Aktual

ABŞ-ın Alabama ştatında baş verən atışmada 3 nəfər ölüb, ən azı 12 nəfər yaralanıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Baldvin dairəsinin müstəntiqi Andre Reyd deyib. Onun sözlərinə görə, silahlı insidentin qeydə alındığı Stokton bölgəsindəki ziyafətdə min nəfər olub. A. Reyd bildirib ki, ölənlərin və yaralıların əksəriyyəti gəncdir. Reyd əlavə edib ki, atışmada polislər iştirak etməyib. Qeyd edək ki, Stoktonun təxminən 400 nəfər əhalisi var.

Lənkəranda qeydə alınan zəlzələdən sonra afterşoklar - xırda təkanlar ola bilər. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu "Report"a açıqlamasında Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin baş direktoru Qurban Yetirmişli deyib. "Ən güclü təkan artıq olub, əhali təşvişə düşməsin", - deyə o vurğulayıb. Qeyd edək ki, Azərbaycanın Talış dağlıq zonasında, Lənkəran rayonu ərazisində 5,2 maqnitudalı olub. Yerli vaxtla 17:23-də baş verən yeraltı təkan 18 km dərinlikdə qeydə alınıb. Zəlzələ episentrdə 6 bala yaxın, ətraf rayonlarda isə 5-3 bala qədər hiss olunub.

Azərbaycanda istismarı ekoloji cəhətdən zərərli sayılan köhnəlmiş nəqliyyat vasitələrinin ətraf mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi, onlardan istifadənin və dövriyyələrinin məhdudlaşdırılması ilə bağlı təkliflər hazırlanacaq. Sozcu.az report-a istinadən xəbər verir ki, bu, ekoloji təmiz və təhlükəsiz nəqliyyat vasitələrinin dövriyyəsinin stimullaşdırılması və infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi üzrə 2024-cü il üçün Yol Xəritəsində əksini tapıb. Məlumata görə, layihə iyunun 1-dək hazırlanaraq Ekologiya və Təbii Sərvətlər, Daxili İşlər, Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat nazirliklərinə (o cümlədən Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyi) və Dövlət Gömrük Komitəsinə təqdim edilməlidir.

Respublika üzrə seysmogen bölgələrdə seysmiklik fon səviyyəsindədir. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin baş direktoru Qurban Yetirmişli deyib. Onun sözlərinə görə, hazırda elə bir aktiv ərazi yoxdur ki, güclü, dağıdıcı seysmik təkanlar olsun: “Bu gün respublika ərazisində 20-dən çox yeraltı təkan qeydə alınıb. Hamısı hiss olunmayan, zəif təkanlardır”.

Anaları tərəfindən küçəyə atılan qız uşaqlarının kiçik bacısı da sığınacağa yerləşdirilib. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə “Təmiz Dünya” Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin rəhbəri Mehriban Zeynalova məlumat paylaşıb. “Ötən gün anaları tərəfindən küçəyə tərk edilən 2 qız uşağı sığınacağımıza gətirilmişdi. Uşaqların ən balacası isə evdə qalmışdı. Sosial Xidmətlər Agentliyi tərəfindən ən kiçik körpə anadan götürülüb. Artıq 3 bacı sığınacaqda qalacaq. Bacılar gələn gündən DYP əməkdaşı onları himayəyə götürüb və bütün ehtiyaclarını özü qarşılayır. Tezliklə uşaqların təhsilləri bərpa olunacaq”. Oxu.Az-ın əməkdaşı məsələni dəqiqləşdirmək üçün “Təmiz Dünya” Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin rəhbəri Mehriban Zeynalova ilə əlaqə saxlayıb. M.Zeynalova məlumatı təsdiqləyib: “Bacıları əvvəl də paylaşmışdıq. Onlar uşaq evində qalıblar. Daha sonra qızlardan biri analarını istəyib. Uşaq evi tərəfindən analarına təhvil verilib. Bir müddət sonra ana ona şiddət və zorakıllıq tətbiq edib. Sonra baxımsız vəziyyətdə küçəyə tərk edib. Kiçik uşaqları özündə saxlamışdı. əvvəlcə iki bacı Sosial Xidmət agentliyinin əməkdaşları tərəfindən buraya gətirildi. Daha sonra digərini də bizim sığınacağa yerləşdirdi. Üç bacı sığınacağımızda qorunur. Ümumilikdə beş uşaqdırlar. Böyüyü oğlandır. Gəlmək istəmir. Digəri isə xəstəxanada müalicə alır. Ananın yanında qalmaları təhlükəlidir. Hələ təhsilləri bərpa olunmayıb. Hazırda psixoloji yardım alırlar. Geyimlə təmin olunublar. Binəqədi rayonunda yaşayırdılar. Ataları bunları tərk edib. Analarının da psixoloji problemi var. Qohumları belə, körpələrə sahib çıxmaq istəmirlər”.

Türkiyədə lirə dəyərdən düşməyə davam edir. Bu da ilk olaraq, həmin ölkənin iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərir. Sözügedən proses qardaş ölkədə həm də bir çox sahə və xidmətlərin qiymətlərində bahalaşmaya səbəb olub. Türkiyə həmçinin, Azərbaycanın idxal və ixracında mühüm rol oynayır. Ona görə də baş verən inflyasiya ölkəmizə də təsirsiz ötüşməyəcək. Bir sıra iddialar var ki, bu bahalaşma orada təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin xərclərinin artmasına gətirib çıxaracaq.  Ekspertlər isə bu barədə birmənalı düşünmür. “Yeni Sabah”a danışan iqtisadi ekspert Eldəniz Əmirov bu prosesin tələbələrə necə təsir edəcəyini belə şərh edib:  “Ümumiyyətlə, Azərbaycanda təhsil Türkiyə və digər inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə daha ucuzdur. Burada təhsil almaq imkanı daha genişdir. Ona görə də, zənn etmirəm ki, Türkiyədə təhsil haqqı və kirayə xərclərinin artması hansısa şəkildə bu istiqamətə gedən tələbələrin sayında azalmaya səbəb olmayacaq. Təbii olaraq qiymət faktoru hər zaman önəmli rol oynayır. Ancaq sözügedən prosesin bu sahəyə ciddi bir təsir edəcəyi ehtimal edilmir”.  İqtisadçı Eyyub Kərimli isə bildirib ki, lirə dəyərdən düşsə də, manatın sabit qalması bu prosesi müəyyən qədər tənzimləyir:  “Hazırda Türkiyədə durmadan artan infilyasiya və lirənin dəyərdən düşməsi xidmətlərin və təhsil qiymətlərinin artmasına təsir edəcək. Bu da həmin ölkəyə təhsil almağa gedən vətəndaşlarımızın artıq vəsait xərcləməsinə səbəb ola bilər. Ancaq onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan manatı türk lirəsinə qarşı daha sabit və bahadır və milli pulumuzla Türkiyədən daha çox alışveriş etmək imkanı var.  Hesab edirəm ki, növbəti aylarda belə davam edərsə, bu proses bu ölkəyə turist olaraq səfər edən vətəndaşlarımızın, təhsil alan insanlarımızın büdcəsinə mənfi təsir göstərəcəkdir. Bu isə xərclərin artmasına gətirib çıxaracaq”. 

Azərbaycanın rayonlarında mayın 10-11-də əsasən gündüz saatlarında bəzi dağlıq və dağətəyi rayonlarda fasilələrlə yağıntılı olacağı gözlənilir. Sozcu.az Milli Hidrometeorologiya Xidmətinə istinadla xəbər verir ki,  Ayrı-ayrı yerlərdə yağıntıların leysan xarakterli olacağı, şimşək çaxacağı, dolu düşəcəyi, yüksək dağlıq ərazilərdə sulu qara keçəcəyi ehtimalı var. Şərq küləyi bəzi yerlərdə arabir 15-18 m/s olacaq.

Qusarda 32 yaşlı qadın dəm qazından boğularaq ölüb.  Sozcu.az xəbər verir ki, rayon sakini, 1992-ci il təvəllüdlü Sevda Bədəlova yaşadığı evin hamam otağında dəm qazından zəhərlənərək ölüb.  Araşdırma aparılır. 

Ölkədə ipoteka ilə mənzil almaq, sözün əsl mənasında müşkülə çevirilib. İpoteka ödənişlərinin və faizlərin yüksək olması əksər vətəndaşlar üçün çıxılmaz vəziyyət yaradır. Kredit müddəti uzandıqda isə, ödəniləcək məbləğin dəyəri faizlərlə birlikdə alınan mənzilin ümumi dəyərindən minimum 2 dəfə daha baha olur. 100 min manat civarında olan mənzilin ipoteka ilə qiyməti təxminən 200 manata başa gəlir.  Bəs buna səbəb nədir?  Mövzu ilə bağlı Yenisabah.az-a danışan iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov bildirib ki, bu digər ölkələrlə müqayisədə Azərbaycanda ipoteka faizlərinin xeyli yüksək olması ilə bağlıdır:  “Bu məsələyə 2 aspektdən baxmaq lazımdır. Birincisi, Azərbaycanda ipoteka faizlərinin yüksək olması məsələsidir. Ölkəmizdə ipoteka faizləri olduqca yüksəkdir. Biz alternativ bazarlarla müqayisə etsək, dünya ortalaması təxminən 2.62 faizdir. Bu Avropa ölkələrində 2, 2.5 faiz, ABŞ-da isə 3 faiz ətrafında olur. Azərbaycanda isə ipoteka faizləri Avropa və ABŞ-dan olduqca yüksəkdir. Bunun səbəbi vəsaitin xərci məsələsidir. Çünki İpoteka Fonduna yalnız güşətli ipotekanın verilməsi məqsədi ilə vəsait ayrılır və bu maksimum 4 faizlə olur. Adi ipoteka üçün isə vəsait bazardan cəlb edilməlidir. Cəlb edilən vəsaitin isə xərci vardır. Bu gün ölkədə uçot faiz dərəcəsi 7.25 faizdir. Hansı ki bəzi ölkələrdə bu rəqəm  0, 0.5 faiz ətrafında dəyişir. Belə olduğu təqdirdə daha aşağı xərclə vəsait cəlb etmək olur. Amma Azərbaycanda mövcud maliyyə mənbələrinin imkanlarını nəzərə alsaq, İpoteka Fondu bu vəsaiti cəlb edəndə daha yüksək faizlərlə cəlb etmiş olur. Burada xərclər onun üzərinə əlavə edilir”.  Ekspert qeyd edib ki, ipoteka kreditinin müddətinin uzanması pulun öz dəyərini itirməsi ilə nəticələnir: “Bildiyiniz kimi, burada prosesi icra edən tərəf banklardır. Banklar uzunmüddətli dövrdə məsuliyyəti tam üzərinə götürür. Çünki bizdəki dövlət ipoteka mexanizminə görə, məsuliyyət və ipotekanın gələcəyi tam olaraq bank sektoruna transformasiya olunur. Bank sektoru risklərə görə məsuliyyət daşıyır. Bu məsuliyyətin qarşılığında təbii ki, bank da 3-4 faizli marjasını ipotekanın üzərinə əlavə edir. Pul uzunmüddətli dövrdə öz dəyərini itirir. Biz mənzil alarkən vətəndaşın 2 dəfə daha artıq pul ödədiyini deyirik, amma 25-30 il ərzində həmin vəsaitlər olduqca dəyərsizləşir. Belə olduqda vətəndaşın 120 min manata aldığı mənzil 30 il sonra 250-300 min manat olur. Bununla bağlı hansısa addımlar atmaq olar. Bu barədə resurslar araşdırılmalıdır. Faizlərin aşağı düşməsi üçün dövlət hesabına olan təminata daha çox üstünlük verilməlidir”. 

Erməni əsgər Kirantsda mina partlaması nəticəsində yaralanıb. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Ermənistan Müdafiə Nazirliyi məlumat verib. Yaralı İcevan tibb məntəqəsinə köçürülüb. Qeyd edək ki, bu gün səhər saatlarından Ermənistan Milli Təhlükəsizlik Xidməti və polis əməkdaşları Qazaxla sərhəddə yerləşən Tavuş rayonunun Kirants kəndinə gələrək demarkasiya çərçivəsində artıq ölçmə işlərinə başlayıblar. Sakinlərə əraziyə yaxınlaşmaq qadağan edilib.

Baş plana əsasən, Kəlbəcər şəhəri mövcud məskunlaşma ərazisini və yaxınlığındakı Boyaqlı kəndini əhatə edəcək. Sozcu.az xəbər verir ki, bu, “Kəlbəcər şəhərinin 2040-cı ilədək inkişafına dair Baş planı”nda əksini tapıb. Şəhərin şimal-şərq istiqamətindəki əsas girişindən başlayaraq cənub-qərb istiqamətində uzanan baş küçəsi planlaşdırma strukturunun əsasını təşkil edir. Küçənin başlanğıc nöqtəsində şəhərin sənaye və istehsalat zonası, orta hissəsində şəhər mərkəzi, bitiş nöqtəsində isə turizm və sosial xidmət obyektləri nəzərdə tutulub.

Ölkəmizdə hər 1000 uşaqdan 10-u dünyasını dəyişir. Bu rəqəm az görünsə də, olduqca üzücü faktdır.  Həkimlər bildiriblər ki, uşaqlar arasında ölüm halları əsasən patoloji hamiləliklə bağlıdır. Mövzu ilə bağlı ATV-nin süjetini təqdim edirik: