olunan mRNA texnologiyasından istifadə edərək xərçəng hüceyrələrini məhv etməyi bacardığını açıqlamışdı. Bu peyvəndin dəri xərçənginə səbəb olan melanomaya qarşı təsirli olduğu bildirilib. "Merck" şirkəti tərəfindən hazırlanan "Keytruda" adlı dərman Moderna peyvəndi ilə birlikdə istifadə edildikdə, dəri xərçəngindən ölüm riskini 44 faiz azaldır: "Bu, dərmanların mRNA peyvəndi texnologiyası ilə birlikdə istifadəsinin toxunulmazlığa necə təsir edəcəyini göstərən ilk araşdırmadır. Alınan nəticə statistik cəhətdən əhəmiyyətli və klinik cəhətdən önəmlidir". Fərdi olaraq hazırlana bilən peyvənd üçün xəstədən şiş nümunəsi və sağlam toxuma nümunəsi götürülür. Daha sonra mütəxəssislər fərdi xərçəng peyvəndi hazırlamaq üçün gen ardıcıllığını, mutasiyaya uğrayan zülalları və digər məlumatları təhlil edirlər. Bu qarışıq xəstəyə vurulduqda xəstənin hüceyrələri istehsal mərkəzi kimi işləyir, onun surətlərini çıxarır və immun sistemi şişi aşkar edib məhv edə bilir. Bu cür tədqiqatlarla bağlı zaman-zaman məlumatlar olsa da, peyvəndlərin uğurlu olması barədə açıqlamalar olmayıb. Bəs görəsən, bu dəfə nəticə olacaqmı?  Sozcu.az bildirir ki, mövzu ilə bağlı onkoloq Nəsimi Məmmədov "Yeni Müsavat"a dedi ki, bu peyvəndlə bağlı müsbət fikir bildirə bilməyəcək: "Nüsrət Kəsəmənlinin bir şeiri var, "daha nağıllara inanmıram mən". Bu şeiri bu məsələyə aid etmək olar. Bu vaxta qədər çox deyilənlər deyilib. Gələcəkdə ola bilsin, nələrsə tapılacaq. Bizim ölkədə bu cür tədqiqatlar aparılmadığından və o məlumatlar sarı mətbuata çıxdığından nə isə demək çox çətindir. Bunlar böyük maliyyə vəsaiti təşkil edən tədqiqatlardır. İndi tədqiqat aparılır, nəticəsi olanda biləcəyik. İndidən bir söz deyə bilmərəm. Sadəcə olaraq, hər bir tədqiqat təqdirəlayiqdir. Tədqiqat qurtarandan sonra onun nəticəsi mənfi də alınsa, o, ictimaiyyət tərəfindən qəbul olunur, birdəfəlik bilinir ki, belə bir iş aparılıb və alınmayıb. Hərə bir yerdən qrant layihəsinə təklif verir, tədqiqatını aparır. Tək elmdə deyil, hər yerdə belədir. Tədqiqat aparılandan sonra deyə bilərik, heyvanlar üzərində olandan sonra onun insan üzərində yoxlanmasına illərlə icazə lazım olacaq". Həkim "Niyə bütün dərdlərə dərman tapılır, amma xərçəng xəstəliyinə yox", sualına belə cavab verib: Bu fikirlə razı deyiləm. "Appendisit"i iki gün gecikdirəndə, xəstə ölür. Xərçəng 10 il gecikir, biz adamı bir on il də yaşadırıq. Sadəcə olaraq, xəstəlik erkən vaxtlarda aşkarlanmalıdır. Hər bir kəs 30-35 yaşdan sonra özünü  yoxlatdırmalıdır. Hamı maşınını texniki baxışdan keçirir, amma özlərinin sağlıq durumunun nə səviyyədə olduğunu yoxlamır".    "Əsasən hansı müayinələr tələb olunur" sualına cavab olaraq həkim  dedi ki, bu xəstəliyin kifayət qədər yoxlamaları var: "Hamısı da aparılmalıdır. Bu böyük bir proqramdır. Profilaktik baxış, skrininq. Baxın, imkanlı ölkələrdə xərçəngdən müalicənin beş illik yaşama nəticəsi 92 faizdir. Bizdə 60 faizdir. Onlar canlarının qədrini bilirlər. Biz isə canımızın qədrini bilmirik. Bizdə xəstəyə deyirsən müayinəyə gəl, 2-3 aydan sonra gəlir ki, işim var idi, gələ bilmirdim. Sağlamlığı ən axırda düşünürük. O ki qaldı xərçəngin ilkin əlamətlərinə, hər orqanın özünün ilk əlaməti var. Bunu demək haqqımız, gücümüz də yoxdur".