Güney

İranın bütün bölgələrinin yanacaqdoldurma məntəqələrində yanacaq çatışmazlığına görə uzun növbələr yaranıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə yerli sosial media istifadəçiləri və sürücülər paylaşım ediblər. Dövlət mediası yanacaq çatışmazlığını vətəndaşların yay səfərləri ilə bağlı daha çox yanacaq əldə etmələri ilə əlaqələndirib. SEPAH-a bağlı olan media orqanları isə problemin yanacaqdoldurma məntəqələrində texniki nasazlıqlarla bağlı olduğunu iddia edirlər. Qeyd edək ki, bir neçə aydır İranda yanacaq qiymətlərinin artırılacağı ilə bağlı məlumatlar dərc olunur.

Tanınmış yazıçı-şair Nigar Xiyavi ETTELAAT-ın Təbriz bölməsinə çağırılıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə onun ailəsi məlumat yayıb. Bildirilib ki, avqustun 15-də ETTELAAT məmurları Nigar Xiyaviyə zəng edərək Təbriz təhlükəsizlik idarəsinə getməsini istəyiblər. Telefon zəngindən qısa müddət sonra məmurlar onun evinə basqın edərək axtarış aparıb, Xiyaviyə məxsus şəxsi əşyaları müsadirə ediblər. Dindirilmək üçün idarəyə aparılan Nigar Xiyavi barəsində dəqiq məlumat almaq mümkün olmayıb.

Bir sıra Güney Azərbaycan təşkilatları Urmiya gölünün bərpa edilməməsi, gölün qurudulmasına etiraz aksiyasına çağırış ediblər. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə xaricdə fəaliyyət göstərən təşkilatların birgə bəyanatında bildirilib. Aksiya ilə bağlı yayılan elanda avqustun 27-i, yerli vaxtla saat 17:00-da hər kəsin Təbriz, Tehran, Kərəc, Urmiya, Ərdəbil və Zəncan şəhərlərinin mərkəzi meydanlarına toplaşması istənilib.

Güneyli jurnalist Nazilə Mərufian müvəqqəti olaraq sərbəst buraxıldıqdan bir gün sonra yenidən həbs edilib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə onun anası məlumat yayıb. Anasının sözlərinə görə, jurnalist girov qarşılığında müvəqqəti sərbəst buraxıldıqdan bir gün sonra, avqustun 14-də mobil telefonunu götürmək üçün polis bölməsinə getdiyi zaman həbs edilib: "O, polis bölməsində ağır şəkildə döyüldü, etiraz etdikdə məni də Nazilə ilə birlikdə təcridxanaya saldılar. Bir neçə saat sonra məni sərbəst buraxdılar, Naziləni isə Qərçək həbsxanasına köçürdülər". N.Mərufian bu ilin yanvar ayında "ictimai rəyi çaşdırmaq məqsədi ilə rejim əleyhinə təbliğat aparmaq və yalan məlumatlar yaymaq" ittihamına görə iki il azadlıqdan məhrum edilmişdi. Bir müddət öncə səhhətində problem yaranan jurnalist tibb mərkəzinə yerləşdirilmişdi.

Urmu şəhərinin İran parlamentindəki nümayəndəsi Salman Zakir ekoloji fəlakətlə bağlı növbəti dəfə xəbərdarlıq edib. O, mediaya müsahibəsində bu barədə bildirib. "Həm dövlət,  həm xalq Urmiya gölünün qurumasından qorxmalıdır. Gölün quruması nəticəsində duz qasırğaları paytaxtı da təsiri altına alacaq. Minlərlə hektar əkin və bağ sahəsi məhv olacaq, dəri , tənəffüs xəstəlikləri tuğyan edəcək",- Salman Zakir vurğulayıb. Qeyd edək ki, Urmu gölünün sahəsi ötən illə müqayisədə 1139,96 kvadrat kilometr azalaraq, 938,10 kvadrat kilometrə çatıb.  Bu, uzunmüddətli orta göstəricidən 3729,58 kvadrat kilometr azdır.  Göldə suyun həcmi ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,41 milyard kubmetr, uzunmüddətli dövrdə isə 15.70 milyard kubmetr azalıb.

İran İslam Respublikasının Azərbaycandakı səfirliyi məhkəməyə verilib. Sozcu.az-ın xəbərinə görə, Bakı Apellyasiya Məhkəməsinə müraciəti İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti edib. Hakim Raqib Qurbanovun sədrliyi ilə araşdırılacaq işin mahiyyəti torpaq mübahisələridir.pravda)

Şərqi Azərbaycan əyalətinin Sarab mahalının Qırxqızlar kəndindəki 3 min illik daş kitabə yox olmaq üzrədir. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə yerli sosial media fəalları və sənətçilər paylaşım ediblər. Yerli mədəniyyət xadimləri Mədəni İrs Təşkilatının qeyd olunan tarixi əsərlərin qorunması üçün tədbirlər görmədiyi üçün onların məhv olmaq üzrə olduqlarını yazıblar. Qeyd edək ki, Qırxqızlar kəndinin Qarakuh dərəsində 5,4 metr uzunluğunda qaya üzərində 12 sətirdən ibarət yazılar həkk olunub. Urartu dilində və mixi əlifbasında olan daş kitabənin tarixi eramızdan əvvəl VIII əsrə aiddir. Yazılar Urartu hökmdarı Argişti ilə bağlıdır və burada Girdo, Gito Hani, Tovaişdo torpaqlarının tutulmasından bəhs edilir. Daş kitabəyə yaxın ərazidə Urartu krallığına aid 21 qaladan birinin qalıqları da mövcuddur.

İranda Təhsil İşçiləri Həmkarlar İttifaqının üzvləri Lida İsmaili və Əlirza Himməti işdən qovulublar. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Təhsil İşçiləri Həmkarlar İttifaqı məlumat yayıb. Hər iki müəllimin Təhsil Nazirliyinin əməkdaşlarının inzibati xətalarına dair işlər üzrə apellyasiya şurasının qərarı ilə cəzalandırıldığı bildirilib. Onlar müəllimlərin hüquqlarını təmini ilə bağlı fəaliyyətləri, etiraz aksiyasında həbs edilən müəllim və tələbələrin azadlığını tələb etdikləri üçün işdən qovulublar. Qeyd edək ki, 2022-ci ilin sentyabr ayından İranda başlayan etiraz aksiyalarından sonra ictimai fəallıq göstərən, tələbələrin həbsinə etiraz edən onlarla müəllim işdən çıxarılıb. Müəllimlərin bir çoxuna qarşı “hökumətə qarşı təbliğat” ittihamı irəli sürülüb.

Hizbullahın rəhbəri Həsən Nəsrullah Güney Azərbaycana salam göndərərək deyib ki, onlar Xameneinin əmrindən çıxmasınlar. Onun Güney Azərbaycana mesajını təhdid kimi dəyərləndirmək olar. Bu sözləri Axar.az-a Güney Azərbaycan Milli Dirəniş Təşkilatının sözçüsü Məcid Cavadi Hizbullah rəhbərinin Ərdəbilin cümə imamı Həsən Amili vasitəsi ilə güneylilərə göndərdiyi mesajı şərh edərkən deyib. Onun sözlərinə görə, bu, adi mesajdan daha çox təhdiddir və terror qrupunun rəhbəri bununla rejimin yanında olduqlarını göstərmək istəyir: “Ərdəbilin cümə imamı Həsən Amili özü Livan əsillidir. Livanın Cəbəl-Amil bölgəsindədir. Azərbaycana sonradan gəliblər. Eyni kökdən olan iki insan görüşüb, Azərbaycanı müzakirə ediblər. Heç vaxt Güney Azərbaycanın hüququndan, dil haqlarından, iqtisadi və siyasi ayrı-seçkiliyindən danışmayan bir adamın güneylilərə çatdırdığı sözlər başqa cür də anlaşıla bilməz”. Cavadi bildriib ki, rejimə bağlılığı ilə seçilən Hizbullah təşkilatı azərbaycanlılara qarşı əsl simasını dəfələrlə göstərib: “Nəsrullahın və İrana bağlı olan digər terror qruplarının Azərbaycana qarşı siyasətlərini və əməllərini uzun illərdən bəridir ki, görmüşük. Bunlar Qarabağ müharibəsində açıq şəkildə Ermənistanı dəstəkləyiblər. İranda və Güney Azərbaycanda keçirilən xalq etirazlarının yatırılmasında rejimin yanında olublar. Onlara dəstək veriblər”. Sözçü hesab edir ki, mesajın indiki məqamda göndərilməsi rejimin və onun ətrafının Azərbaycanla bağlı baş verən hadisələrə reaksiyasıdır: “İranda Azərbaycan məsələsi çox aktualdır. Güney Azərbaycanla yanaşı, Quzeylə münasibətlərdə gərginlik yaşanır. Urmiya gölü ilə bağlı xalqın gündən-günə artan narazılığı və oyanışı rejim tərəfdarlarını narahat edir. İndiki vəziyyətdə bu, sadəcə, xəbərdarlıqdır. Lakin yaxın zamanlarda İranda qarışıqlıq düşsə, Azərbaycan türklərinə qarşı terror əməllərinə əl atacaqları istisna olunmur. Çünki Güney azərbaycanlıların İranda əsas təsir qüvvələrindən biri olduğunu anlayırlar. Belə təhdidlər Güney Azərbaycanı öz yolundan döndərə bilməz. Azərbaycan türklərinin Nəsrullah kimilərin sözünə məhəl qoyacaqlarını düşünmürəm. Onlar milli mücadilələrini belə boş sözlərə fikir vermədən davam etdirəcəklər. Bizim millətin üzərində bu mesajın təsir gücü yoxdur. Sadəcə, düşmənlərimizi daha yaxşı tanımış oluruq”.

Şərqi Azərbaycan əyalətinin Binab mahalından olan milli-mədəni fəal Səid Minayi həbs edilib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə onun ailə üzvləri məlumat veriblər. Minayinin avqustun 7-i günortadan sonra Binabın Axund Qışlaq kəndindəki ata evində təhlükəsizlik məmurları tərəfindən saxlanıldığı bildirlib. Onun hara aparıldığı və nədə ittiham olunduğu barədə məlumat verilməyib. Qeyd edək ki, Səid Minayi bundan öncə Azərbaycan dili və mədəniyyəti, ətraf mühit problemləri, xüsusilə Urmiya gölü ilə bağlı fəaliyyətlərinə görə bir neçə dəfə həbs edilib.

İran İnqilab Keşikçiləri Korpusu Britaniyanın milli təhlükəsizliyinə ən böyük təhdiddir. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Britaniya daxili işlər naziri Suella Braverman deyib. O, həmçinin, SEPAH-ın Böyük Britaniyada fəaliyyətinin mümkün artımından, ölkədə İran hökumətinə müxalifləri hədəfə almaq üçün iranlı casuslar tərəfindən mütəşəkkil cinayətkar dəstələrin cəlb edilməsi ilə bağlı kəşfiyyat hesabatlarından narahat olduğunu bildirib.

Güney Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən olan fəallar diqqəti qurumaqda olan Urmu gölünə və hakimiyyətin ekoloji fəlakətə laqeydliynə çəkmək üçün maraqlı aksiya keçiriblər. Avqustun 5-də Ərdəbil əyalətinin Muğan (Parsabad) bölgəsindən olan bir qrup alpinist və ekofəal Savalan zirvəsinə qalxıblar. Azərbaycanın ən hündür dağı olan Savalan zirvəsinə qalxan dağçılar üzərinə  "Save Urmia Lake!" (Urmu gölünü xilas edin!) yazılan plakat nümayiş etdirərək , sosial mediada paylaşıblar. Bununla yanaşı,  Urmu gölünün qurumuş yatağında da aksiya keçirilib. Orada da gölün acınacaqlı durumunu əks etdirən plakatlar qaldırılıb. Qeyd edək ki, hazırda 90%-dən çoxu quruyan Urmu gölü Şərqi və Qərbi Azərbaycan əyalətləri arasında, Zaqros dağlarından şərqdə 1275 metr dəniz səviyyəsindən yüksəkdə, tektonik çökəklik ərazisində yerləşir.  Gölün meydana gəlməsi 30-40 min il öncəyə aid edilir. Göl qurumamamışdan öncə səthinin sahəsi 5,822 km², uzunluğu şimaldan cənuba 140, maksimal eni isə şərqdən qərbə 55 kilometr olub. Ən dərin nöqtəsi  16 m, orta dərinliyi isə 5 m təşkil edib.