Mövqe

İyunun 10-da Milli Məclisin komitə iclasında müzakirəyə çıxarılan “Elektroenergetika haqqında” və “Qaz təchizatı haqqında” yeni qanun layihələri vətəndaşlar arasında xeyli suallar doğurub. Anlaşılmazlıq təkcə "sabit tarif" anlayışı iə bğlı deyil. "Yeni Sabah"a müsahibəsində iqtisadçı Allahverdi Aydın bir sıra vacib məqamlara izah verib. - Dövlət qurumlarının qaz və işıqla bağlı tariflərin dəyişdirilməsi ilə bağlı təşəbbüs yəqin ki birdən-birə yaranmayıb, bu nədən qaynaqlanır? - Əhali indidən yeni tarifləri xeyli narazılıqla qarşıladı. Dünya praktikasında və qonşu ölkələrin nümunəsində kommunal xidmətlərlə bağlı tariflər, ümumiyyətlə, aşağı-yuxarı eyni məntiqə söykənir. Misal üçün, elektrik enerjisi ilə bağlı gecə-gündüz tarifi tətbiq olunur. Türkiyə, Gürcüstan və Ermənistanda hazırda tətbiq edilən tarif məhz budur. Təbii qazla bağlı isə yay-qış, yəni havanın temperaturuna görə tariflər tətbiq olunur. Dünyanın hər yerində şirkətlər kommunal tarifləri bu cür həyata keçirir. Azərbaycanda kommunal xidmətlərlə bağlı diferensial tarif tətbiq edilir. Bu yanlış üsuldur. Qlobal təcrübədə artıq diferensial tarif tətbiq olunmur. Dediyim kimi, ya gecə-gündüz, ya da temperatura görə tariflər tətbiq edilir. Fikrimcə, yeni tariflər kommunal xidmət göstərən qurumların özləri üçün də sərfəli olmayacaq. - Yeni qanun layihələrində geniş kütlə üçün ən anlaşılmaz məqam qaz tariflərinin 8 növə bölünməsidir. Sıravi vətəndaş bunu başa düşmür. Əksəriyyətin fikrincə, bu, sadəcə qazın qiymətini rtırmaq məqsədi daşıyır. Həm də belə məlum olur ki, qazın qiymətini tənzimləyəcək qurum dəyişir. Tarif Şurasından başqa hansısa qurumun belə bir səlahiyyəti varmı? -  Azərbaycanda fiziki və hüquqi şəxslərə fərqli kommunal tariflər tətbiq olunur. Düşünürəm ki, bu da yanlış bir şeydir. Mövcud dünya praktikasında belə tarif bölgüsü artıq tətbiq olunmur. Bunun heç bir məntiqi əsası yoxdur. Biz mağazaya girib çörək alanda satıcı çörək alanın kim olduğunu soruşmur. Məhsulun bir qiyməti olar və həmin qiymətdən satılar. Burada ədalətsizlik ortaya çıxır. Əhali də eyni məhsuldan istifadə edir, şirkətlər də. Ekspertlər dəfələrlə təklif etmişdi ki, bu fərqli tarif qiymətlərini ortadan qaldırmaq lazımdır. Növbəti çoxsayılı tariflərin tətbiq edilməsi də yanlış bir siyasətdir. Bu sahibkarlara, şirkətlərə əlavə problem və yük gətirəcək. Bu həm də sui-istifadə hallarına da şərait yaradacaq. Məsələn, əhali kateqoriyasında qeydiyyatdan keçib hansısa müəssisə işlədənlər olacaq. İndiki halda, sabit tariflər yanlış qərardır. Bir məhsulu ortaya çıxaran maya dəyəri və satış qiyməti var. Hər kəsə eyni satış qiyməti ilə təklif olunmalıdır. Ola bilsin ki, dövlət sabit tarifləri tətbiq etməklə, sabit gəlirləri sığortalamaq istəyir. Yanlış qərardır! Digər tərəfdən, Azərbaycanda kommunal xidmətlər sahəsində rəqabətlilik yoxdur. Dövlət qurumlarına alternativ şirkətlər mövcud deyil. Xidmətləri və onların tairflərini də dövlət şirkətləri tənzimləyir. Dəfələrlə demişəm ki, kommunal xidmət qurumları mütləq şəkildə özəlləşdirilməlidir. Bazarda hər sahə üzrə alternativ ən azı 2 şirkət fəaliyyət göstərməlidir. - Sakini olmayan və enerji sərfiyyatı olmayan mənzilə görə sahibinin aylıq 5 manat ödəməsi xüssusiıə çoxlu sual və narazılıq doğurur... - Açığı, bu qanun layihəsində məntiqli bir şey görmürəm. İndiki halda, belə bir addımın həm sosial, həm də iqtisadi əsaslandırması yoxdur. Elektrik enerjisindən istifadə etmirsə, vətəndaş niyə pul ödəməlidir ki?! Sayğacın təmiri, texniki baxımı qarşılıqlı müqavilə ilə tənzimlənməlidir. Vətəndaşa sayğac gətirib qoyurlar və deyirlər ki, bu qiymətədir. Şirkətlərin alternativi olmadığı kimi, təmir servislərinin də alternativi yoxdur. Bu gün hansısa vətəndaşın evində sayğac xarab olursa, mütləq rəsmi dövlət qurumuna müraciət etməlidir. Azərbaycanda uzun illərdir ki, kommunal xidmət sektoru birbaşa dövlət inhisarındadır. Bütün hallarda vətəndaşların kommunal xidmətlərlə bağlı alternativ seçim şansı olmalıdır. Vətədaşın narazı olduğu xidmətdən imtina etmək hüququ olmalıdır. Lakin imtina etdikdən sonra üz tutacağı alternativ yoxdur. Problemin kökü, qaynağı buradadır.

Bu adamda ən iyrənc şey bilirsinizmi nədir? Xalqın ona necə nifrət etdiyini bilə-bilə 25 ildir ki, Rusiya FTX-nin göstərişi ilə katolikos rolunu oynamağa davam edir. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu tanınmış erməni bloger Roman Baqdasaryan Feysbuk səhifəsində erməni katolikosu II Qareginin şəklini paylaşaraq yazıb. “Bu bir canavardır, katolikos deyil! Söhbət Paşinyanın bu cinayətkar haqqında söylədiyi sözlərdən getmir! Söhbət onun özündən gedir! Qoy hər kəs özünə sual versin: “Bütün xalq sizə nifrət edirsə, “bütün ermənilərin” katolikosu olmağa davam edəcəksiniz?” Varlığınızla ölkədə gərginlik yaradıb, cinsi qalmaqallarla xalqınızı rüsvay edəcəksiniz? Siz cavabı bilirsiniz və indi nəticəyə gələ bilərsiniz, qarşımızda katolikos qiyafəsində şeytan var. Kilsədən rədd ol!”, - o bildirib.

Rusiyanı müharibəni dayandırmağa məcbur edə biləcəyimiz məqama çox yaxınlaşmışıq. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski deyib. "Biz bunu hiss edirik. ABŞ-ın köməyi olmasa, Rusiyanın qələbə şansı daha yüksəkdir, Ukrayna isə daha böyük itkilərə məruz qalacaq", - o bildirib.

Son günlər Türkiyə və Azərbaycan ərazisində qeydə alınan yeraltı təkanlar əhali arasında ciddi narahatlığa səbəb olub. Seysmoloji aktivliyin artması ilə bağlı yayılan məlumatlar insanlar arasında təşvişi artırır və yaxın gələcəkdə baş verə biləcək təbii fəlakətlərlə bağlı suallar doğurur. Elm və Təhsil Nazirliyinin Geologiya və Geofizika İnstitutunun seysmologiya və seysmik təhlükənin qiymətləndirilməsi şöbəsinin rəhbəri, Yer elmləri üzrə elmlər doktoru dosent Qulam Babayev sözügedən məsələni belə şərh edib: “Əvvəlki müsahibələrimdə də qeyd edirdim ki, Azərbaycanda seysmik və tektonik aktivlik artmaqdadır. Nəinki Azərbaycanda, bütün dünya miqyasında bu davamlı şəkildə baş verir və belə davam edəcək. Egey dənizində hiss olunan, güclü zəlzələlər baş verir. Bu yaxında hətta Türkiyədə də bir neçə zəlzələ oldu və yenə də davamlı şəkildə olacaq. Çünki Türkiyə ərazisi mürəkkəb tektonik ərazidə yerləşir və mürəkkəb tektonik qırılmalar var və aktivdirlər. Gördüyünüz kimi, Etna vulkanı da püskürdü. Tektonik və seysmik aktivlik dünya miqyasında artır və getdikcə artmaqdadır. Azərbaycanı Türkiyə ilə müqayisə etsək, dərinliklərdə baş verən geodinamik proseslər və yerdəyişmələr o dərəcədə intensiv deyil, aktivdir. Özünə görə bir neçə nəhəng plitənin qovşağında yerləşirik. Amma seysmik və tektonik baxımdan o dərəcədə aktiv ərazi deyil. Azərbaycan seysmik zona sayılsa da, yerdəyişmə prosesləri çox da aktiv olmadığından güclü, dağıdıcı zəlzələ ölkə ərazisində baş vermir. Hiss olunan zəlzələ isə qaçılmazdır. Qonşu dövlətlərin, Türkiyə, İran və Gürcüstan ərazilərində tektonik aktivlik davam edirsə, Azərbaycanda da sabitliq gözləmək olmaz.  Bu fizika qanunlarına ziddir. Azərbaycanda da daima ocaqlar hərəkətdə olacaq. Onsuz da hər gün hərəkətdədirlər və hər gün hiss olunmayan zəlzələ qeydə alır. Amma əsas məsələ hiss olunan yeraltı təkanlardır. Bir seysmoloq kimi hər zaman qeyd edirəm ki, dərinlik burada çox böyük rol oynayır. Hansı nöqtədə toqquşma baş verdi və qırılma müşahidə olundusa, bu əsasdır. Çünki deyək ki, 30-35 kilometr dərinlikdə 4-4,5 maqnitudalı zəlzələ baş veribsə, səthə zəif təkanla gəlib çatacaq. Ancaq həmin maqnituda olan zəlzələ səthə yaxın olsa, bu təbii ki, daha intensiv şəkildə özünü göstərəcək. Ona görə də dərinlik əsas rol oynayır”. Ekspert bildirib ki, Abşeron yarımadası və Bakı şəhəri isə əsas seysmik təhlükəni Xəzər dənizində olan ocaqlardan görür: “Üstəlik Şamaxı və İsmayıllı ocaqlarından da seysmik təhlükə ilə üzləşir. Amma həmin ocaqlarda elə bir hiss olunan zəlzələ baş verməlidir ki, o gəlib Bakı şəhərinə çıxsın. Tarixdə belə hadisələr var. Şamaxıda 5,5 maqnitudalı zəlzələ Bakıda hiss edilib. Xəzər dənizinin bütün hissələrində yerləşən ocaqlar paytaxt ərazisi üçün təhlükə mənbəyidir və mürəkkəb tektonik ocaqlar aktivlik təşkil edir. Bu səbəbdən dağıdıcı olmasa da hiss olunan zəlzələ qaçılmazdır. Seysmik və tektonik aktivliyin fəsillə heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu dərinliklərdə baş verən proseslərin nəticəsində meydana gəlir”.yenisabah)

Bakı Məhkəmə Kompleksində müharibə qanunlarını və adətlərini pozma, terrorçuluq, terrorçuluğu maliyyələşdirmə və digər maddələrlə təqsirləndirilən Ruben Vardanyanın cinayət işi üzrə məhkəmənin baxış iclası başlayıb. Sozcu.az xəbər verir ki, proses Bakı Hərbi Məhkəməsinin hakimi Zeynal Ağayevin sədrliyi ilə keçirilir. Xatırladaq ki, Ruben Vardanyan Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 100 (təcavüzkar müharibəni planlaşdırma, aparma), 107 (əhalini deportasiya etmə və ya məcburi köçürmə), 109 (təqib), 112 (beynəlxalq hüquq normalarına zidd azadlıqdan məhrum etmə), 113 (işgəncə), 114 (muzdluluq), 115 (müharibə qanunlarını və adətlərini pozma), 116 (silahlı münaqişə zamanı beynəlxalq humanitar hüquq normalarını pozma), 214 (terrorçuluq), 214-1 (terrorçuluğu maliyyələşdirmə) əməllərinin törədilməsində təqsirləndirilib. O, həmçinin həmin məcəllənin 218 (cinayətkar birlik (təşkilat) yaratma), 228 (qanunsuz olaraq silah, onun komplekt hissələrini, döyüş sursatı, partlayıcı maddələr və qurğular əldə etmə, başqasına vermə, satma, saxlama, daşıma və gəzdirmə), 270-1 (aviasiya təhlükəsizliyinə təhdid yaradan əməllər), 278 (hakimiyyəti zorla ələ keçirmə və onu zorla saxlama, dövlətin konstitusiya quruluşunu zorla dəyişdirmə), 279 (qanunvericiliklə nəzərdə tutulmayan silahlı birləşmələri və qrupları yaratma), 318-ci (Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədini qanunsuz olaraq keçmə) və digər maddələrində nəzərdə tutulan əməllərin törədilməsində ittiham olunur.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin keçmiş sədri Vasif Talıbovun səhhətində problem yaranıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Yenisabah.az-a V.Talıbovun qohumlarından biri məlumat verib. Onun sözlərinə görə, V.Talıbovun səhhətində olan problemlər son bir neçə ayda özünü daha qabarıq şəkildə göstərməyə başlayıb. Ötən həftə isə keçmiş rəhbərin sağlıq durumu daha da pisləşib. Şəxsi həkimi onu evində müayinə edəndən sonra xəstəxana şəraitində müalicə almasını vacib olduğunu bildirib. Amma Talıbov Naxçıvanda fəaliyyət göstərən tibb müəssisələrinə getməkdən imtina edib. Qohumu deyib ki, sabiq sədr xaricdə müalicə olunmağa üstünlük versə də, bu arzusunu reallaşdıra bilməyib. Bakı onun ölkəni tərk etməsinə imkan verməyib. Qeyd edək ki, Vasif Talıbov 21 dekabr 2022-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri vəzifəsindən istefa verib. Bundan sonra o, Naxçıvandakı malikəsinə çəkilərək, kənar şəxslərlə əlaqəni tamamilə kəsib. Keçmiş “Xan”ın hətta yaxın qohumlarının xeyir-şər məclislərinə də qatılmadığı bildirilir.

Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan Kiyevdə Ukraynanın müdafiə naziri Rüstəm Umerovla görüşüb. Sozcu.az bu barədə Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir. Nazirlərin hansı məsələləri müzakirə etdiyinə dair məlumat verilməyib. Qeyd edək ki, Ukraynada səfərdə olan H.Fidan daha əvvəl bu ölkənin Prezidenti Vladimir Zelenski ilə görüşüb.

Fransanın Gorusda fəxri konsulluğunun ofisi iyunun 2-də açılacaq. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Ermənistan mətbuatı məlumat yayıb. Ofisin fəxri konsulu vəzifəsinə Frana Frankofoniya Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Karmen Apunts təyin olunub.

Son günlər ƏDV geri al (Əlavə Dəyər Vergisinin geri qaytarılması) sistemi ilə bağlı vətəndaşların üzləşdiyi məhdudiyyətlər sosial şəbəkələrdə geniş müzakirə olunur. Belə ki, kuryer xidməti göstərən bir şəxs sosial mediada paylaşım edərək bildirib ki, əvvəllər ayda orta hesabla 40-50 manatlıq ƏDV geri qaytara bilirdisə, son vaxtlar artıq qəbzləri sistemə yükləmək mümkün deyil. Onun sözlərinə görə, hesabı şübhəli əməliyyat kimi tanınıb və bu səbəbdən istifadə hüququ məhdudlaşdırılıb. Məsələ ilə bağlı Dövlət Vergi Xidmətindən verilən açıqlamada bildirilib ki, vətəndaşın təqdim etdiyi ƏDV qəbzləri onun aylıq gəlirinə uyğun gəlmədiyindən əməliyyatlar şübhəli hesab olunub. Mövzuya hüquqşünas Əkrəm Həsənov da münasibət bildirib. O, Yenisabah.az-a açıqlamasında qeyd edib ki, bu cür yanaşma qanunvericiliyə ziddir: "Bu, tamamilə qanunsuzdur. Qanunvericilikdə heç bir yerdə şəxsin aylıq xərclərinin mütləq şəkildə onun rəsmi gəlirlərinə uyğun gəlməsi barədə tələb yoxdur. Ola bilər ki, vətəndaşın əvvəlki illərdən yığdığı vəsaiti var, yaxud ona hər hansı bir şəxs tərəfindən maliyyə dəstəyi göstərilib. Bu halları istisna etmək olmaz." Əkrəm Həsənovun fikrincə, əgər dövlət şəffaflıq və qanunçuluq tələb edirsə, ilk növbədə məmurların gəlir və əmlak bəyannamələrinə əməl olunmalıdır: "Azərbaycanda məmurların gəlir bəyannaməsi haqqında qanun 2005-ci ildə qəbul olunub, lakin indiyədək ona əməl olunmur. O zaman sual yaranır: məmurlar aldığı rəsmi maaşla necə milyonlarla manatlıq evlər, avtomobillər, villalar əldə ediblər? Bu vəsaitin mənşəyi araşdırılmırsa, sadə vətəndaşın alış-veriş qəbzlərinin mənbəyi niyə şübhəli hesab olunur?" Hüquqşünas hesab edir ki, vergi orqanlarının bu cür tətbiqi vətəndaşların hüquqlarının pozulması ilə nəticələnə bilər və qanunvericiliyin düzgün tətbiq olunmamasına dəlalət edir.

ABŞ mümkün qədər çox bitkoin ehtiyatı toplamaq niyyətindədir. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Ağ Evin Rəqəmsal Valyutalar üzrə Məşvərət Şurasının icraçı direktoru Bo Hayns bildirib. “Birincisi, məqsədimiz daha çox bitkoin toplamaq. İkincisi, ABŞ hökumətinin sahib olacağı heç bir bitkoini satmaq niyyətində deyilik” – deyə Hayns vurğulayıb.

Lisey və gimnaziyalara qəbul hər ilin aprel-may aylarında həyata keçirilirdi. Əvvəlki illərdə 4, 5, 6 və 7-ci siniflərdən şagirdlər lisey və gimnaziyalara qəbul olub, tədris ilini davam etdirə bilirdilər. Ancaq iki gün öncə çıxan qərara görə qəbul 6-cı sinifdən etibarən həyata keçiriləcək. Əlbəttə ki, bu qərar öncədən vəsait sərf edən, hazırlaşan şagird və valideynlərin haqlı etirazına səbəb olub. Bu sözləri Axar.az-a təhsil eksperti Ramin Nurəliyev lisey və gimnaziyalara qəbulun yalnız 6-cı sinif şagirdləri üçün elan edilməsini şərh edərkən deyib. Ekspert bildirib ki, qərar doğru olsa da, yanlış zamanda verilib: “Beynəlxalq təcrübələrə əsasən deyə bilərəm ki, xüsusi təyinat tələb edən lisey və gimnaziyalarda qəbul 6-cı sinifdən etibarən başlayır. Əslində ölkəmizdə verilən bu qərarın tərəfdarıyam. Lakin bu qərar indi yox, tədris ilinin əvvəlində verilməli idi. Bu, valideyn və şagirdlərə müəyyən qədər psixoloji təsir göstərə bilər. Düşünürəm ki, bu istiqamətdə atılan addımlar daha çox yeddinci sinif şagirdlərində psixoloji gərginlik yaradacaq. Çünki dörd və beşinci sinifdə oxuyan şagirdlər bir neçə il sonra yenidən müraciət edə biləcək. Ancaq yeddinci siniflər artıq bu şansdan məhrum olmuş sayılırlar. Yaxşı olardı ki, bu tədris ilinə yeddinci siniflər üçün də qəbul olmaq şansı yaradılsın”. Təhsil İnstitutundan saytımıza sözügedən mövzunun diqqətdə saxlanıldığı və müzakirələrin aparıldığı bildirilib. Qeyd olunub ki, mövzu ilə bağlı yaxın zamanda ictimaiyyətə ətraflı məlumat veriləcək. Xatırladaq ki, 2025-2026-cı tədris ili üzrə Bakı şəhəri və ölkənin müxtəlif bölgələrində yerləşən şagird qəbulu mərkəzləşdirilmiş imtahanla həyata keçirilən bir sıra lisey və gimnaziyalara qəbul prosesinə start verilib. Qəbul yalnız 6-cı sinif şagirdləri üçün (7-ci sinfə qəbul) həyata keçiriləcək. Ərizə qəbulu iyunun 5-dən 20-dək aparılacaq.

ABŞ Prezidenti Donald Tramp rusiyalı həmkarı Vladimir Putinin onu aldatdığını anlayır. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Fransa Prezidenti Emmanuel Makron deyib. “Ukraynada baş verənlər qəbuledilməzdir və son dərəcə ciddidir. Eyni zamanda danışıqlara və bomba atmağa hazır olduğunu demək olmaz. Düşünürəm ki, Prezident Tramp başa düşür ki, Putin sülhə hazır olduğunu deyəndə ona yalan danışıb. Son saatlar Donald Trampın qəzəbinin təzahürünün bir daha şahidi olduq. Bu, bir növ səbirsizlikdir. İndi mən bunun konkret fəaliyyətə çevrilməsini istəyirəm”, - o bildirib.