Sağlamlıq

Beynəlxalq fiziklər qrupu ilk dəfə olaraq insanın yuxarı tənəffüs yolları ilə mikroplastik hissəciklərin hərəkətini tədqiq edib və müəyyən edib ki, hər saat insanların tənəffüs orqanlarında orta hesabla 16-ya yaxın mikroplastik hissəciklər çökür. Sozcu.az oxu.az-a istinadən xəbər verir ki, Amerika Fizika İnstitutunun mətbuat xidməti çərşənbə axşamı bildirib ki, bu, Yer kürəsində plastik çirklənmə ilə mübarizənin zəruriliyini daha da vurğulayır. "Alimlər müxtəlif ölçülü və formalı mikroplastik hissəciklərin insanın tənəffüs yollarına daxil olmasını hesablayıblar. Hesablamalar göstərib ki, bu hissəciklərin əhəmiyyətli hissəsi tənəffüs sisteminin müəyyən hissələrində, o cümlədən burun boşluqlarında və boğazda "məskunlaşır", - məlumatda deyilir. Qeyd olunur ki, son onilliklər ərzində elm adamları nəinki çaylarda və göllərdə, həm də nəhəng "zibil adalarının" yarandığı okeanların bir çox ucqar bölgələrində külli miqdarda plastik qalıqlar və mikroplastiklər aşkar ediblər.

Yay mövsümündə ən çox əziyyət çəkdiyimiz hallardan biri günəş yanığıdır. Gün altında çox gəzəndə və ya dənişə gedəndə bu hal qaçılmazdır.  Sozcu.az axşam.az-a istinadən bildirir ki, günəş vannası qədul edərkən dərinin yanması günlərlə göynəməyə səbəb olur.  Bu zaman nə etmək olar? Əgər aloe geliniz varsa, dərinizə aloe geli sürtün.  Dərini bacardığınız qədər soyuq saxlayın. Buz qoya bilərsiniz.  Dərinizə quruyub dartılmaması üçün mütləq  tez-tez krem çəkib, nəmli salxayın.  Çobanyastığını qaynadıb suyu ilə dərinizi silə bilərsiniz.  Soyuq su ilə vanna qəbul edin. Bu da dərini sakitləşdirəcək və qızartının keçməsinə kömək olacaq.  Dərinizə diş pastası da sürtə bilərsiniz. 

Spirtli içkilər 60 xəstəliyin inkişaf riskini artıra bilər. Sozcu.az oxu.az-a istinadən bildirir ki, onlardan 33-ü atipikdir və onların alkoqol ilə əlaqəli olması heç ağla belə gəlmir. Belə xəstəliklərdən ağciyər xərçəngi, sınıqlar, qan dövranı xəstəliklərini göstərmək olar. Alimlər müəyyən ediblər ki, kifayət qədər təhlükəsiz hesab edilən minimum doza belə tez-tez istifadə edildikdə xəstəliklərə yol açır. Elm adamlarının sözlərinə görə, alkoqol məsələn, podaqra, mədə xorası, katarakta, ürək işemiyası, bronxit, artroz və sistemli birləşdirici toxuma xəstəliklərinə səbəb ola bilər.

Müəyyən qidalardan istifadə böyrəklərin vəziyyətinə müsbət təsir göstərə bilər. Sozcu.az "Medicina"ya istinadən xəbər verir ki, Cərrah Pavel Karlov sözlərinə görə, bunun üçün orqanizmin işinə müsbət təsir göstərən tərəvəzlərdən istifadə etmək lazımdır. Onlar həmçinin şişkinliyi və iltihabı azalda, qan dövranını yaxşılaşdıra bilərlər. "Söhbət xiyar, kahı, balqabaq, pomidor kimi tərəvəzlərdən gedir. Böyrək problemi olan insanlar üçün natrium, xolesterin və yağların qəbulunu məhdudlaşdırmaq tövsiyə olunur. Bu tərəvəzlərin qəbulu zamanı duzdan maksimum az istifadə etməyə çalışın. Eləcə də böyrəklər üçün təmiz su hava qədər vacibdir".

"Qlobal tütün marketinqi yeni məhsulların, o cümlədən elektron siqaret və qızdırılma nəticəsində istehlak edilən (buxarla) tütün məhsullarının təşviqinə çalışır, onları daha təhlükəsiz və tütünçəkmədən imtina vasitələri kimi qələmə verir. Lakin tədqiqatlar bu növ məhsulların təhlükəli olduğunu və sağlamlığa ciddi zərər yetirdiyi halların artmasını qeydə alır". Bunu Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzinin şöbə müdiri Tofiq Musayev bildirib. "Hazırkı tendensiyalar göstərir ki, bəzən hətta heç vaxt çəkməyənlər belə bu məhsulların istifadəsinə başlayır, sonra asanlıqla siqaret və digər tütün məmulatlarına keçir", - o əlavə edib.

İş zamanı göz qapaqlarınız ağırlaşır? Yorğunluq hiss edirsiniz? Yatmaq istəyirsiniz? Bu enerjinizin azaldığının göstəricisidir. Sozcu.az axşam.az-a istinadən bildirir ki, yorğunluqdan cəmi 10 dəqiqədə qurtulmağın yollarını açıqlayacaq. 1. Səhər yeməyindən imtina etməyin Nə qədər iştahsız olsanız belə, səhər yeməyini atlamayın. Xüsusuilə də, proteyin qəbulu sizi uzun müddət tox tutacaq və yorğunluğunuzun qarşısını alacaq. Ağ çörək, meyvə suyu, ağ undan hazırlanmış şirniyyatları səhər qəbul etməyin. Bu insulin dirəncinizi pozaraq gün ərzində yorğun qalmağınıza səbəb olacaq. 2. Qanınızı "hərəkətləndirin" Xüsusuilə də, oturaq işdə çalışanlar yorğunluqdan şikayət edir. Yerinizdən qalxıb 5-10 dəqiqə gəzmək və ya nəfəs hərəkətləri sizi özünüzə gətirəcək. 3. Çərəzlərlə "dost" olun Çərəzləri, xüsusilə də maqnezium və fol turşusu ilə zəngin badam, fıstıq enerjinizi bərpa edəcək və tez acmağınızı əngəlləyəcək. 4. Suyu yanınızdan ayırmayın Əksər hallarda yorğunluğun tək səbəbi bədənin susuz qalmasıdır. Gün ərzində 2 litr su içməyə vərdiş edin. 5. Çantanızda darçın çubuğu və nanə yağı saxlayın Bu bitkilərin əhval ruhiyyəni artırdığı sübut edilib. Yorğun hiss etdiyiniz zaman darçın çubuğu qoxlasanız və ya nanə yağı ilə biləklərinizi ovsanız fərqi hiss edəcəksiniz.

Endokrinoloq Zuxra Pavlova şirniyyata olan həvəsi azaltmağın yollarını açıqlayıb. Sozcu.az lent.az-a istinadən bildirir ki, endokrinoloq bildirir ki, ən sadə, lakin ən təsirli yol yaxşı və adekvat yuxudur. Onun sözlərinə görə, yuxu ən azı 7-8 saat olmalıdır: "Eyni zamanda saat 23:00-dan gec olmayaraq yatmaq lazımdır. Şirniyyatdan imtina etmək üçün onu mövsümi meyvələrlə əvəz etmək lazımdır. Səhər yeməyi və ya nahardan sonra çiyələk və digər meyvələri yeyə bilərsiniz. Şirin bir şey yemək istəyi dözülməz hala gəlirsə, sadəcə tünd şokolad yemək lazımdır. Şirin çay və qəhvə də içməməlisiniz.

Alimlər siqareti tərgitməyin psixi sağlamlığa yaxşı təsir etdiyini açıqlayıb. Sozcu.az lent.az-a istinadən bildirir ki, 24 həftə siqaretdən istifadə edilmədikdə ondan asılı olan şəxslərin psixologiyasında yaxşı dərəcədə dəyişikliklər görülüb. Araşdırmalar 2011-ci ildən 2015-ci ilə qədər olan dövrdə siqaretin mənfi təsirlərini qiymətləndirmək üçün 4260 iştirakçını əhatə edən randomizə edilmiş klinik sınaqdan əldə edilən məlumatlardan istifadə edilib. Tədqiqatda iştirak edən şəxslərin təxminən yarısında psixi xəstəlik keçmişi var idi. Mütəxəssislər 9-24 həftə ərzində siqaretdən imtinanın təsirini araşdırıblar. Siqareti tərk etməzdən əvvəl və sonra iştirakçılardan psixi sağlamlıqla bağlı sualların daxil olduğu anketləri doldurmaları istənilib. Xüsusilə, narahatlıq və depressiya ölçüləri 0-dan 21-ə qədər olan klinik reytinq şkalası ilə ölçülüb. Nümunə arasında ilkin orta bal narahatlıq üçün 4,25 və depressiya üçün 2,44 olub. Siqareti buraxdıqdan 24 həftə sonra xəstələrdə simptomlarda əhəmiyyətli bir yaxşılaşma müşahidə olunub. Demoqrafik göstəricilərə və əsas dəyişənlərə düzəliş etdikdən sonra, siqareti dayandırmaq siqaret çəkməyə davam edən qrupla müqayisədə həm narahatlıq (mənfi 0,4 bal), həm də depressiya (mənfi 0,47 bal) azalması ilə əlaqələndirilib.

Qocalmanı sürətləndirən ən təhlükəli səhər yeməyinin adı açıqlanıb. Sozcu.az lent.az-a istinadən bildirir ki, mütəxəssislər səhər yeməyində taxıl tərkibli qidaların istehlak edilməsini məsləhət görmür. Bu cür qidalar sağlamlığın vəziyyətini qeyri-müəyyən şəkildə pisləşdirir və bədənin vaxtından əvvəl qocalmasını sürətləndirir. Fakt budur ki, taxılda çox miqdarda şəkər, zərif un, konservantlar, süni dadlandırıcılar və doymuş yağlardan ibarət maddələr var. Bütün bunlar piylənməyə və maddələr mübadiləsinin pozulmasına gətirib çıxarır.

Dünya diyetoloqlarının araşdırmalarına görə, həzm proseslərini aktivləşdirmək üçün daha çox su içmək lazımdır. Bu, dərini iltihabdan təmizləməyə, çəkini nəzarət altında saxlamağa və həzmi yaxşılaşdırmağa kömək edəcək. Həkimlərin hansı suyu içmək barədə fikirləri fərqlidir. Bəziləri qaynatmanın bütün zərərli mikrobları öldürdüyünü və buna görə də sağlamlıq üçün faydalı olduğunu təkid edirlər. Digərləri deyir ki, qaynadılmış suyu sağlam hesab etmək olmaz, çünki təkcə bütün zərərli bakteriyalar deyil, həm də faydalı bakteriyalar ölüb. Sozcu.az medicina.az-a istinadən xəbər verir ki, həkim - diyetoloq Marina Sorokinanın sözlərinə görə, belə fikirlər iki tərəflidir. Yəni hər iki tərəf hardasa özlüyündə haqlıdır. "Əgər böyüklər üçün sudan danışırıqsa, o zaman adi kran suyu içmək daha faydalı olacaq, lakin xüsusi bir cihazda və ya qabda süzülməlidir. Ancaq uşaqlara yalnız qaynadılmış su vermək yaxşıdır. Su 100 ° C-yə qədər qızdırıldığında, suda yalnız təhlükəli bakteriyalar yox, həm də zərərli çirklər yox olur. Üstəlik, belə su daha uzun müddət saxlanıla bilər (şüşə qablara tökmək şərti ilə). Bu o deməkdir ki, evdən kənarda plastik butulkalarda satılandan daha yaxşı olacaq. Çünki orada sağlamlığa zərərli və təhlükəli heç nə yoxdur. Unutmaq olmaz ki, mikrobioloji təhlükəsizlik baxımından qaynadılmış su hələ də standartdır".

"Quduzluq virusuna yoluxma şübhəsi olduqdan sonra dərhal yaxınlıqdakı tibb müəssisəsinə müraciət etməli, quduzluq əleyhinə antirabik vaksini vurulmalıdır". Bunu Səhiyyə Nazirliyi Respublika Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzinin şöbə müdiri Ceyran Cəfərova deyib. O qeyd edib ki, quduzluq virusu insanlar üçün həyati təhlükəsi olduğundan zədələnmənin lokalizasiyasından asılı olaraq, antirabik vaksin ilə yanaşı quduzluq əleyhinə antirabik immunoqlobulin də vurulur. "Həmçinin, əlavə olaraq tetanus əleyhinə anatoksin vurulur. Heyvan tərəfindən zədələnməyə məruz qalmış şəxsin müalicə kursu müalicə-profilaktika müəssisəsinin cərrahı tərəfindən təyin edilir. Belə ki, əgər dişləyən heyvan məlumdursa və 10 gün müddətində sağ qalmışsa, o zaman şərti müalicə kursu təyin edilir. Şərti müalicə zərərçəkənin müraciət etdiyi gün, həmçinin 7, 21 və ya 28-ci günləri antirabik vaksin vurulur. Dişləyən heyvanın naməlum olduğu təqdirdə və ya məlum olan halda belə 10 gün müddətində ölmüşdürsə, o zaman qeyri-şərti müalicə kursu təyin olunur. Qeyri-şərti zədələnmənin müraciət edilən gün, həmçinin 3, 7, 14 və 28-ci günləri antirabik vaksin vurulur. Bu peyvəndlərin hər biri əzələdaxilinə yeridilir", - şöbə müdiri vurğulayıb.

Dərmansız ürək xəstəliyi riskini azaltmağın təsirli yolu tapılıb. Sozcu.az lent.az-a istinadən bildirir ki, bu üsul ürək xəstəliyindən ölüm riskini təxminən 22 faiz azalda bilər. Tədqiqatlar zamanı bir qrup britaniyalı alim 40 ildən sonra ürək-damar xəstəliklərinin inkişaf riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda biləcək üsul kəşf edib. Tədqiqatçılar depressiyanın infarkt, insult və digər xəstəliklərin inkişafı üçün əsas risk faktorlarından birinə çevrildiyini iddia edirlər. Tədqiqat nəticəsində məlum olub ki, depressiv pozğunluq diaqnozu qoyulmuş insanların bu tip xəstəliyin inkişaf riski depressiya olmayan insanlara nisbətən təxminən 72 faiz daha yüksəkdir. Alimlər qeyd edirlər ki, depressiya dəyişən risk faktorudur və xüsusi diqqətə layiqdir. Psixoterapiya və ya danışıq terapiyası xəstənin problemlərinin müzakirəsi və xüsusi təlim keçmiş bir mütəxəssisin məsləhəti ilə psixi xəstəliyin müalicəsi üsuludur.