İqdisadiyyat

İşğaldan azad edilmiş rayonlarda tikinti-quraşdırma işlərinə 2025-ci ilin yanvar-iyun ayları ərzində bütün maliyyə mənbələri hesabına 1 milyard 989 milyon 798 min manat vəsait sərf edilib. Sozcu.az APA-ya istinadən xəbər verir ki, bu barədə Dövlət Statistika Komitəsinin hesabatında bildirilib. Qeyd edək ki, hesabat dövründə ən çox vəsait Kəlbəcər (408 mln. 11 min manat), Laçın (303 mln. 122.1 min manat) və Ağdam (260 mln. 833.3 min manat) rayonlarına ayrılıb. Xatırladaq ki, cari ilin yanvar-iyun ayları ərzində Azərbaycanda bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 8 milyard 73.5 milyon manat vəsait yönəldilib ki, bunun da 6 milyard 313.5 milyon manatı tikinti quraşdırma işlərinə sərf edilib. Beləliklə, hesabat dövründə azad olunmuş ərazilər üzrə tikinti-quraşdırma işlərinə sərf olunan vəsait respublika üzrə tikinti-quraşdırma işlərinə sərf olunan vəsaitin 31.5%-ni təşkil edib. Aşağıdakı diaqramda cari ilin I yarısında azad edilmiş ərazilərdə rayonlar üzrə tikinti-quraşdırma işlərinə yönəldilən vəsaitin həcmi verilib: Əlavə edək ki, azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası məqsədilə bu ilin dövlət büdcəsindən 4 milyard manat vəsaitin ayrılması proqnozlaşdırılıb. Cari ilin ilk 6 ayı ərzində isə dövlət büdcəsindən illik nəzərdə tutulmuş vəsaitin 38,8 faizi — yəni 1 milyard 552,4 milyon manatı istifadə olunub.

ABŞ Prezidenti Donald Tramp Vaşinqtonda Azərbaycan və Ermənistan liderləri ilə üçtərəfli görüşdə bildirib ki, Ermənistan “Tramp marşrutu” dəhlizinin inkişafı üçün ABŞ-la müstəsna əməkdaşlıq müqaviləsi imzalayıb. Sozcu.az-ın məlumatına görə, Tramp qeyd edib ki, Ermənistan bu dəhlizlə bağlı ABŞ-la əməkdaşlığı 99 il müddətinə razılaşıb və gələcəkdə bu müddət uzadılacaq. ABŞ şirkətləri həmin əraziyə gedərək orada infrastruktur layihələri həyata keçirməyi planlaşdırırlar. Tramp vurğulayıb ki, bu investisiyalar hər üç dövlət üçün böyük fayda gətirəcək və bu, son dərəcə önəmli bir xəbərdir.

Dövlət Sosial Müdafiə Fondu tərəfindən avqustun 25-30-u tarixlərində bütün müavinət, təqaüd, kompensasiya və ünvanlı dövlət sosial yardımlarının ödənilməsi nəzərdə tutulub. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tabeliyində Dövlət Sosial Müdafiə Fondundan məlumat verilib. "Onu da diqqətə çatdırmaq istərdik ki, sosial ödənişlərin bank kartlarına köçürüləcəyi konkret tarixlər barədə vətəndaşlara əvvəlcədən məlumat verilir", - deyə fonddan bildirilib.

Nyu-Yorkun COMEX əmtəə birjasında qızılın bir troya unsiyasının qiyməti 7,1 dollar artaraq 3 373,9 dollar təşkil edib. Sozcu.az xəbər verir ki, gümüş isə 0,11 dollar artaraq 38,32 dollara bərabər olub.

İyulun 25-də bütün müavinət, təqaüd, kompensasiya və ünvanlı dövlət sosial yardımlarının ödənilməsi nəzərdə tutulub. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Dövlət Sosial Müdafiə Fondu məlumat yayıb.

Mərkəzi Bankın bu günə olan rəsmi valyuta məzənnəsinə görə, dollarının məzənnəsi dəyişməyərək 1,7000 manat olub. Sozcu.az xəbər verir ki, lirənin manat qarşısında dəyəri 0.23% artaraq 0.0423 manatda sabit qalıb. Avronun məzənnəsi 0.04% artaraq 1 avro 1.9762, rublun məzənnəsi isə 0.03% ucuzlaşaraq 100 rubl 2.1788 manat olub.

Dünən ABŞ Nümayəndələr Palatasında kriptovalyuta ilə bağlı qanun layihələrinin prosedur səsverməsinin uğursuzluqla nəticələnməsi Bitkoinin qiymətinə mənfi təsir göstərib. Sozcu.az “Forbes”ə istinadla xəbər verir ki, səhər saatlarında gündəlik maksimum dəyəri 120 min 482 dollar olan Bitkoin günortaya doğru 117 min dollara qədər enib. Bitkoində baş verən 2,8%-lik azalma ABŞ Prezidenti Donald Trampın dəstəklədiyi kriptovalyuta qanunlarının bloklanması fonunda qeydə alınıb. Nümayəndələr Palatasında keçirilən prosedur səsvermədə 196 nəfər lehinə, 223 nəfər isə əleyhinə səs verib. Əleyhinə səs verənlər arasında 13 respublikaçı da olub. Bloklanan qanun layihələri arasında stabilkoinlərin tənzimlənməsi, kripto aktivlərin qiymətli kağız və ya əmtəə kimi təsnifləşdirilməsi, həmçinin Federal Ehtiyat Sisteminin rəqəmsal valyuta buraxmasına məhdudiyyətlər qoyulması ilə bağlı təkliflər yer alırdı. Tramp eyni gün “Truth Social” platformasında paylaşım edərək respublikaçıları bu qanunlara dəstək verməyə çağırmışdı: “Nümayəndələr Palatası Amerikanı rəqəmsal aktivlərin lideri edəcək nəhəng qanun layihəsinə səs verməlidir”. Qanun layihələrinin bloklanması təkcə Bitkoinə deyil, həm də kriptovalyuta ilə əlaqəli səhmlərə mənfi təsir göstərib. Mədən şirkətləri olan “Riot Platforms” və “Mara Holdings”in səhmləri müvafiq olaraq 3,3% və 2,3% ucuzlaşıb. “Coinbase” birjasının səhmləri isə 1,5% dəyər itirib. Ekspertlər qeyd edirlər ki, son günlərdə Bitkoinin qiymətindəki artım, birja fondlarının (ETF) kriptovalyuta alışı və qanunvericilikdə irəliləyişlərə dair gözləntilərlə əlaqədar idi. Lakin qanun layihələrinin bloklanması investor optimizmini zəiflədib.

İyulun 11-də Bakı və Sumqayıt şəhərləri, eləcə də Abşeron rayonu üzrə pensiyaların ödənilməsi nəzərdə tutulub. Sozcu.az bildirir ki, bu barədə Dövlət Sosial Müdafiə Fondundan bidlirilib. Qeyd edək ki, güzəştli şərtlərlə pensiya hüququna malik şəxslərin pensiyaları bu ay da qrafik üzrə ödəniləcək.

Rusiya Prezidenti Vladimir Putin hərbi xərcləri azaltmaq planlarını açıqlayıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə “The Telegraph” nəşri məlumat yayıb. Məlumata görə, Rusiya Federasiyası müdafiə xərclərini gələn il və ya yaxın üç il ərzində azaldacaq. Bildirilir ki, Rusiyanın iqtisadi inkişaf naziri Maksim Reşetnikovun ötən həftə ölkənin iqtisadi yavaşlama durumunda olduğunu deməsindən sonra belə addım atılıb. Bundan başqa Rusiyada işçi qıtlığı da yaşanır. Xüsusilə, müdafiə sektoruna və orduya axınının yaratdığı işçi çatışmazlığı səbəbindən əmək haqqı artımı son 16 ilin ən yüksək səviyyəsinə çatıb.

Dünya bazarlarında neft cüzi ucuzlaşıb. Sozcu.az xəbər verir ki, hazırda “Brent” markalı neft 67,77 dollara, yüngül neft isə 65,52 dollara təklif edilir.

“Qiymətlər keyfiyyətə, xidmət mədəniyyətinə və digər nüanslara görə təyin edilir. Tələb azaldıqca ona uyğun şəkildə qiymətlər nizamlanacaq”. Bu sözləri "Yeni Sabah"a nəqliyyat məsələləri üzrə ekspert Fərhad Eyyubov deyib. O bildirib ki, Azərbaycanda dəmiryolu ilə avtobus nəqliyyatı arasında o qədər də böyük rəqabət meydana gəlmir: “Bəzən olur. Amma həmin rəqabət həm keyfiyyətə, həm də qiymətə görə nəzərdə tutulmalıdır”.  Ekspert vurğulayıb ki, hər bir nəqliyyat vasitəsindən istifadə edən sərnişinin maddi uyğunluğu nəzərə alınmalıdır: “Dəmiryolu nəqliyyatında sürətli qatarların hərəkəti üçün yollarda müəyyən çətinliklər var. Onların düzəlməsi üçün maya dəyəri müəyyən qədər bahadır. Ancaq mən də razıyam ki, hər bir nəqliyyat vasitəsindən istifadə edən sərnişinin maddi uyğunluğu nəzərə alınmalıdır. Məsələn, turist, yaxud hansısa xarici ölkə vətəndaşı nəzərdə tutulan qiymətlə razılaşa bilər. Amma yerli vətəndaş üçün bu qiymət yüksəkdir. Bu nöqteyi-nəzərdən, düşünürəm ki, qiymətlər zamanla nizamlanacaq”.  Xatırladaq ki, Bakı-Qazax qatarına Birinci klass biletin qiyməti 147 manat nəzərdə tutulub. Bu isə alternativ nəqliyyat vasitələri (taksi, avtobus) ilə müqayisədə təxminən 3 dəfə daha bahadır. Yeni istifadəyə verilən reysin qiymətləri vətəndaşlar arasında birmənalı qarşılanmayıb. ADY qiymət tarifini sərnişinlərə təklif olunan xidmətlərlə əsaslandırıb.

2021-ci ildən etibarən daşınmaz əmlak bazarında kəskin qiymət artımı müşahidə olunur. Bu, əsasən inşaat materiallarının bahalaşması ilə bağlıdır. Ən çox bahalaşan materiallardan biri armatur olub. Qarabağ iqtisadi zonasında başlayan kütləvi tikinti işləri nəticəsində inşaat materiallarının qiyməti bahalaşdı. Xüsusilə armaturun bir tonunun qiyməti 784 manatdan 1250 manata qədər yüksəlib. Bunun nəticəsində tikinti şirkətləri də tədricən qiymətləri artırmağa başlayıblar”. Bunu Moderator.az-a açıqlamasında  daşınmaz əmlak eksperti Elnur  Azadov bildirib. Ekspertin sözlərinə görə, hazırda  tikinti sahəsində rəqabətin azalması və yeni tikinti layihələrinin sayının aşağı düşməsi müşahidə olunur:  “Hazırda 10 il əvvəlki dövrlə müqayisədə bu sahədə ən azı 4-5 dəfə azalma var. Rəqabətin zəifləməsi qiymət artımına səbəb olmağa davam edir. Eyni zamanda, vətəndaşların yığım kapitalı onların əmlak ala bilməsinə imkan vermir. Hər il təxminən  10-15 faiz civarında olan bahalaşma vətəndaşları ipoteka kreditlərinə daha çox müraciət etməyə vadar edir. Bazarda təklifin kəskin azalması qiymət artımını dayanmadan davam etdirir və bu prosesin ilin sonuna qədər sürəcəyi gözlənilir. Əmlak bazarında sabitləşmə üçün tikinti şirkətlərinə yeni icazələrin verilməsi vacibdir. Lakin Şəhərsalma Komitəsi bu məsələdə maraqlı olmadığı müddətcə, bazara genişmiqyaslı inşaat layihələri daxil olmayacaq və tikinti aktivliyi artmayacaq. Bu səbəbdən qiymət artımı hələ də davam edəcək. Qiymətlərin nə vaxt azalacağı barədə isə dəqiq fikir bildirmək çətindir. Ən azı yaxın vaxtlarda əmlak almaq istəyənlər üçün indiki dövr münasib sayılır, çünki qiymət artımının dayanacağı gözlənilmir. Tikinti sektorunda aktivliyin başlaması isə ən yaxşı halda bir ildən sonra mümkün ola bilər. Hazırda ölkə üzrə 194 bina qəzalı vəziyyətdədir. Əgər Bakı şəhərində bu binaların şəffaf şəkildə sökülməsi və yenidən tikilməsi prosesi başlanarsa, həmçinin tikinti şirkətlərinin əvvəldən təqdim etdiyi müraciətlərə komitə tərəfindən müsbət cavab verilərsə, təxminən bir ildən sonra bazarda qiymətlərin stabilləşməsi mümkün ola bilər”.