Sağlamlıq

Çiyələk faydasına görə ən möcüzəvi giləmeyvələrdən biridir.  Mövsümünün başlamasını nəzərə alaraq, “Medicina”ya istinadla bu giləmeyvəylə bağlı ən vacib məlumatları təqdim edir. Çiyələk azkalorili giləmeyvədir. Amma ondan hazırlanan siroplar, kompotlar və mürəbbələr haqqında eyni sözləri söyləmək olmaz. Bu qidalardan çox istifadə eləmək piylənməyə səbəb ola bilir. 100 qram çiyələyin qida dəyəri: 1. Zülallar - 0,7 qr 2. Yağlar - 0,3 qr 3. Karbohidratlar - 5,7 qr 4. Su - 91 qr 5. Kalori - 30 kKal. Çiyələyin tərkibində çoxlu miqdarda su, suda həll ola bilən və bilməyən maddələr, şəkər və turşular var. Bunlar çiyələyin növündən və becərilməsindən asılı olaraq arta və ya azala bilir. Çiyələk tərkibində saxaroza, fruktoza və qlükozanın miqdarı az olan giləmeyvələrdəndir. Təzə dərilmiş çiyələk gözəl ətrə və dada malik olur. Bunun səbəbi isə onun tərkibində olan təbii turşular, mineral maddələr, zülallı maddələr və vitaminlərdir. Çiyələyin tərkibində orqanizm üçün lazım olan qədər kalsium (126mq), fosfor (85 mq), kalsium (41 mq), natrium (28mq), maqnium (22mq), dəmir (13 mq), yod (8mq), askoprbin turşusu (50-120mq) var. Onun tərkibində olan P aktiv maddələri rənginin tünd olmasına səbəb olur. Çiyələyin tərkibinin 0,2-0,6%-ni fol turşusu təşkil edir. O həm də A, B1, B2, E, PP, K vitaminləri ilə zəngindir. Çiyələyin tərkibində olan B9 vitamini orqanizmə qanartırıcı təsir göstərir. Bu vitamin yaddaşın yaxşılaşmasına da kömək edir. Tərkibində olan sink cinsi aktivliyi artırır. Hər gün çiyələk yemək orqanizmə viaqra təsiri bağışlayır. Nəticəni görmək üçün yatmazdan əvvəl çiyələk yemək lazımdır. Çiyələk yemək ürəyin işini yaxşılaşdırır, damarların elastikliyini artırır, sinir sistemini sakitləşdirir. Bundan əlavə böyrək daşı, böyrəklərin və sidik kisəsinin iltihabı, qaraciyər və öd kisəsi xəstəlikləri zamanı, pankreatitdə, şişkinliklərdə, oynaq ağrılarında faydalı təsirə malikdir. Atereskleroz, diabet, podaqra, anemiya, leykoz, qəbizlik, qastrit, mədə və onikibarmaq yarası, zob xəstəliklərindən əziyyət çəkənlər də bu meyvədən bol-bol istifadə eləməlidir. Digər faydaları: - həzm sistemini sürətləndirir; - orqanizmə antimikrob təsir bağışlayır; - avitaminozun aradan qalxmasına səbəb olur; - dərini gözəlləşdirir; - angina və stomatit əlamətlərini aradan qaldırır; - orqanizmə antioksidant təsir bağışlayır və xərçəng əleyhinə təsir göstərir; - dərinin rəngini yaxşılaşdırır, elastikləşdirir, onu yumşaldır. Çiyələik tərkibli maskalar dəriyə müsbət təsir edir. Ən yaxşı dəri maskası çiyələk, xama və ya qaymaq qarışımından hazırlanan maskadır. Çiyələyin yalnız bir zərərli xüsusiyyəti var – Bəzi insanlarda allergiya verə bilər. Ona görə də allergik insanlar çiyələkdən ehtiyatla istifadə etməlidir. Bundan əlavə qaraciyər və bağırsaq sancılarından əziyyət çəkənlərə, hamilə qadınlara və azyaşlı uşaqlara çiyələk yemək məsləhət görülmür. Çiyələyin tərkibində olan bəzi maddələr təzyiqin qalxmasına səbəb ola bilir. Bu səbəbdən də yüksək təzyiqi olanlara çoxlu miqdarda çiyələk yemək məsləhət görülmür. Appendesit xəstələri də çiyələk yeyərkən diqqətli olmalıdır. 

Məktəblilər arasında suçiçəyi virusu yayılıb. Virusa görə məktəbə getməyənlərin sayında artım müşahidə olunur. Sozcu.az ARB-yə istinadla xəbər evrir ki, suçiçəyi virusuna daha çox paytaxtın Yasamal və Qaradağ rayonlarında, Abşeronun Masazır qəsəbəsi və Xırdalan şəhərində, eləcə də Sumqayıt şəhərində rast gəlinir. Təhlükəli xəstəlik sayılan suçiçəyinə görə həkimlər valideynləri diqqətli olmağa çağırıblar. Vaxtında müalicə prosesinə başlanılmazsa, bu, uşaqların aylarla xəstəxana şəraitində qalması ilə nəticələnə bilər.

Bioloji fəallığa malik aktiv qida əlavələrində zərərli maddə aşkarlanıb. Bu barədə Sozcu.az-a Səhiyyə Nazirliyinin Analitik Ekspertiza Mərkəzindən məlumat verilib. Belə ki, ötən ay Dövlət Gömrük Komitəsinin Əməliyyat-İstintaq Baş İdarəsinin mərkəzə etdiyi müraciətlə əlaqəli “Lipotrim kaps N36“ (seriyası: 555017, yararlıq müddəti: 01.03.2023) və “Black Panther kaps N36” (seriyası: 0000991720, yararlıq müddəti: 01.02.2025) nümunələrinin ekspertizası aparılıb. Təqdim edilən “Lipotrim kaps N36” və “Black Panther kaps N36” adlı nümunələr üzərində aparılmış tədqiqatlar nəticəsində tərkiblərində qablaşmalarının üzərində haqqında məlumat verilməyib, Azərbaycanın 2016-cı il 18 mart tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmiş “Güclü təsir edən maddələrin və onların külli miqdarının SİYAHISI”da göstərilmiş “sibutramin” adlı fəal təsiredici maddənin eyniliyi təsbit olunub. Qeyd edək ki, “Lipotrim kaps N36” və “Black Panther kaps N36” bioloji fəallığa malik aktiv qida əlavələrinin ekspertizası üçün AEM-ə müraciət olunmayıb. Sibutramin, toxluq hissini artıran anoreksigen maddədir, amfetamin törəməsidir. Piylənmənin müalicəsi üçün istifadə olunan dərmanlar qrupuna aiddir və artıq çəkili xəstələrin kompleks baxım terapiyasında istifadə olunur. Avropa Birliyinin ölkələrində sibutraminin istifadəsi, Avropa Dərman Agentliyi tərəfindən subitramin tərkibli dərmanın əlavə təsirlərinin riskləri ilə bağlı tədqiqatların nəticələrindən sonra 2010-cu ildə dayandırılıb. Həmçinin FDA istehsalçılardan, istifadə üçün təlimatlarda ürək-damar xəstəlikləri olan xəstələrdə sibutraminin istifadəsi qadağan olduğunu göstərməyi tələb etdi. Bundan başqa, sibutramin Ümumdünya Antidopinq Agentliyi tərəfindən qadağan olunmuş maddələr siyahısına daxil edlib.

Ramazanda tez-tez istifadə etdiyimiz qidalardan biri də xurmadır. Xurmanın faydaları saysız-hesabsızdır. Beyin sağlamlığı ilə yanaşı, o dərini də yaxşılaşdırır. Xurma xolesterolu tarazlaşdırır və arıqlamağa kömək edir. Arıqlamaq, yaya fit daxil olmaq istəyənlər pəhrizlərinə mütləq xurma əlavə edilməlidir.  Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, xurma mis, maqnezium, selen və manqan mənbələri ilə zəngindir. Bu vitamin və minerallar sümüklərin sağlam inkişafı üçün vacibdir. Həmçinin, xurma həzm sisteminin müntəzəm işləməsinə kömək edir, qaraciyər və böyrəklərin sağlamlığına müsbət təsir göstərir.  Eləcə də limonun faydalarını saymaqla bitmir. Evdəki pis enerjiləri aradan qaldırmağa kömək edən limon immunitet sistemini də gücləndirir. Bəs, limonla xurma birgə qəbul edilərsə necə olar?  Belə ki, xurma limonla birlikdə yeyilsə, bağırsaqdakı problemlərin həlli qismən aradan qalxar. Hətta hər gün xurma və limon yeyənlər qəbizlikdən də əziyyət çəkməyəcək.   Xurmanın tərkibindəki kalium, kalsium və maqnezium sümükləri gücləndirir. Limonla qarışdırıldıqda isə osteoporozun qarşısını alır. Vitaminlər, antioksidantlarla zəngin olan xurma və limon enerjinizi artırır və gününüzü daha enerjili keçirməyə imkan yaradır. Ürəyə qarşı da xeyirli olan bu qarışım B6 vitamini ilə son dərəcə zəngindir. Xurma limonla birləşdikdə stress aradan qalxır və yaşlanma sürətinin qarşısı alınır.  Həmçinin xurma insanı uzun müddət tox tutur, qanda şəkərin qəfil yüksəlməsinin qarşısını alır. Eyni zamanda həzmi tənzimləyir və zəhərli toksinlərin bədəndən çıxarılmasına kömək edir. Limon isə bu prosesləri sürətləndirir.

Vitamin çatışmazlığı orqanizmdə bir çox xəstəliklərə səbəb olur. B12 çatışmazlığı anemiyaya, D vitamini çatışmazlığı yorğunluğa və daimi zəifliyə səbəb ola bilər. Fiziki və ruhi sağlamlığı qorumaq üçün vitaminləri düzgün və uyğun miqdarda qəbul etmək vacibdir.  Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, bədənin bütün orqan və sistemlərinə təsir edən vitaminlərin qeyri-kafi qəbulu müxtəlif əks-təsirlərə səbəb olur. Vitamin çatışmazlığı yaşamamaq üçün balanslı qidalanmalı, tərəvəz və meyvələrə üstünlük verilməlidir.  A vitamininin qəbulu vacibdir. A vitaminin çatışmazlığı mütəlif xəstəliklər xəstəliklərin yaranmasına səbəb ola bilər. 1. Görmə pozğunluqları baş verir. 2. Dərini qurudur, saç və dırnaqların qırılması baş verir. 3. İnfeksiyalara qarşı müqavimət azalır və yorğunluq yaranır. 4. Dodaqlarda yaralar və dildə qızartılar yaradır. Hər gün tərəvəz və meyvə yemək kifayət qədər A vitamini almağa kömək edir. Bəs, lazım olduğundan artıq qəbul edilərsə, orqanizmdə nə baş verər? 1. Qaraciyərin böyüməsi, 2. Dəridə soyulma, 3. Sinir sistemində pozğunluqlar, 4. Ovucda və ayaq altlarında rəng dəyişikliyi, 5. Ürək bulanması

Ramazan ayında imsak xüsusilə əhəmiyyətlidir və bu zaman vitaminli qidalardan istifadə edilməsi immunitetin zəifləməməsi üçün çox vacibdir. Mütəxəssislər bildirirlər ki, kortəbii qidalanmaq mədə üçün təhlükəlidir. Səhər oyananda iki stəkan su içmək olduqca vacibdir. Həmçinin orucu açarkən xurmadan da istifadə olunmalıdır. Sozcu.az AZƏRTAC-a istinadən xəbər verir ki, həkim-terapevt Yeganə Cəfərova bununla əlaqədar deyib: "Ramazan ayında oruc tutanlar yuxu rejiminə, qida rasionuna, maye qəbuluna çox diqqətli yanaşmalıdırlar ki, gün ərzində xroniki yorğunluqla üzləşməsinlər. Oruc tutanların çoxunda baş ağrıları, başgicəllənmə, ümumi yorğunluq, halsızlıq, diqqət pozulmaları və s. əlamətlər müşahidə olunur. İmsak vaxtı bir qədər yüngül qidalar qəbul olunmalıdır, iftarda isə kalorili, vitamin və minerallarla zəngin olan qidalardan istifadə etmək lazımdır ki, gün ərzində ac qaldığı müddətdə fiziki və zehni yorğunluq yaranmasına səbəb olmasın". Ramazan ayında gecə yemək yeyib imsaka oyanmayanlar bilməlidirlər ki, bu immun sisteminə mənfi təsir göstərir.

Gündüzlər 1 saatdan çox yatmaq yaşlanarkən demensiya xəstəliyinin yaranma riskini 40 faiz artırır. Sozcu.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, Kaliforniya Universitetinin alimlərinin apardıqları təqdiqatlar belə deməyə əsas verib. Alimlər 14 il ərzində 1401 koqnitiv qabiliyyəti olan könüllü üzərində müşahidə aparıblar. 6 il sonra gündüzlər 1 saatdan çox yatan könüllülərin 24 faizində demensiya əlamətlərinin yarandğı müşahidə olunub. Alimlərin fikrinə görə, sağlam insanlarda əqli zəifliyin yaranma səbəbi gündüzlər yuxu saatının uzun olmasıdır. Gündüzlər 1 saatdan daha çox yatan yaşlı adamlarda demensiya əlamətlərinə 40 faiz çox rast gəlinib. Bildirilib ki, gündüzlər sadəcə 20 dəqiqə yatmaq beynin iş qabiliyyətinin ömrünü uzatsa da, uzunmüddətli və tez- tez yuxulamaq beynin yenidən özünü bərpa etməsi üçün xeyli zaman tələb edir.

Azərbaycanda dərman vasitələrinin dövlət qeydiyyatına alınması qaydasına dəyişiklik edilir. Sozcu.az-ın xəbərinə görə, bununla bağlı "Dərman vasitələri haqqında" qanunun 6.6-cı bəndinin yeni redaksiyada verilməsi təklif olunur. Dəyişikliklə müxtəlif dərman vasitələrinin eyni əmtəə nişanı adı altında (eyni istehsalçının (və ya hamin istehsalçının lisenziyası əsasında istehsal olunmuş) eyni əmtəə nişanı adı altında, lakin təsiredici maddənin dozası, farmasevtik forması, ticarət qablaşdırması və ya qablaşdırma miqdarı fərqli olan dərman vasitələri istisna olmaqla) dövlət qeydiyyatına alınmasına yol verilməyəcək. Qanunun hazırda qüvvədə olan 6.6-cı bəndi isə belədir: "Müxtəlif dərman vasitələrinin eyni ticarət adı altında dövlət qeydiyyatına alınmasına yol verilmir".

Ramazan ayının gəlməsi ilə bərabər xurma da süfrələrin keçilməz nemətidir. İftarı xurma ilə açanlar, onun faydalarını da bilmək istəyir.  Bakupost.az bu qidanın faydalarını təqdim edir. Xurmanın faydaları saymaqla bitmir. Bir çox önəmli vitamin, mineral və lif qaynağıdır. 100 qram xurmada 2.5 qram protein, 656 milliqram kalium, 75 qram karbohidrat, 43 milliqram maqnezium mövcuddur. Bu bitki beyin və sümük sağlamlığını dəstəkləyir, içərisində güclü antioksidantlar var. Xüsusilə, pəhriz saxlayan və şəkərdən uzaq durmağa çalışanlar üçün xurma ideal bir qidadır. Şirniyyat kimi yeyilən, şəkər ehtiyacını sağlam şəkildə qarşılayan xurmanın tumu da çox faydalıdır. Xurmanın tumu qaraciyər və böyrəkləri qoruyur. Bununla yanaşı, bədəndəki bütün toksinləri atır. Eyni zamanda, böyrək daşının düşməsinə də kömək olur. Öd daşının müalicəsi üçün də istifadə olunur. Bu həm də sızanaq izi, qara nöqtə kimi dəri problemləri yaşayanlar üçün faydalıdır. Bu maskanı hazırlamaq üçün xurma tumunu əzib bal ilə qarışdırın. Daha sonra bir fırça, ya da nəm pambıq ilə dərinizə vurun. 5 dəqiqə keçdikdən sonra ilıq su ilə durulayın. 

Şirin qazlı sular və toyuq filesi uşaqların və yeniyetmələrin sağlamlığına ciddi zərər verə bilər. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə həkim və teleaparıcı Aleksandr Myasnikov "Rossiya-1" telekanalında yayımlanan "О самом главном" verilişinin efirində deyib. Həkimin sözlərinə görə, şirin qazlı içkilərdə çoxlu şəkər var. Onun artıqlığı, aşağı fiziki fəaliyyətlə birlikdə, 15-16 yaşlarda tamamlanan sümük inkişafını 40 faiz azaldır. "Uşağı yeməyə alışdırmayın. Boşqabı doldurmayın, başa düşməlidir ki, konfet qadağandır", - həkim deyib. Myasnikov toyuq filesini də uşaqlar və yeniyetmələr üçün təhlükəli hesab edir. Onun sözlərinə görə, toyuq əti istehsal edən fabriklər onların yetişdirilmə dövründə qalxanabənzər vəzinə mənfi təsir edən antibiotiklər və hormonlardan istifadə edirlər. (publika.az)

Ramazan ayı boyunca oruc tutanların orqanizmi daim enerji sərf edir. İtirilən enerjini bərpa etmək, bir çox xəstəliklərdən qorunmaq üçün isə orqanizmə güc verəcək qidaların qəbulu lazımdır. Sozcu.az Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, bu zaman ən çox zərər görən orqanlardan biri də qaraciyərdir. Onun funksiyasını gücləndirmək və bərpa etmək üçün iftar zamanı ənginar yeyilməlidir. 1 ədəd ənginar qaraciyəri toksinlərdən təmizləyir. Böyrəyi təmizləmək və su ehtiyatını təmin etmək üçün isə imsak vaxtı cəfəri çayı için. Əgər qəbizlikdən əziyyət çəkirsinizsə, iftardan sonra razyana dəmləyib qəbul edin. Orucu şirniyyat və ya quru yeməklə açmayın. Mütləq şorba için. Bu sizi bağırsaq problemlərindən qoruyacaq.  Orqanizminizdə azalan A vitaminini zənginləşdirmək üçün vəzəri yeyin./Axşam.az 

Ramazan ayının əvvəlində olduğumuz bu günlərdə aclıq dövrünün uzun olması səbəbindən iftar və sahurda yemək-içmək qaydası çox önəmlidir.  Yavaşlayan maddələr mübadiləsindən təsirlənməmək və enerji tarazlığını təmin etmək üçün diqqət yetirilməli məqamlar var. Moderator.az Ramazan ayında edilməməli olan 10 vacib məqamı diqqətinizə çatdırır.  Sahura qalxmadan oruc tutmayın Ramazanda sahura qalxmadığınız zaman bədən çox uzun müddət ac qalır. Bu, əzələlərin parçalanmasına səbəb olur və maddələr mübadiləsini yavaşladır. Kökəlməyin ən əhəmiyyətli faktorlarından biri də məhz maddələr mübadiləsinin yavaşlamağıdır. Kalorili qidalarla bəslənməyin İftar və sahurda kaloriliqidalardan çəkinmək lazımdır. Səhər yeməyi üçün, mürəbbə, şokolad, bal, bəkməz, yağlı pendir  yerinə, ağ pendir, pomidor, xiyar, göyərti, zeytun miqdarını şişirtmədən istehlak edilməlidir. Yumurta həm çox keyfiyyətli zülal qaynağı, həm də doyurucu xüsusiyyəti olduğu üçün üstünlük verilməlidir. Qızartma və xəmir yeməkləri yeməyin Sahurda və iftarda qızartma və xəmir xörəkləri istifadə edilməməlidir. Xüsusilə sahurda istehlak edilən belə yeməklər yatmadan əvvəl yeyildiyi üçün həzmsizlik və mədə narahatlığına səbəb ola bilər. Həmçinin gecələr maddələr mübadiləsinin yavaşladığını nəzərə alsaq, gecə yeyilən əlavə kalorili qidalar kökəlməyə səbəb olacaq. Düyü və makaron istehlak etməyin Ən keyfiyyətli karbohidrat çörək olduğu üçün düyü, makaron və bulqur plovu yerinə buğda çörəyinə üstünlük verilməlidir.  Buğda çörəyi kimi keyfiyyətli çörəklər həm toxluq hissini artıracaq, həm də qan şəkərinin ani artımına səbəb olmayacaq. Mütəxəssislərin fikrincə, plov, makaron və bulğur plovundan birini yeyəcəksinizsə, mütləq bulğur plovunu seçməlisiniz. 1 dilim çörəyi, 3 xörək qaşığı düyü, makaron və bulğurla əvəzləyə bilərsiniz. Ağ çörək istehlak etməyin Bəyaz undan hazırlanmış çörəklər Ramazan ayında ən çox istehlak edilən məhsullardan biridir. O şəkərin və təzyiqin ani artmasına səbəb oloa bilər. Bu səbəbdən də ağ çörək yeyən zaman dadına baxmağınız kifayətdir.  İftarda dərhal əsas yeməyə keçməyin Toxluq siqnalı beynə 20 dəqiqədən sonra çatdığı üçün iftar edib şorba içdikdən sonra 15 dəqiqəlik fasilə verilmək lazımdır. Bu fasilədən sonra əsas yeməyə keçə bilərsiz. İftar zamanı əsas yeməkdən əvvəl fasilə vermək nəinki yavaş yeməyi təmin edir, həm də porsiyaya nəzarəti asanlaşdırır. Bundan əlavə, qidalanmağa şorba ilə başlamaq təzyiqin qəfil qalxmasının qarşısını alır. Salatsız iftar süfrəsində oturmayın  Salat mədənin həcmini doldura bilər və daha çox kalorili qidalar yeməyin qarşısını ala bilər. Bundan əlavə, salatdan alınacaq lif bağırsaq tənbəlliyini aradan qaldırmağa kömək edir. Salatınıza 1 çay qaşığı yağ əlavə etməyi unutmayın. Ancaq daha çox yağ salatın kalorisini artıracaq. Şirniyyatı çox yeməyin Çalışın desertdən alınan kalorini vitamin və minerallarla zəngin olan meyvələrlə əvəzləyəsiniz. Şirniyyat istehlak edəcəksinizsə, şərbətli desertlər yerinə südlü desert və ya dondurma yeyin. Ancaq yeməkdən dərhal sonra meyvə və ya şirniyyat yemək olmaz. Unutmayın ki, ən azı 2 saat ara verərək istehlak etməlisiniz. Əzələ itirməyin Protein qeyri-kafi istehlak edildikdə, əzələ zəifləməsi baş verə bilər. Bu səbəbdən Ramazan ayında zülal ehtiyacının qarşılanması vacibdir. İftar, sahur və ya qəlyanaltılarda protein mənbəyi; süd və süd məhsulları istehlak edilə bilən qidalar arasındadır. Bu yolla şirniyyata olan ehtiyacı ödəmək mümkündür. Bağırsaq tənbəlliyini azaltmaq və lazımi zülal almaq üçün kəfirdən də istifadə etmək faydalıdır.  Susuz qalmayın Oruc tutan zaman bədən susuz qalır. Bunun qarşısını almaq üçün iftarla sahur arasında 10-12 stəkan su içmək faydalıdır. Ramazan ayında çay və qəhvə istehlakınızı mümkün qədər azaldın.