Sosial

Artıq bir neçə aydır Azərbaycanda pensiya və sosial ödənişlərin verilməsində gecikmələr olduğu bildirilir. Pensiyaçıların sözlərinə görə, gecikmələr üç-beş gün çərçivəsində olur. Məsələn, onlar vurğulayırlar ki, əlilliyə görə təqaüd ilin əvvəlində hər ayın 15-də ödənilirdisə, artıq üç aydır ki, ayın 20-si və ya 21-i ödənilir. Bəzi vətəndaşlar deyir ki, bu hal onlara çətinliklər yaradır. Bakıda yaşayan, yaşa görə pensiya alan Könül Əhmədova deyib ki, aylıq pensiyası 360 manatdır: "Pulun böyük hissəsi dərmanlara gedir. Mən də pensiyamı bir ayın xərclərinə görə bölürəm. Pensiya gecikən kimi bir neçə günlük dərmansız qalıram. Biz, pensiyaçılar o qədər də böyük pul almırıq ki, onları da gecikdirsinlər? Yoxsa bizə gələndə pul qurtarır?". Azərbaycanda pensiyaların gecikməsi ilə bağlı əvvəllər də şikayətlər eşidilib. Hətta ötən əsrin 90-cı illərində rayonlarda pensiyaların gecikməsinin bir neçə ay də çəkdiyi deyilirdi. Onda ölkəyə böyük neft pulları gəlmirdi. İndi isə ölkənin valyuta ehtiyatlarının 70 milyard dollar civarında olduğu bildirilir. Bu ilin yanvar-sentyabr göstəricilərinə görə, Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun (DSMF) gəlirləri proqnozla müqayisədə 3 faiz və ya 158 milyon manat çox olmaqla 5 milyard 111 milyon manat təşkil edib. Yanvar-sentyabr aylarında DSMF-nin xərcləri isə 5 milyard 147 milyon manat olub. Bu da ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 13 faiz və ya 612 milyon manat çoxdur. Amma DSMF-dən Turana iddia ediblər ki, pensiyaların və təqaüdlərin ödənişində heç bir gecikmə yoxdur: "Pensiya hər ay üçün verilir. Əvvəlki aylarda olduğu kimi, bu ayın pensiya ödənişləri də ay ərzində, hər hansı gecikmə olmadan vətəndaşların bank kartlarına köçürülüb". Qeyd olunub ki, müvafiq qrafikə əsasən, Bakı və Sumqayıt şəhərləri, Abşeron rayonu üzrə pensiya ödənişləri hər ayın 8-15-i arasında gerçəkləşir. Ölkənin digər bölgələri üzrə, habelə güzəştli şərtlərlə pensiya təyin edilmiş şəxslərin ödənişləri isə hər ayın 20-28-i aralığında nəzərdə tutulub: "Sosial ödənişlərin bank kartlarına köçürüləcəyi günlər barədə vətəndaşlara əvvəlcədən məlumat verilir". İqtisadçı Rəşad Həsənov isə AzadlıqRadiosuna deyib ki, problem varsa, bu qurumun büdcəsində pulun yoxluğu ilə bağlı deyil: "Biz Dövlət Sosial Müdafiəsi Fondunun gəlirlərinə baxanda görürük ki, gəlirlərində artım var və proqnozdan artıq icra olunur. Dövlət büdcəsinə baxanda da görürük ki, burada profisit var. Bu, onu deməyə əsas verir ki, burada söhbət pulun yoxluğu ilə əlaqədar deyil". İqtisadçı gecikmələrin səbəbinin texniki məsələlər olduğunu düşünür: "Bu, hesabatlarla bağlı ola bilər. Ola bilər ki, xəzinədarlığın reqlamenti dəyişib". O vurğulayır ki, reqlament qurumlara müəyyən çərçivədə manevr etmək imkanı verir: "Məsələn, "ayın ilk 10 günündə" və ya "ayın son 10 günündə" kimi ifadələr iki-üç gün fərqlə ödənişləri etməyə imkan verir. Ola bilsin ki, idarəçilər onu çox bəsit məsələ kimi görürlər və bu, fərqli şəraitdə yaşadıqları üçün onların qayğılarına daxil olmayan bir məsələdir". Amma, R.Həsənovun sözlərinə görə, nəzərə almaq lazımdır ki, söhbət çox böyük sosial qrupdan – 1 milyon 100 mindən artıq pensiyaçıdan və 600-700 min digər sosial ödənişlər alanlardan gedir: "Onların da çox böyük əksəriyyəti azgəlirli həssas sosial qruplardır və bütün ailə gəlirlərinin planlaması məhz dövlətdən ödənişlər üzərində qurulub. Zamanında bu ödənişlərin edilməməsi fəsadlar yaradır: kreditlərə əlavə faizlər hesablanır, kommunal ödənişləri vaxtında edilmədiyinə görə işıq, su, qaz, internet xidmətləri kəsilir. Yəni, insanlar çətin vəziyyətdə qalırlar".

Bakı Kənar Dairəvi 1 avtomobil yolunun sol tərəfindəki yamacda uçma hadisəsi baş verib. Proses üç gün bundan əvvəl başlayıb, bu gün son mərhələsi baş verib. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu Geoloji Kəşfiyyat Agentliyinin idarə heyətinin sədri Əli Əliyev bildirib. "Səhər saatlarında tərəfimizdən əraziyə baxış keçirilib, araşdırmalar aparılıb. Göründüyü kimi yamacın üst hissəsində, helikopter meydançasının arxasında asılı karniz struktur süxur kütləsi qopub 50 sm yerini dəyişmiş və stabil vəziyyətdə qalmışdı. Lakin yol infrastrukturuna təhlükə törədə biləcəyi nəzərə alınaraq müvafiq qurumlar tərəfindən bu süxur kütləsinin ləğv edilməsi istiqamətində işlər aparılır, hazırda da bu işlər davam etdirilir və bu süxur kütləsinin daşınması həyata keçirilir. Yol infrastrukturunda heç bir problem olmayıb, nəqliyyatın hərəkətinə maneə yaranmayıb", - deyə o qeyd edib.

Narkotikdən istifadə edən gənclərin sayı çoxaldıqca yeni bir tələb daha çox gündəmə gəlir. Belə ki, bir sıra şəxslər nikahdan öncə qan analizi verildiyi kimi, narkotestdən də keçməyi təklif edirlər. Bəziləri isə sözügedən təklifin tərəflər arasında narazılığa səbəb olacağını və qeyri-etik olduğunu iddia edirlər.  Mövzu ilə bağlı “Yeni Sabah”a açıqlama verən hüquqşünas, mediator Fərhad Mehdiyev təklifi belə dəyərləndirib: “Buna qərar vermək qanunvericinin əlindədir. Yəni bununla bağlı Milli Məclis qərar qəbul etməlidir ki, belə bir şey olsun. Amma bunun etik olub-olmadığını demək məncə, tezdir. İnsanlar bir-birinin alkoqol istifadəçisi, yaxud narkoman olduğunu bilib buna baxmayaraq, nikaha daxil olurlarsa, burada zatən problem yoxdur. Onlar testdən keçsə də, nə cavab çıxacağını bilirlər. O başqa məsələ ki, hər narkotest insanın hansı maddədən istifadə etdiyini göstərmir. İnsan uzun müddətli narkotik aludəçisi olmalıdır ki, bu, analizdə özünü büruzə versin. Ayda bir dəfə narkotikdən istifadə edən şəxsin testində həmin məqamın ortaya çıxacağına mən inanmıram. Lakin bir insan narkotikdən istifadə etdiyini gizlədirsə, narkotestdən keçməsini tələb etməkdən daha qeyri-etik hərəkət sayılır. Bir məsələyə də toxunmaq lazımdır ki, tərəflərin çoxu bu barədə danışmırlar. Hər kəs özünü yaxşı təqdim edir və qarşı tərəf nə isə hiss etmir. Bəzən şübhə yarana bilər. Yəni nişanlılıq müddəti uzun çəkəndə bir tərəf digər tərəflə görüşüb-danışanda belə bir şey müşahidə edə bilər. Ona görə mən narkotest təklifini qeyri-etik hesab etmirəm. Ancaq burada hər iki tərəfin razılığı lazımdır. Yəni hər iki tərəf buna etiraz edərsə, narkotest ləğv edilə bilər”.   Ekspert qeyd edib ki, hər iki tərəf narkotestin tətbiqinə razılıq verdiyi halda burada qeyri-etiklikdən söhbət gedə bilməz: “Əvvəllər qarşı tərəfin narkoman olduğunu iddia edərək  boşanmaq tələbini irəli sürənlərin sayı indiyə nisbətən daha çox idi. İndi isə boşanmaq çox asan bir prosesə çevrilib. İstəyən istədiyi zaman boşana bildiyi üçün çox adam qarşı tərəfə belə bir ittiham yükləmir. Ancaq narkotest yoxlanışı nikahdan öncə reallaşarsa, artıq geridə qalan şəxslər də belə bir iddianı boşanmağa əsas olaraq göstərə bilməz. Ancaq bu təbii ki, bu qərar birmənalı qarşılanmayacaq. Qiymətinin aşağı olması və tərəflərdən ən az birisinin tətbiqinə razılığı şərtilə həmin təklifin reallaşması məqsədəuyğundur”. 

Böyük Britaniyanın "Piki Reels" klubunun 33 nəfərlik geniş heyətlə Qarabağ və Şərqi Zəngəzura səfəri davam edir. Sozcu.az xəbər verir ki, ötən gün heyət Füzuli, Xocavənd, Şuşa, Ağdamda olub. Bu gün dünya səyyahları Kəlbəcər və Laçına səfər ediblər. Qrupa "Piki Reels" klubunun rəhbəri, Belçika vətəndaşı Yves Bouvie başçılıq edir. Qeyd edək ki, dünyanın əsas beynəlxalq səyahətçilər klubları 2020-2024-cü illərdə Qarabağ və Şərqi Zəngəzura 11 dəfə səfər edib. Bu səfərlərdə ümumilikdə 50-dən artıq ölkədən 400 nəfərdən çox dünya miqyaslı beynəlxalq səyahətçi iştirak edib. Böyük Britaniyanın "Piki Reels" klubunun bu səfəri bu qəbildən olan sayca 12-ci səfərdir. Bu səfərlər işğaldan edilmiş ərazilərin "black tourism" çərçivəsində tanıdılması, eyni zamanda aparılan nəhəng quruculuq və bərpa işlərinin nümayişi üçün müstəsna əhəmiyyət daşıyır.

Milli Hidrometeorologiya Xidmətinin oktyabrın 27-si saat 09:00-a olan məlumatına əsasən, ölkə ərazisində yağıntılı hava şəraiti gecə saatlarında da davam edib. Bu barədə Sozcu.az-a Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən bildirilib. Səhər qərb rayonlarında tədricən kəsilib, şərq rayonlarında fasilələrlə müşahidə olunur, dağlıq rayonlara qar yağıb. Düşən yağıntının miqdarı Bakıda və Abşeron yarımadasında 5 mm, Astarada 34 mm, Lənkəranda 26 mm, Qəbələ və Qobustanda 13 mm, Lerikdə 11 mm, Xaltanda 9 mm, Yardımlıda 8 mm, Qax və Cəfərxanda 7 mm, Sabirabadda 5 mm, Şəkidə 4 mm, Altıağac, Oğuz, Beylaqan , Kürdəmir, Daşkəsən, Gədəbəy, Göyçay və Qusarda 3 mm , Neftçala və Şabranda 2 mm, Zaqatala, Balakən, Qubada 1 mm olub. Quba və Zaqatala rayonlarının dağlıq kəndlərinə qar yağıb. Neft Daşları stansiyasının məlumatına əsasən dənizdə dalğanın hündürlüyü 4 metrə çatıb. Havanın temperaturu Bakıda və Abşeron yarımadasında 12, Naxçıvan MR-da və Aran rayonlarında 7 dərəcəyədək isti, dağlıq rayonlarda 1 dərəcəyədək isti, yüksək dağlıq ərazilərdə isə 11 dərəcəyədək şaxta qeydə alınıb. Oktyabrın 27-si səhər saatlarından qərb rayonlarında yağıntılar kəsilsə də, Bakıda və Abşeron yarımadasında və şərq rayonlarında gündüzədək fasilələrlə çiskinli hava şəraitinin davam edəcəyi gözlənilir.

11:08 Bakıda oktyabrın 26-sı saat 10:00-a olan məlumata əsasən hava şəraiti əsasən yağmursuz keçib, lakin gecə şimal-qərb rayonlarından başlayaraq arabir yağış, Şahdağda isə qar yağıb. Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən Sozcu.az-a verilən məlumata görə, Şahdağda qar örtüyünün hündürlüyü 2 sm təşkil edir. Düşən yağıntının miqdarı Qəbələdə 6 mm, Şabran, Quba, Şəkidə 4 mm, Xaçmaz, Qusar, Oğuzda 2 mm, Qax, Daşkəsən, Balakən, Zaqatala, Şahdağda 1 mm-dək olub. Şimal-qərb küləyi arabir Şəkidə 15 m/s-dək güclənmişdir. Sumqayıt, Quba, Qusar, Qrız, Xaltan, Altıağacda duman müşahidə olunub. Havanın minimal temperaturu Bakıda və Abşeron yarımadasında 12-14, Naxçıvan MR-da 2-7 dərəcə isti, Aran rayonlarında 8-13 dərəcəyədək isti, dağlıq ərazilərdə isə 3 dərəcəyədək şaxta qeydə alınıb. *** Oktyabrın 26-sı saat 15:00-a olan məlumata əsasən əvvəlcədən xəbər verildiyi kimi ölkə ərazisində yağıntılı hava şəraiti müşahidə olunur. Bu barədə Milli Hidrometeorologiya Xidməti məlumat yayıb. Bakıda və Abşeron yarımadasında, Gəncə, Qax, Balakən, Altıağac, Quba, Qusar, Xaçmaz, Zaqatala, Şəki, Ağsu, Xaltan, Şabranda arabir yağış, Şahdağda isə qar yağıb. Şimal-qərb küləyi Bakıda və Abşeron yarımadasında arabir 15 m/s-dək güclənib. Havanın temperaturu Bakıda və Abşeron yarımadasında 14, Naxçıvan MR-da 18, aran rayonlarında 20, dağlıq rayonlarda 10 dərəcəyədək isti olub. *** Oktyabrın 26-sı saat 18:00-a olan faktiki hava açıqlanıb. Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən bildirilib ki, ölkə ərazisində yağıntılı hava şəraiti davam edir. Daşkəsən, Gədəbəy, Göygöl, Gəncə, Şəki, Altıağac, Quba, Xaltan, Şamaxı, Şabran, Qazax, Ağstafa, Tovuz, Şəmkir, Samux, Yevlaxda yağış, Qusar(Laza), Xınalıq, Qrız, Şahdağda isə qar yağır. Şimal-qərb küləyi Bakıda və Abşeron yarımadasında arabir 16 m/s-dək güclənib. Havanın temperaturu Bakıda və Abşeron yarımadasında 14, Naxçıvan MR-da 19, Aran rayonlarında 20, dağlıq rayonlarda 6 dərəcəyədək isti olub.

Oktyabrın 26-sı axşamdan 27-si səhərədək Bakıda və Abşeron yarımadasında arabir yağış yağacağı gözlənilir. Axşam və gecə yarımadanın bəzi yerlərində leysan xarakterli olacağı, şimşək çaxacağı ehtimalı var. Havanın temperaturu ötən günlərlə müqayisədə tədricən 4-6° enəcək. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən Sozcu.az -a verilən məlumata görə, oktyabrın 26-da şimal və qərb rayonlarından başlayaraq oktyabrın 27-si gündüzədək hava şəraitinin qeyri-sabit keçəcəyi, fasilələrlə yağıntılı olacağı gözlənilir. Ayrı-ayrı yerlərdə - Qazax-Gəncə, Naxçıvan Muxtar Respublikası, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur, Balakən-Şəki, Quba-Qusar, Dağlıq Şirvan, Mərkəzi Aran, Lənkəran-Astarada leysan xarakterli intensiv olacağı, şimşək çaxacağı, dolu düşəcəyi, dağlıq ərazilərdə qar yağacağı ehtimal edilir. Çaylarda sululuğun artacağı, Böyük və Kiçik Qafqazın, o cümlədən Lənkəran-Astara bölgəsinin bəzi çaylarından qısamüddətli daşqın və sel keçəcəyi ehtimalı var.

Hazırda gənc ailələrin dağılmasının əsas səbəblərindən biri də narkomaniyadır. Cütlüklər evlənib bir evdə yaşayana qədər bir-birlərinin narkotik aludəçisi olub-olmadığı barədə məlumatsız olurlar. Bəzən bu məqam ya evliliyin ilk zamanlarında, ya da çox gec özünü büruzə verir. Ona görə də təklif edilir ki, nikah üçün ərizə verilmədən əvvəl qan analizi zamanı hər iki tərəf sözügedən məsələ barədə də təhlillərə cəlb olunsun. Bir qisim şəxslər düşünür ki, belə olduqda böyük bir faciənin qarşısını almaq olar. Mövzu barədə “Yeni Sabah”a danışan həkim, professor Adil Qeybulla təklifi belə dəyərləndirib: “Əvvəla, onu qeyd edim ki, nikahdan qabaqkı qan təhlillərinin çox böyük önəmi var. Gənclərin talassemiya daşıyıcısı yaxud hansısa infeksiya daşıyıcısı olmasının öncədən bilinməsi çox vacibdir. Çünki hansısa bir infeksiyanın bir şəxsdən digərinə keçmə riski yaranmır. Bu birinci nüansdır. Narkoloji testə gəlincə isə, düşünürəm ki, burada da konfidensiallıq və anonimlik saxlanılmaqla onu da əldə etmək olar. Ən azı cütlüklər bir-birindən məlumatlı olmalıdırlar ki, bu da onların hüququdur”.  Həkim vurğulayıb ki, dünya praktikasında bununla bağlı müxtəlif yanaşmalar var: “Bizdə də bu məsələnin həlli üçün düşünülmüş qərar olmalıdır. Çünki çox təəssüflər olsun evlənəndən sonra belə neqativ hallar ortaya çıxır və ailə dağılır. Bu isə həm valideynlər, həm də ətrafdakı insanlarda mənfi reaksiyalara səbəb olur. Öncədən belə bir gerçəyin ortaya çıxması yaxşı olar. Bundan sonra cütlüklər özləri qərar verərlər ki, izdivac baş tutsun, ya yox. Narkotikə qurşanan bir şəxs ailəni onsuz da gec-tez faciəyə aparacaq. Ya müalicə olunmalıdır, ya da onun ailə qurması heç məqsədəuyğun deyil. O baxımdan belə bir testin nikah prosesi ərəfəsində olmasını uyğun hesab edirəm”.

“BakuBus” MMC -nin   Binəqədi rayonunun Goradil və Fatmayı bağlar massivinin sakinlərinin  başına açdığı oyunlar bitmir.   Adı çəkilən bağlar massivində  5000 mindən çox əhali yaşayır. Əhalinin nəqliyyat qedişlərini  bu şirkətin 108 A N-li marşurut avtobusu  yerinə yetirirdi. Son yağışların yagmasından sonra,  adı çəkilən yaşayış massivlərinə Avtobussların gediş-gəlişi dayandırılıb. Yaranan problemlə bağlı isə,  sakinlərin şikayətlərini dinləyən yoxdur.  Sakinlərdən biri, Jurnalist  Rövşən Niftalzadə  Sozcu.az -a bildirib ki, adı çəkilən marşurut sürücüləri müdiriyyətin tapşırığı ilə  Goradil və Fatmayı bağlar massivinin marşurutdan çəxarıldığını deyirlər.  Rövşən Niftalzadə bildirir ki, həqiqətən də, seriyası 77 FR 200  olan "Hundai" markalı avtomobil marşurut avtobuslarının  qarşısını kəsərək, avtobusları öz xətti üzrə işləməyə qoymur.  "Şəxsən mənim ailə üzvlərimdən də, sözü gedən ərazidən  iki nəfəri hər səhər işə gedir. Hər gün “BakuBus” MMC -nin yaratdığı problemə görə, ailə üzvlərim işə gecikirlər. Şirkətin  rəhbərlərindən soruşuram:  təmin etməyəcəyiniz təqdirdə bu yolu niyə aldınız? Yənı siz düşünürsünüz ki, yaratdığınız süni problemə görə dövlət sizdən hesab sormayacaq? - deyə Rövşən Niftalzadə qeyd edib. 

Paytaxtda uşaq oğurluğuna cəhd etmək istəyən şəxs peyda olub. Sozcu.az Milli.az-a istinadla xəbər verir ki, hadisə ötən gün Ramana ərazisində baş verib. Məlumata görə, məktəblini oğurlamaq istəyən şəxsi görən ətrafdakı vətəndaşlar reaksiya göstərib. Oğlan bu sayədə qaça bilib. Oğru isə qorxub ərazini tərk edib. Məktəblini oğurlamaq istəyən şəxsin görüntüsü təhlükəsizlik kameralarına düşüb. Uşağın atası Kamil Seyidov bildirib ki, onun 14 yaşı var, o, özü qaçaraq məlumat verib. Hazırda polis idarəsindədirlər, araşdırma aparılır. DİN-in Mətbuat Xidmətinin əməkdaşı, polis baş leytenantı İbrahim Əmiraslanlı bildirib ki, vətəndaş K.Seyidov polisə müraciət edərək ötən gün yetkinlik yaşına çatmayan övladının Sabunçu rayonu Ramana qəsəbəsi ərazisində naməlum şəxs tərəfindən təqib edildiyini bildirib. *** Naməlum şəxs tərəfindən azyaşlının təqib edilməsilə bağlı yayılan görüntülər araşdırılıb. Daxili İşlər Nazirliyinin (DİN) Mətbuat Xidmətinin əməkdaşı polis baş leytenantı İbrahim Əmiraslanlı Oxu.az-a açıqlamasında bildirib ki, polis əməkdaşlarının keçirdikləri tədbirlərlə həmin şəxs - 14 yaşlı yeniyetmə müəyyən olunaraq saxlanılıb.

“Sinifdə şagirdlərin sayı 20 nəfərdən çox olduqda paralel siniflər təşkil edilməlidir. Siniflər üzrə şagird sıxlığı normalarının qəbul olunmasına baxmayaraq, paytaxtın əksər məktəblərində şagird sıxlığı problemi hələ də var. Sinifdə şagird sayının 25-dən yuxarı olması doğru deyil. Siniflərdəki maksimal şagird sayı 20-25 olmalıdır. Bir sinifdə 45-50 nəfər şagirdin təhsil alması doğru deyil. Çünki 45 dəqiqəlik zaman kəsiyi, bir müəllimin 45-50 nəfər təhsilalana mövzuları çatdırmasına və ev tapşırıqlarını yoxlamasına kifayət etmir. Şagirddən öyrəndiyini də soruşmağa vaxt çatmır”. Bunu Bakupost.az -a təhsil eksperti Elşən Qafarov deyib. O bildirib ki, 15-20 nəfərdən çox şagirdlə pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmaq və bütün şagirdlərə vaxt çatdırmaq mümkün olmayan məsələdir: “Şagird sıxlığı olan siniflərdə hər kəsin dərsdə fəal iştirak etməsi qeyri-mümkündür. Fikrimcə, siniflər maksimum 20 şagirddən ibarət olmalıdır. 30-40 şagirddən təşkil olunan siniflərdə təhsilin keyfiyyətindən söhbət belə gedə bilməz. O sinifdə sadəcə olaraq, proqram yerinə yetirilir. Ölkədə məktəb qıtlığı var, xüsusən də Bakı şəhərində məlum problem yaşanır. Şagird sıxlığı da tədrisin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Müvafiq proqram üzrə keyfiyyətli təhsil ala bilməyən şagirdlərin valideynləri repetitorlara müraciət edir”.

Oktyabrın 25-də bütün müavinət, təqaüd, kompensasiya və ünvanlı dövlət sosial yardımlarının ödəməsi nəzərdə tutulub. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tabeliyində Dövlət Sosial Müdafiə Fondundan məlumat yayıb.