Sağlamlıq

Bir çoxları yuxu üzünə həsrət qalmaqdan şikayətlənir. İnsanlar daha çox da yaz-yay aylarında bundan şikayətlənir. Yuxu dərmanı qəbul etmək isə mədə problemləri yaradır. Sozcu.az axşam.az-a istinadən yuxusuzluq sindromunu aradan qaldıracaq vasitələri təqdim edir: Gün ərzində 2 dəfə kök və ya çiyələk şirəsi için. Amma çalışın, şirə təbii olsun. Təbii giləmeyvələr yeyin. Onlar hormonal pozğunluqları aradan qaldırır.

Nyukasl Universitetinin alimləri təsdiq ediblər ki, sağlam həyat tərzinə riayət etmək, o cümlədən sağlam bədən çəkisini saxlamaq, qırmızı və işlənmiş ətləri məhdudlaşdırmaq xərçəng riskini azaldır. Sozcu.az lent.az-a istinadən bildirir ki, tədqiqatçılar 2018-ci ildə Ümumdünya Xərçəng Tədqiqatları Fondu və Amerika Xərçəng Tədqiqatları İnstitutunun təlimatlarına riayət edilməsi ilə müxtəlif xərçəng növlərinin tezliyi arasında əlaqəni araşdıran 18 araşdırmanı təhlil ediblər. Onlar müəyyən ediblər ki, bu qaydalara riayət olunmasını qiymətləndirmək üçün istifadə edilən sorğuda hər 1 ballıq artım bağırsaq xərçəngi riskinin 12%, döş xərçəngi riskinin 11 faiz və ağciyər xərçəngi riskinin 8 faiz azalması ilə nəticələnib. Tövsiyələrə sağlam çəki saxlamaq, fiziki cəhətdən aktiv olmaq, siqaret çəkməmək, alkoqol, fast food, qırmızı ət və şəkərin məhdudlaşdırılması daxildir. Mütəxəssislər qida rasionuna daha çox tərəvəz, meyvə, tam taxıl və paxlalılar əlavə etməyi də məsləhət görüblər. Ancaq xərçəngin qarşısını almaq üçün heç bir əlavə istifadə etməyin. Əmizdirmə körpələr üçün faydalıdır. Əvvəlki araşdırmalar göstərib ki, çox miqdarda qırmızı və işlənmiş ət yemək bağırsaq xərçəngi riskini artırır, spirt içmək isə döş, kolon və yemək borusu xərçəngi riskini artırır. Məlumatlara görə, bütün xərçənglərin təxminən 40 faizi dəyişdirilə bilən həyat tərzi faktorları ilə əlaqələndirilir: fiziki fəaliyyətin olmaması, tütün istifadəsi, piylənmə, pis pəhriz və spirt istifadəsi.

Həddindən artıq çay içmək sağlamlığa zərərlidir. Xüsusilə çay təzyiqi, maddələr mübadiləsini, mədə-bağırsaq traktını normallaşdırmağa kömək edir, baş ağrılarını, əzələ ağrılarını azaldır. Sozcu.az "Medicina"ya istinadən xəbər verir ki, diyetoloq Oksana Dmitrievanın sözlərinə görə, çayı digər içki növləri- kompotlar, meyvə içkiləri, qəhvə və ya adi su ilə əvəz etmək olar. "Gündə içə biləcəyiniz optimal çay miqdarı 4-5 stəkandan çox olmamalıdır. Üstəlik, burada bir prinsip var: nə qədər az, bir o qədər yaxşıdır. Orta dozada (2-3 stəkan) çay sağlamlıq üçün çox faydalıdır. Bu, əsasən güclü antioksidantlar olan taninlərlə bağlıdır. Problemlər 5-ci stəkandan sonra başlayır. Məsələn, taninlərin çoxluğu dəmirin udulmasına çox mane olur. Çayın zərərli təsirlərini neytrallaşdırmaq üçün onu böyük həcmdə içməmək daha yaxşıdır. Əgər siz artıq 3 stəkan içmisinizsə, o zaman su, mineral su və ya kompota keçin. Çayın bədənə başqa bir zərərli təsiri yuxusuzluğun və əsəb həyəcanının artmasıdır. Çay həvəskarları, yeri gəlmişkən, təmkinsiz və aqressiv olurlar. Kofein insanın aqressiyasını artırır".

Dietoloq Mariya Kulinskaya su içərkən ən çox edilən səhvləri açıqlayıb. Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, mütəxəssis bildirir ki, içki rejiminin pozulması dərinin qurumasına və ümumi sağlamlığın pisləşməsinə səbəb ola bilər. Onun sözlərinə görə, sağlamlığımız və görünüşümüz əsasən düzgün su rejimindən asılıdır: "Biz hər gün təqribən 700 ml su ilə nəfəs alırıq. Təxminən 200 ml isə dəridən buxarlanır. Su balansına əməl edilməməsi dərinin keyfiyyətinə, bağırsaq hərəkətliliyinə, hətta əhval-ruhiyyə və idrak funksiyalarına pis təsir edir. Qazsız təmiz suya üstünlük verilməlidir. Bəzi mənbələrdə bir stəkan suya limonun əlavə edilməsi orqanizmin sağlamlığı üçün çox faydalı olduğu da bildirilir. Lakin bu yanlışdır. Limonlu su mədə-bağırsaq traktının fəaliyyətinə mənfi təsir göstərir. Həmçinin səhər yeməyindən sonra yox, əvvəl bir stəkan su içmək orqanizm çox faydalıdır".

Beynəlxalq fiziklər qrupu ilk dəfə olaraq insanın yuxarı tənəffüs yolları ilə mikroplastik hissəciklərin hərəkətini tədqiq edib və müəyyən edib ki, hər saat insanların tənəffüs orqanlarında orta hesabla 16-ya yaxın mikroplastik hissəciklər çökür. Sozcu.az oxu.az-a istinadən xəbər verir ki, Amerika Fizika İnstitutunun mətbuat xidməti çərşənbə axşamı bildirib ki, bu, Yer kürəsində plastik çirklənmə ilə mübarizənin zəruriliyini daha da vurğulayır. "Alimlər müxtəlif ölçülü və formalı mikroplastik hissəciklərin insanın tənəffüs yollarına daxil olmasını hesablayıblar. Hesablamalar göstərib ki, bu hissəciklərin əhəmiyyətli hissəsi tənəffüs sisteminin müəyyən hissələrində, o cümlədən burun boşluqlarında və boğazda "məskunlaşır", - məlumatda deyilir. Qeyd olunur ki, son onilliklər ərzində elm adamları nəinki çaylarda və göllərdə, həm də nəhəng "zibil adalarının" yarandığı okeanların bir çox ucqar bölgələrində külli miqdarda plastik qalıqlar və mikroplastiklər aşkar ediblər.

Yay mövsümündə ən çox əziyyət çəkdiyimiz hallardan biri günəş yanığıdır. Gün altında çox gəzəndə və ya dənişə gedəndə bu hal qaçılmazdır.  Sozcu.az axşam.az-a istinadən bildirir ki, günəş vannası qədul edərkən dərinin yanması günlərlə göynəməyə səbəb olur.  Bu zaman nə etmək olar? Əgər aloe geliniz varsa, dərinizə aloe geli sürtün.  Dərini bacardığınız qədər soyuq saxlayın. Buz qoya bilərsiniz.  Dərinizə quruyub dartılmaması üçün mütləq  tez-tez krem çəkib, nəmli salxayın.  Çobanyastığını qaynadıb suyu ilə dərinizi silə bilərsiniz.  Soyuq su ilə vanna qəbul edin. Bu da dərini sakitləşdirəcək və qızartının keçməsinə kömək olacaq.  Dərinizə diş pastası da sürtə bilərsiniz. 

Spirtli içkilər 60 xəstəliyin inkişaf riskini artıra bilər. Sozcu.az oxu.az-a istinadən bildirir ki, onlardan 33-ü atipikdir və onların alkoqol ilə əlaqəli olması heç ağla belə gəlmir. Belə xəstəliklərdən ağciyər xərçəngi, sınıqlar, qan dövranı xəstəliklərini göstərmək olar. Alimlər müəyyən ediblər ki, kifayət qədər təhlükəsiz hesab edilən minimum doza belə tez-tez istifadə edildikdə xəstəliklərə yol açır. Elm adamlarının sözlərinə görə, alkoqol məsələn, podaqra, mədə xorası, katarakta, ürək işemiyası, bronxit, artroz və sistemli birləşdirici toxuma xəstəliklərinə səbəb ola bilər.

Müəyyən qidalardan istifadə böyrəklərin vəziyyətinə müsbət təsir göstərə bilər. Sozcu.az "Medicina"ya istinadən xəbər verir ki, Cərrah Pavel Karlov sözlərinə görə, bunun üçün orqanizmin işinə müsbət təsir göstərən tərəvəzlərdən istifadə etmək lazımdır. Onlar həmçinin şişkinliyi və iltihabı azalda, qan dövranını yaxşılaşdıra bilərlər. "Söhbət xiyar, kahı, balqabaq, pomidor kimi tərəvəzlərdən gedir. Böyrək problemi olan insanlar üçün natrium, xolesterin və yağların qəbulunu məhdudlaşdırmaq tövsiyə olunur. Bu tərəvəzlərin qəbulu zamanı duzdan maksimum az istifadə etməyə çalışın. Eləcə də böyrəklər üçün təmiz su hava qədər vacibdir".

"Qlobal tütün marketinqi yeni məhsulların, o cümlədən elektron siqaret və qızdırılma nəticəsində istehlak edilən (buxarla) tütün məhsullarının təşviqinə çalışır, onları daha təhlükəsiz və tütünçəkmədən imtina vasitələri kimi qələmə verir. Lakin tədqiqatlar bu növ məhsulların təhlükəli olduğunu və sağlamlığa ciddi zərər yetirdiyi halların artmasını qeydə alır". Bunu Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin şöbə müdiri Tofiq Musayev bildirib. "Hazırkı tendensiyalar göstərir ki, bəzən hətta heç vaxt çəkməyənlər belə bu məhsulların istifadəsinə başlayır, sonra asanlıqla siqaret və digər tütün məmulatlarına keçir", - o əlavə edib.

İş zamanı göz qapaqlarınız ağırlaşır? Yorğunluq hiss edirsiniz? Yatmaq istəyirsiniz? Bu enerjinizin azaldığının göstəricisidir. Sozcu.az axşam.az-a istinadən bildirir ki, yorğunluqdan cəmi 10 dəqiqədə qurtulmağın yollarını açıqlayacaq. 1. Səhər yeməyindən imtina etməyin Nə qədər iştahsız olsanız belə, səhər yeməyini atlamayın. Xüsusuilə də, proteyin qəbulu sizi uzun müddət tox tutacaq və yorğunluğunuzun qarşısını alacaq. Ağ çörək, meyvə suyu, ağ undan hazırlanmış şirniyyatları səhər qəbul etməyin. Bu insulin dirəncinizi pozaraq gün ərzində yorğun qalmağınıza səbəb olacaq. 2. Qanınızı "hərəkətləndirin" Xüsusuilə də, oturaq işdə çalışanlar yorğunluqdan şikayət edir. Yerinizdən qalxıb 5-10 dəqiqə gəzmək və ya nəfəs hərəkətləri sizi özünüzə gətirəcək. 3. Çərəzlərlə "dost" olun Çərəzləri, xüsusilə də maqnezium və fol turşusu ilə zəngin badam, fıstıq enerjinizi bərpa edəcək və tez acmağınızı əngəlləyəcək. 4. Suyu yanınızdan ayırmayın Əksər hallarda yorğunluğun tək səbəbi bədənin susuz qalmasıdır. Gün ərzində 2 litr su içməyə vərdiş edin. 5. Çantanızda darçın çubuğu və nanə yağı saxlayın Bu bitkilərin əhval ruhiyyəni artırdığı sübut edilib. Yorğun hiss etdiyiniz zaman darçın çubuğu qoxlasanız və ya nanə yağı ilə biləklərinizi ovsanız fərqi hiss edəcəksiniz.

Endokrinoloq Zuxra Pavlova şirniyyata olan həvəsi azaltmağın yollarını açıqlayıb. Sozcu.az lent.az-a istinadən bildirir ki, endokrinoloq bildirir ki, ən sadə, lakin ən təsirli yol yaxşı və adekvat yuxudur. Onun sözlərinə görə, yuxu ən azı 7-8 saat olmalıdır: "Eyni zamanda saat 23:00-dan gec olmayaraq yatmaq lazımdır. Şirniyyatdan imtina etmək üçün onu mövsümi meyvələrlə əvəz etmək lazımdır. Səhər yeməyi və ya nahardan sonra çiyələk və digər meyvələri yeyə bilərsiniz. Şirin bir şey yemək istəyi dözülməz hala gəlirsə, sadəcə tünd şokolad yemək lazımdır. Şirin çay və qəhvə də içməməlisiniz.

Alimlər siqareti tərgitməyin psixi sağlamlığa yaxşı təsir etdiyini açıqlayıb. Sozcu.az lent.az-a istinadən bildirir ki, 24 həftə siqaretdən istifadə edilmədikdə ondan asılı olan şəxslərin psixologiyasında yaxşı dərəcədə dəyişikliklər görülüb. Araşdırmalar 2011-ci ildən 2015-ci ilə qədər olan dövrdə siqaretin mənfi təsirlərini qiymətləndirmək üçün 4260 iştirakçını əhatə edən randomizə edilmiş klinik sınaqdan əldə edilən məlumatlardan istifadə edilib. Tədqiqatda iştirak edən şəxslərin təxminən yarısında psixi xəstəlik keçmişi var idi. Mütəxəssislər 9-24 həftə ərzində siqaretdən imtinanın təsirini araşdırıblar. Siqareti tərk etməzdən əvvəl və sonra iştirakçılardan psixi sağlamlıqla bağlı sualların daxil olduğu anketləri doldurmaları istənilib. Xüsusilə, narahatlıq və depressiya ölçüləri 0-dan 21-ə qədər olan klinik reytinq şkalası ilə ölçülüb. Nümunə arasında ilkin orta bal narahatlıq üçün 4,25 və depressiya üçün 2,44 olub. Siqareti buraxdıqdan 24 həftə sonra xəstələrdə simptomlarda əhəmiyyətli bir yaxşılaşma müşahidə olunub. Demoqrafik göstəricilərə və əsas dəyişənlərə düzəliş etdikdən sonra, siqareti dayandırmaq siqaret çəkməyə davam edən qrupla müqayisədə həm narahatlıq (mənfi 0,4 bal), həm də depressiya (mənfi 0,47 bal) azalması ilə əlaqələndirilib.