Sosial

Təhsil İnstitutu təhsilverənlərin sertifikatlaşdırılması prosesinin test mərhələsinin qiymətləndirmə çərçivəsini təqdim edib.   Sozcu.az xəbər verir ki, fizika fənni üzrə sertifikatlaşdırma imtahanında ümumilikdə 3 mövzudan ibarət 50 sual təqdim ediləcək. Fizika müəllimləri Maddə və sahə, qarşılıqlı təsir, əlaqəli sistemlər, həmçinin Eksperimental fizika və müasir həyat mövzularından hər birindən 15 sual, Fiziki hadisələr, qanun və qanunauyğunluqlar mövzusundan isə 20 sual cavablandırmalı olacaqlar.   Qiymətləndirmə çərçivəsinə əsasən, fizika müəllimləri üçün məzmun sahələri və müvafiq mövzular aşağıdakılardır:   Mexanika:   - Düzxətli bərabərsürətli və dəyişənsürətli hərəkət   - Çevrə üzrə bərabərsürətli hərəkət   - Nyuton qanunları   - Statikanın əsasları   - Ümumdünya cazibə qanunu, ağırlıq qüvvəsi   - Elastiklik qüvvəsi, çəki   - Sürtünmə qüvvəsi   - Bir neçə qüvvənin təsiri altında hərəkət   - İmpuls, enerji, saxlanma qanunları   - Mexaniki iş, güc   - Mexaniki rəqslər   - Mexaniki dalğalar   - Bərk cisimlərin, mayelərin və qazların təzyiqi   - Arximed qanunu   Molekulyar fizika: - Molekulyar kinetik nəzəriyyə   - İdeal qaz qanunları   - Termodinamikanın əsasları   - Doyan və doymayan buxar   - Bərk cisimlərin xassələri   - Mayelərin xassələri   Elektrodinamika: - Elektrik yükü, elektrik sahəsi   - Elektrostatik sahədə görülən iş   - Elektrik tutumu, elektrik sahəsinin enerjisi   - Sabit cərəyan qanunları   - Müxtəlif mühitlərdə elektrik cərəyanı   - Maqnit sahəsinin induksiyası   - Yüklü zərrəciklərin maqnit sahəsində hərəkəti   - Elektromaqnit induksiyası   - Maqnit sahəsinin enerjisi   - Elektromaqnit rəqsləri   - Elektromaqnit dalğaları   - Dəyişən elektrik cərəyanı   Optika: - Həndəsi optikanın qanunları   - Müstəvi və sferik güzgülər, linzalar   - Dalğa optikası   Kvant fizikası: - İşıq kvantları və fotoeffekt   - Atom fizikası   - Nüvə fizikası   - Elementar zərrəciklər və onların təsnifatı   Qeyd edək ki, test imtahanında bütün fənlər üzrə ümumi təhsil müəssisələrində istifadə olunan dərsliklərə istinad olunur. (Təqdim olunan mövzular daha çox diqqət yetirilməli olanlardır).   Xatırladaq ki, test imtahanında bütün fənlər, həmçinin metodika və pedaqogika üzrə iştirakçıların bilik və bacarıqları həm nəzəri, həm də praktik şəkildə yoxlanılır. Bütün fənlər həmçinin metodika və pedaqogika üzrə iştirakçıların tətbiqetmə, təhliletmə, problem həlletmə və digər bacarıqları praktik və situativ suallarla ölçülür.

Sabah Bakıda və Abşeron yarımadasında hava şəraitinin dəyişkən buludlu olacağı, arabir tutulacağı, əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Sozcu.az xəbər verir ki, gecə və səhər bəzi yerlərdə zəif duman olacaq. Mülayim cənub-qərb küləyi gündüz bəzi yerlərdə arabir güclənəcək, axşam şimal-qərb küləyi ilə əvəz olunacaq. Havanın temperaturu gecə 0-3° isti, gündüz 9-14° isti olacaq. Atmosfer təzyiqi 769 mm civə sütunundan 762 mm civə sütununa enəcək. Nisbi rütubət gecə 70-80 %, gündüz 55-60 % olacaq. Martın 5-də Azərbaycanın rayonlarında havanın əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Bəzi yerlərdə arabir duman olacaq. Mülayim qərb küləyi bəzi yerlərdə arabir güclənəcək. Havanın temperaturu gecə 0-5° isti, gündüz 11-16° isti, dağlarda gecə 5-10° şaxta, gündüz 3-8° isti olacaq. Gecə və səhər bəzi dağlıq rayonlarda yollar buz bağlayacaq.

Gədəbəy Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının sabiq müavini Vəfa Allahverdiyeva və onunla birgə mühakimə olunan Təranə Bağırovanın cinayət işi üzrə məhkəmə prosesi keçirilib. Sozcu.az Teleqraf-a istinadən xəbər verir ki, Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsində hakim Aygün Abdullayevanın sədrliyi ilə keçirilən prosesdə təqsirləndirilən şəxslər iştirak etməyib. Hakim bildirib ki, bu səbəbdən proses təxirə salınır. Məhkəmənin növbəti iclası aprelin 20-da davam edəcək. Qeyd edək ki, bir müddət əvvəl tutduğu vəzifədən uzaqlaşdırılan Vəfa Allahverdiyeva tanışı Təranə Bağırova ilə əlbir olaraq dələduzluq etməkdə ittiham olunur. Cinayət işi üzrə zərərçəkmiş qismində tanınan Gədəbəy rayon sakini Cavanşir Məmmədəliyevdir. İttihama görə, təqsirləndirilən xanımlar Cavanşir Məmmədəliyevi ədəbəy Rayon Təhsil Şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin ediləcəyi ilə aldadaraq 51 min manat pulunu alıblar. Təranə Bağırova bir müddət əvvəl başqa dələduzluq əməlinə görə məhkum edilib. Sabiq müavin isə həbsdə deyil. İstintaq dövründə onun barəsində polis nəzarətiinə vermə qətimkan tədbiri seçilib. Onların hər ikisinə qarşı Cinayət Məcəlləsinin 178.3.2-ci (dələduzluq-külli miqdarda ziyan vurmaqla törədildikdə) maddəsi ilə ittiham irəli sürülüb. Qeyd edək ki, Vəfa Allahverdiyeva əvvəllər Gədəbəy Rayon İcra Hakimiyyətində ictimai-siyasi və humanitar məsələlər üzrə şöbənin müdiri vəzifəsini icra edib.

“Son 22 ildə ölkədə ahılların sayı 99,44 faiz artıb”. Bu sözləri "Yeni Sabah"a sosioloq Üzeyir Şəfiyev deyib. O bildirib ki, ümumi düşüncənin əksinə, Azərbaycanda demoqrafik ləngimə müşahidə olunur: “Məsələn, 2023-cü ilin statistikasına baxsaq, görərik ki, həmin il əvvəlki ilə nisbətən demoqrafik artımda 15% enmə müşahidə olundu. 2024-cü ildə də oxşar tendensiya özünü göstərdi. "Sosial xidmətin inkişafəna dair Dövlət Propqramı"nda qeyd olunub ki, son 22 ildə əhalinin sayı 26,4 faiz artsa da, ahılların sayı 99,44% artıb. Bu o deməkdir ki, təbii artımda bir qədər ləngimə var. Bunun ilkin səbəbi nədir? Azərbaycanda nikaha girənlərin sayında azalma var. Eyni zamanda, gənclərin sayı da azalıb. Misal üçün, 10 il qabaq gənclər ölkə əhalisinin təqribən 29-30 faizini təşkil edirdi. Bu gün gənclər ümumi əhalinin 21-22 faizini təşkil edir. Nəzərə almalıyıq ki, boşanmaların da statistikasında artım var. Bunlar hamısı təbii artıma mənfi təsir göstərən amillərdir”.  Sosioloq qeyd edib ki, dünyanın bir çox ölkələrində əhalinin təbii artımının təşviqi üçün bir sıra addım atılır: “Ölkələr çalışır ki, demoqrafik artımı təşviq etsinlər. Türkiyə prezidenti Ərdoğan həm bizə, həm öz ölkəsinə müraciət etdi. O bildirdi ki, ailə planlaşdırmasında Azərbaycan üçün 5 uşaq, Türkiyə üçün 3 uşaq olsa, daha yaxşı olar. Təbii artımı təşviq etmək üçün əlavə tədbirlər görməyə zərurət yarana bilər. Hətta bu yaxınlarda Milli Məclisdə "çoxuşaqlı ailə" anlayışının 5 uşaqdan 3 uşağa endirilməsi ilə bağlı təklif irəli sürüldü. Əslində, məqsəd Azərbaycanda təbii artımı təşviq etmək, dəstək olmaqdır. Yəni 5 uşağa nəzərdə tutulan imtiyazlar 3 uşaqlı ailəyə də tətbiq olunacaq. Yəni hər uşağa görə verilən 105 manat onlara da veriləcək. Əlbəttə, əgər bu qanun qəbul olunarsa. Əgər təbii artım aşağı düşürsə, mexaniki artım yüksəlir. Yəni miqrantların hesabına əhali arta bilər. Bu, genefond təhlükəsizliyi üçün problem yaradır. Hazırda Avropa ölkələrinin bir çoxu bu təhlükə ilə üz-üzədir. Belə problemin ölkəmizdə yaşanmaması üçün çalışmalıyıq ki, təbii artım yüksək səviyyədə olsun”.

Sabah Ramazan ayının üçüncü günüdür. Sozcu.az xəbər verir ki, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin açıqladığı Ramazan təqviminə əsasən, imsak saat 05:46, iftar isə saat 18:49-dadır. Ramazan ayının 3-cü gününün duası: “İlahi, bu gün mənə hüşyarlıq və ayıqlıq ruzisini əta et, məni səfehlik və dərrakəsizlikdən uzaqlaşdır. Bu gün göndərdiyin hər şeydə mənə xeyir nəsib et. Səxavətinə and verirəm, ey əliaçıqların ən səxavətlisi!”

Bu gün Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) tam (11 illik) orta təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış imtahanı keçirib. Sozcu.az xəbər verir ki, buraxılış imtahanının nəticələrinin nə vaxt açıqlanacağı məlum olub. Bildirilib ki, martın 3-dən etibarən DİM-də imtahan protokolları və cavab vərəqlərinin emalına başlanılacaq. İmtahanlarda istifadə olunan yazılı cavab tələb edən açıq tipli tapşırıqların yoxlanılması vaxt tələb etdiyindən nəticələrin yaxın 6 həftə ərzində elan olunması nəzərdə tutulur.

Martın 3-də Bakıda və Abşeron yarımadasında hava şəraitinin dəyişkən buludlu olacağı, arabir tutulacağı, əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Bu barədə Sozcu.az-a Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən bildirilib. Gecə və səhər bəzi yerlərdə zəif duman olacaq. Mülayim cənub-qərb küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 0-3° şaxta, gündüz 2-6° isti olacaq. Atmosfer təzyiqi 770 mm civə sütunundan 765 mm civə sütununa enəcək. Nisbi rütubət gecə 70-75 %, gündüz 65-70 % təşkil edəcək. Azərbaycanın rayonlarında havanın əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Lakin gecəyə doğru bəzi dağlıq ərazilərdə yağıntılı olacağı, qar yağacağı ehtimalı var. Ayrı-ayrı yerlərdə arabir duman olacaq. Mülayim qərb küləyi əsəcək. Havanın temperaturu gecə 2-6° şaxta, gündüz 5-9° isti, dağlarda gecə 9-14° şaxta, yüksək dağlıq ərazilərdə gecə 14-19° şaxta, gündüz 0-5° şaxta olacaq. Bəzi yollar buz bağlayacaq.

Xəbər verdiyimiz kimi, Azərbaycan Ordusunun hərbi qulluqçusu, 1975-ci il təvəllüdlü Rüstəmov Faiq Akif oğlu kəskin ürək çatışmazlığı, ürəyin işemik xəstəliyi, miokard infarktından vəfat edib. Sozcu.az vəfat edən hərbçimizin fotosunu təqdim edir:

Mart ayında Azərbaycanda şənbə və bazar günləri də daxil olmaqla 18 gün iş olmayacaq. 20, 21, 22, 23, 24 mart tarixləri Novruz bayramı ilə əlaqədar qeyri-iş günləridir. Belə ki, 22, 23 mart tarixləri şənbə və bazar günləri olduğu üçün əlavə olaraq 25, 26 mart tarixləri də tətil günü hesab ediləcək. Digər tərəfdən, Nazirlər Kabinetinin qərarına əsasən, 27 və 28 mart iş günləri ilə müvafiq olaraq 10 mart və 1 aprel istirahət günlərinin yerləri dəyişdirilib. Bununla da 27 və 28 mart tarixlərində də iş olmayacaq. 30 və 31 martda Ramazan bayramı qeyd olunduğu üçün həmin günlər də qeyri-iş günləri siyahısına daxil ediləcək. Həmçinin, 1-2, 8-9, 15-16 mart tarixləri həftəsonu olduğu üçün ümumilikdə, mart ayında 18 gün qeyri-iş günü hesab ediləcək. Bayramdan sonra ilk iş günü isə aprelin 1-i olacaq.

Milli Hidrometeorologiya Xidmətinin fevralın 28-i saat 18:00-a olan məlumatına əsasən hazırda Bakıda və Abşeron yarımadasında, eyni zamanda Qobustan, Altıağac, Quba, Qusar, Xaltan, Şabranda qar yağır. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə Xidmətdən məlumat verilib. Sarı xəbərdarlığa uyğun olaraq qərb küləyinin sürəti Laçında 19 m/s, Zəngilanda 18 m/s, Kəlbəcərdə 17 m/s, Şirvanda 15 m/s-yə çatıb. Havanın temperaturu Bakıda və Abşeron yarımadasında 1, Aran rayonlarında 7, Naxçıvan MR-da 5 dərəcəyədək isti, dağlıq rayonlarda 12 dərəcəyədək şaxta qeydə alınıb.

Fevralın 27-28-də Azərbaycanda bir neçə zəif maqnitudalı zəlzələ qeydə alınıb. Belə ki, ötən gün İsmayıllı rayonunda 3,3 maqnitudalı yeraltı təkan baş verib, ocağı 46 km dərinlikdə yerləşib. Həmin gün Xəzər dənizində də 3,1 maqnitudalı zəlzələ qeydə alınıb. Fevralın 28-də isə yenə İsmayıllı rayonunda zəlzələ baş verib – yerli vaxtla saat 07:49-da qeydə alınan təkanların maqnitudası 3 olub, ocağı isə 3 km dərinlikdə yerləşib. Zəlzələlər hiss olunmayıb və hər hansı fəsad törətməyib. Modern.az-a danışan Geologiya və Geofizika İnstitutunun şöbə müdiri Qulam Babayev bildirib ki, təşvişə səbəb yoxdur: “Bu bir dövrlükdür, mən hər zaman qeyd edirəm ki, tektonik-seysmik aktivlik müəyyən dövrlük müşahidə olunur. Xəzər dənizi ən mürəkkəb tektonik zonalardan biridir. Burada bir neçə qovşaqlar mövcuddur. Beləliklə Xəzər dənizi ərazisi seysmik ocaqlarla zəngindir. Bütün ərazi boyu, şimal, orta və cənub hissəsi seysmik ocaqlar mövcuddur. Təbii ki, mütəmadi olaraq zəlzələlər baş verəcək. Hər zaman deyirəm ki, hiss olunan zəlzələlər il boyu qaçılmazdır”. Onun sözlərinə görə, nəinki Azərbaycanda, bütün dünyada tektonik və seysmik aktivlik dövrü yaşanır: “Gördüyünüz kimi Egey dənizində bir qədər müddət əvvəl ardıcıl olaraq güclü zəlzələlər baş verdi. Türkiyə, Yunanıstan, İtaliya və digər ölkələr silkələndi. Azərbaycanda yer hərəkətləri o dərəcədə intensiv sürətlə baş vermir. Hərəkət var, amma intensiv sürətdə deyil. Qonşu ölkələrlə müqayisədə bizdə intensiv sürət yoxdur. Ona görə də dağıdıcı zəlzələlər gözlənilmir. Amma hiss olunan zəlzələlər qaçılmazdır. Bu zəlzələlər 4, 4.5 maqnitudalı da ola bilər. Qonşu ərazilərdə seysmik ocaqlar aktivləşən zaman Azərbaycan ərazisinin sabit qalması mümkün deyil. Bu fiziki qanunlara da ziddir, qonşu ərazilərdə silkələnmə varsa, ola bilməz ki, Azərbaycan sabit qalsın. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycan ərazisi seysmik ərazi sayılır, dövrülik daxilində hiss olunan zəlzələlər baş verə bilər, amma təşvişə səbəb yoxdur”.

Səbail rayonu, Badamdar qəsəbəsində, Suraxanı rayonu, Zığ qəsəbəsində, Qaradağ rayonu, Lökbatan qəsəbəsində qaz xəttində aşkar olunmuş sızmaların aradan qaldırılması məqsədilə 27.02.2025-ci il saat 10:00-dan etibarən qaz təchizatı dayandırılacaq. "Azəriqaz"dan Sozcu.az-a verilən məlumata görə, qaz təchizatı dayandırılan müddətdə Səbail rayonu üzrə Əli Nəzərov, İbrahim Xəlilov, Tofiq Məmmədov, Seymur Məmmədov, Nurəddin Paşayev, Neftçilər küçələrinin, Badamdar şosesinin və 3-cü yaşayış massivinin bir hissəsinin, Qaradağ rayonu üzrə 1-ci, 2-ci, 3-cü, 6-cı yaşayış massivlərinin və B.Niftəliyev, İ.Nəbiyev küçələrinin, Suraxanı rayonu üzrə isə Zığ qəsəbəsinin bir hissəsinin qaz təchizatında fasilə yaranacaq.