Siyasət

Nüfuzlu “The Guardian” nəşrində Azərbaycanla bağlı məqalə dərc olunub.  Sozcu.az xəbər verir ki, məqalənin müəllifi Patrik Vinturun, ilk növbədə, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın bu günlərdə Sankt-Peterburqda görüşdüklərini xatırladıb. Qeyd edilib ki, Azərbaycanın rəsmi şəxsləri ölkənin çoxillik münaqişəyə son qoymaq üçün Ermənistanla sülh sazişinin imzalanmasına yaxın olduğunu bəyan ediblər. O, Azərbaycanın antiterror tədbirləri nəticəsində Qarabağ bölgəsi üzərində nəzarəti tam bərpa etdiyini bildirib. Vurğulanıb ki, iki ölkə münasibətləri normallaşdırmaq və sərhədləri qarşılıqlı tanımaqla sülh sazişinin imzalanması barədə danışıqları sürətləndirib. Oxucuların diqqətinə çatdırılıb ki, bu yaxınlarda hər iki tərəf xoş məram nümayiş etdirərək saxlanılan şəxsləri dəyişdirib. Eyni zamanda, tərəflər vasitəçi olmadan birgə bəyanatla çıxış ediblər. Məqalədə bildirilib ki, dekabrın 26-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Sankt-Peterburqda Paşinyanla görüşüb. Tərəflər artıq sülh sazişi üzrə potensial və nisbətən qısahəcmli bir neçə layihəni mübadilə ediblər. Azərbaycan Prezidentinin xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndəsi Elçin Əmirbəyov deyib ki, ölkə hazırda sonuncu sülh sazişi layihəsində göstərdiyi təkliflərə Ermənistanın cavabını gözləyir. “Anlamaq vacibdir ki, danışıqların belə bir həlledici mərhələsində biz göründüyü kimi, yekun sazişin imzalanmasından elə də uzaq deyilik, bu halda bizə nəticəyə gətirib çıxaracaq səylər gərəkdir. Mən bilirəm ki, üç onillik ərzində davam edən və heç bir ciddi nəticələr verməyən danışıqlardan sonra tərəflərin hər birində müəyyən yorğunluq, üstəlik, hər hansı həqiqi nəticələr olmadan tərəflərin bir-biri ilə görüşlərinin hələ nə qədər davam edəcəyi ilə bağlı yaranmış məyusluq var”, - deyə o qeyd edib. Müəllif qeyd edir ki, E.Əmirbəyovun sözlərinə görə, sülh sazişi layihəsinin beş prinsipi aşağıdakı maddələri ehtiva edir: bir-birinin ərazi bütövlüyünə, suverenliyinə və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin toxunulmazlığına qarşılıqlı hörmət, indi və gələcəkdə bir-birilərinə qarşı hər hansı ərazi iddialarını və ziddiyyət təşkil edən hər hansı aktları, gücdən istifadə və ya güc tətbiq etmək hədəsi kimi BMT nizamnaməsinə zidd olan hər hansı hərəkətləri rədd etmək, eyni zamanda, Ermənistan ilə Azərbaycan arasında sərhədlərin delimitasiyası, iki ölkə arasında kommunikasiyaların və əlaqələrin qurulması. Sərhədlərin demarkasiyası məsələsi çətin olduğundan daha sonrakı mərhələdə də həll edilə bilər. Azərbaycan, həmçinin bu sazişin müəyyən mənada mübahisələrin həlli mexanizmini də nəzərdə tutmasını istəyir. “Biz, həmçinin yarana biləcək bütün mümkün anlaşılmazlıqları və fərqlilikləri yoluna qoya biləcək ikitərəfli komissiyanın yaradılmasını ehtiva edən maddənin sülh sazişində öz əksini tapacağı müqaviləyə nail olmağa üstünlük veririk”, - deyə nəşr E.Əmirbəyovun sözlərindən sitat gətirir. Müəllif, eyni zamanda, Naxçıvan məsələsinə də toxunur, 2020-ci ilin noyabrında imzalanmış Bəyanatda Paşinyanın Ermənistan ərazisindən keçməklə Azərbaycanın əsas hissəsini Naxçıvanla birləşdirən nəqliyyat kommunikasiyalarının açılmasına razılıq verdiyini bildirib. “Biz bundan artıq vaxt itirə bilmərik. Üç il ərzində Ermənistan hətta 42 kilometrlik yolun texniki-iqtisadi əsaslandırılmasına başlamayıb. Əlbəttə, biz Ermənistanı üzərinə öhdəlik kimi götürdüyü işi görməyə vadar edə bilmərik, üstəlik, bu layihəni zorla da olsa həyata keçirmək üçün həmin ölkənin ərazisinə müdaxilə edəcəyimizi güman etmək də çox mənasızdır. Buna görə də, biz İrandan keçməklə avtomobil və dəmir yolu xəttinin inşası üçün Tehrana müraciət etdik”, – deyə xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndə qeyd edib.

Azərbaycanın hədəfi Ermənistanla sülh sazişidir və ona çox yaxınıq. Sozcu.az Report-a istinadən xəbər verir ki, bunu Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri Fərid Şəfiyev qurumun 2023-cü ilin yekunlarına həsr olunan mətbuat konfransında deyib. O bildirib ki, hələlik sülh sazişinin imzalanacağı dəqiq tarixi demək çətindir: "Ən əsas odur ki, mənfi münasibət sıfıra endirilib. Demarkasiya, delimitasiya uzun prosesdir və bu, sənədə daxil edilməyəcək, çünki bu proses uzun çəkir. Rusiya ilə 25 il çəkib. Gürcüstanla sərhədin bir hissəsi heç müəyyən olunmayıb".

“İrəvanla Bakı arasında sülhün bağlanması üçün fürsət yaranıb”. Bunu Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan İrəvanda iranlı həmkarı Hüseyn Əmir-Abdullahianla birlikdə keçirdiyi mətbuat konfransında deyib. O bildirib ki, İrəvan prosesin uğuruna inanır. Ermənistan rəsmisinin sözlərinə görə, İrəvan Azərbaycanın sülh müqaviləsi üzrə son təkliflər paketi ilə bağlı yanaşmalarını öyrənəcək və lazımi qaydada təqdim edəcək.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan MDB dövlət başçılarının qeyri-rəsmi sammitində bir araya gəlib. Sozcu.az xəbər verir ki, Ermənistan hökuməti tərəflər arasında təmasların olduğunu açıqlayıb. Liderlər ayaqüstü söhbət zamanı sülh gündəmindəki məsələləri müzakirə ediblər. Qeyd edək ki, görüş qeyri-rəsmi formatda baş tutub.

Prezident İlham Əliyev "Azərbaycan Respublikasının 2024-cü il dövlət büdcəsi haqqında" qanunu təsdiqləyib. Sozcu.az xəbər verir ki, qərar prezidentin rəsmi saytında dərc olunub. Azərbaycanın 2024-cü il dövlət büdcəsinin gəlirləri 34 173 000,0 min manat, xərcləri 36 763 000,0 min manat (o cümlədən, mərkəzləşdirilmiş gəlirləri 33 397 645,0 min manat, yerli gəlirləri 775 355,0 min manat, mərkəzləşdirilmiş xərcləri 35 978 197,0 min manat, yerli xərcləri 784 803,0 min manat) məbləğində təsdiq edilib.

Təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert, politoloq Ərəstun Oruclu 7 fevral 2024-cü il növbədənkənar Prezident seçkilərində iştirak edəcək. Sozcu.az xəbər verir ki, bu barədə o, feysbuk hesabında məlumat paylaşıb. “Müraciət, təklif və tələbləri nəzərə alaraq seçkilərə qatılmaq haqqında qərar verdim”,- politoloq qeyd edib.

Qarabağdan Ermənistana qaçan Samvel Şahramanyan Xankəndidə separatçı rejimin ləğvi ilə bağlı qərarından imtina edib və bildirib ki, “Dağlıq Qarabağın (qondarma) dövlət qurumlarının buraxılmasını nəzərdə tutan heç bir hüquqi sənəd yoxdur”. O, hətta qondarma “qurumlara” vaxtarışı olaraq “hökumətə” məlumat verməyi tapşırıb. Onun “müşaviri” kimi təqdim edilən Vladimir Qriqoryan isə bildirib ki, Şahramanyan İrəvana qayıtdıqdan sonra – oktyabrın 19-da separatçı rejimin fəaliyyətinin davam etdirilməsi ilə bağlı “fərman” imzalayıb və əsas sənəd bu qərardır. Beləliklə, separatçılar mövcudluqlarını davam etdirməkdə israrlı görünür. Xankəndidə verilən qərarla separatçı rejimin özünü buraxması 1 yanvar 2024-cü ilə qədər başa çatmalı idi, lakin separatçıların qaçması və erməni əhalisinin Qarabağı tərk etməsindən sonra bu qərarın heç bir əhəmiyyəti qalmadı və bundan sonra separatçıların İrəvanda “özünübərpası” da praktiki olaraq Azərbaycana təhlükə yaratmır. Şahramanyanın qərardan imtina etməsi isə Ermənistan daxilində qondarma “artsax” ideyası ətrafında baş verən qarşıdurmadan qaynaqlanır və bunun əsas zərbəsi də Ermənistan hakimiyyətinə dəyəcək: - daxili siyasətdə Paşinyana qarşı Qarabağ məsələsi üzərindən müxalif mövqe separatçıların, dolayısı ilə onların bağlı olduğu Qarabağ klanının inhisarında qalacaq və bu, kənar oyunçular, xüsusilə Rusiya üçün rıçaqlardan biridir; - separatçılar Qarabağla bağlı iddialarını davam etdirdiyi müddətdə sülh danışıqları, ümumiyyətlə, Azərbaycanla münasibətlərin normallaşması çətin görünür. Bu baxımdan, Şahramanyanın timsalında separatçıları susdurmaq Paşinyanın “ev tapşırığı” olmalıdır, əks təqdirdə Ermənistanın kommunikasiyaları açaraq, özünə yeni gələcək qurmaq planları kağız üzərində qalır.axar) Asif Nərimanlı

“Alen Simonyan sərhədlərin demarkasiya və delimitasiyası məsələsinin daha sonra da həll edilə biləcəyini istisna etməyib...” “Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyan  jurnalistlərlə keçirdiyi brifinqdə Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyevin Ermənistanla Azərbaycan arasında hazırlanan  sülh sazişi çərçivəsində sərhədlərin demarkasiya və delimitasiyası ilə bağlı fikrinə münasibət bildirib. Hikmət Hacıyev demişdi ki, sülh sənədində sərhədlərin müəyyənləşməsi ümumu sazişdən ayrıla və  buna daha sonrakı sürəcdə baxıla bilər”.  Bunu moderator.az-a açıqlamasında ermənişünas alim Qafaqr Çaxmaqlı söyləyib. “Alen Simonyan sərhədlərin demarkasiya və delimitasiyası məsələsinin daha sonra da həll edilə biləcəyini istisna etməyib. O, bunu belə izah edib ki,  sülh sazişini uzatmamaq üçün  həll olunması uzun müddət tələb edən həmin məsələya sonra da baxıla bilər. Misal olaraq Gürcüstanla Ermənistan arasında sərhədlərin təyin olunması çalışmalarının hələ də davam etməsini göstərib. Erməni spikerin bu fikri Ermənistanda ciddi narazılıqla qarşılanıb”, -davamında şərhçi belə deyib.    “Belə olan halda Ermənistanın baş nazirinin tez-tez səsləndirdiyi iki ölkənin ərazi bütövlüyü (Azərbaycanın 86,6 min kvadratkilometr, Ermənistanın 29, 8 min kvadratkilometr) çərçivəsində sülh sazişi hansı əraziləri əhatə edərək  imzalanacaq? Əgər ərazilərlə bağlı dəqiq bir razılaşma yoxdursa və Azərbaycanın dilindən 29,8 min kvadratkilometr ərazi ilə bağlı heç bir bəyanat olmayıbsa, demək, Paşinyanın səsləndirdiyi bu məsələ hələ həllini tapmayıb və Ermənistanın hazır olduğunu iddia etdiyi sənəddə bunun öz əksini tapmadığı da görünməkdədir. Sərhəd xətti hansı ərazilərdən keçir, orada Azərbaycanın 8 anklav kəndi və Ermənistanın zaman-zaman özünə birləşdirdiyi ərazilərin taleyi də həll edilməmişdir.  Belə çıxır ki, Ermənistanın yaxasını cırıb bir an öncə imzalamaq istədiyi sülh sazişi sənədi hazır deyil”, -deyən ermənişünas alim daha sonra erməni politoloqlarının Ermənistan spikerinin son bəyanatına verdiyi şərhləri də nümunə gətirir.  “Erməni siyasi şərhçi David Stepanyana görə, Alen  Simonyanın bəyanatı Ermənistanın yeni güzəştlərə gedəcəyinə işarədir.  Tərəflərin ərazi bütövlüyü tanınacaqsa, orada eyni rəqəmlər göstərilməməsi yeni problemlər yaradacaq və ortaya Azərbaycanın yeni tələbləri çıxacaq.  Erməni şərhçiyə görə Azərbaycanın tələbləri məlumdur. Bunlardan ən əsası: Azərbaycanın qərb rayonlarını Naxçıvanla birləşdirəcək  Zəngəzur dəhlizinin açılması və 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatda yer alan maneəsiz keçidin əldə edilməsidir. Ermənistan bu reallığa qarşı hansı arqumentləri qoya bilər? Mövcud reallıqlar tələb edir ki, Ermənistan indiyə qədər olan və bundan sonra olacaq (o cümlədən imzalanacaq sülh anlaşmasına)  öhdəliklərə uysun. Yalnız o zaman bölgədə qalıcı sülhə nail olmaq mümkündür.  Helsinki Vətəndaş Assambleyasının Vanadzor şöbəsinin müdiri  Artur Sakunts deyir ki, belə bir durumda Ermənistan sülh sazişini imzalamamalıdır. O bildirir ki, biz həmişə qeyri- müəyyənlik içərisində oluruq və sülh sazişinin  məzmununu bilmədiyimizdən və bu sazişin  Ermənistana nə verəcəyini bilmədən onu imzalamağa tələsirik; əgər sərhədlər bəlli deyilsə, hansı sazişdən söhbət gedə bilər.   Hər gün yeni siyasi situasiyanın , bölgəmizdə yeni durumun formalaşdığı bir zamanda Ermənistanın sülh sazişinə gedəcəyi şübhə doğurur və indiyədək bu saziş Ermənistanın qeyri- kontruktivliyindən, bəhanələrindən dolayı imzalanmayıb. İndi də ehtimal ki, Ermənistan onu uzatmaq siyasətini aparacaqdır. Ermənistanda aparılan təhlillərdən bunu anlamaq çox da çətin deyil”, - deyə Qafar Çaxmaqlı diqqətə çatdırıb.

Dekabrın 21-də Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) iclası keçirilib. Sozcu.az xəbər verir ki, iclasda Azərbaycan Respublikası Prezidentliyinə namizədliyi özü tərəfindən irəli sürülmüş Fuad Əliyevin məsələsi müzakirə olunub. Müzakirələrdən sonra Fuad Əliyevin növbədənkənar Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçkilərində namizədliyinin irəli sürülməsi təsdiqlənib.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev dekabrın 21-də Xocalı rayonunun Dağdağan kəndində olub. Sozcu.az bildirir ki, bu barədə məlumatı Azərbaycan Prezidentinin Mətbuat Xidməti yayıb.

Paşinyan Qarabağ separatçılarını Ermənistan dövlətçiliyinin altına qoyulmuş dinamit  hesab edir...” “İlin sonunda tamamilə ortadan qaldırılması nəzərdə tutulan qondarma qurumun “prezident aparatı”, “parlamenti”, “höküməti” və başqa qurumları artıq olmayacaq. Demək,  bu səhifə bağlanacaq. Amma onların yeni bir “oyunla” qarşımıza çıxacağı istisna edilmir” Ermənişünas alim Qafar Çaxmaqlı moderator.az-a açıqlamasında  3 ay öncə Qarabağda gorbagor(!) edilmiş separatçı-terrorçu rejimin İrəvana sığına bilmiş tör-töküntülərinin  hazırkı fəaliyyəti haqda danışarkən belə deyib. Şərhçinin fikirlərindən belə çıxır ki, hansısa beynəlxalq güclər separatçı-terrorçu rejimin Ermənistanda öz fəaliyətini davam etdirməsində maraqlıdır. “2024-cü il yanvarın 1-ə az qalıb. İndi Ermənistanda  Dağlıq Qarabağın separatçı qurumunun sonuncu rəhbəri Samvel Şahramanyanın sentyabrın 28-də separatçı qurumun bütün institutlarının ləğvi ilə bağlı imzaladığı sənəd daha çox müzakirə edilir.  İddia edənlər var ki, Şahramanyan bu sənədi basqı və təzyiq altında imzalayıb, Azərbaycan qarşısında müəyyən “öhdəliyi” olub və ona görə də azadlıqdadır, o biri “liderlər” kimi Bakı həbsxanalarında deyil. Şahramanyan deyilən bu şəxsin imzaladığı sənədlə bağlı  o fikir də səsləndirilir ki, İrəvana gələndən sonra o həmin sənəddən imtina edib, belə bir imza atmadığını deyib  və hətta Qarabağ erməniləri ilə görüşlərinin birində  Qarabağda olan separatçı institutların fəaliyyətini davam etdirdiyini bildirib. Və Azərbaycanın bu bölgəsi ilə bağlı Ermənistanda fəaliyyət göstərən 150  ictimai, siyasi, qeyri- hökümət və digər  təşkilatlarının dekabrın 9-da keçirilən toplantısında Qarabağa geri dönüşün təşkili haqda bəyanatın altına imza atıb”.  Həmin görüşdə qəbul olunan bəyanatda deyilir ki, Qarabağın səhifəsi hələ bağlanmayıb və Ermənistana gələn əhalinin beynəlxalq  haqları qalmaqdadır və onların geri dönüşü üçün təhlükəsizlik mexanizmləri yaradılmalıdır və onlar beynəlxalq güvənlik alaraq yenidən Qarabağa qayıtmalıdırlar”- deyə şərhçi bildirib.  “Ermənilərin guya  Azərbaycanın əhalini zorla  köç etdirməsi barədə fikirlərinin yalan olduğu hər an ortaya çıxır. Hamı bilir ki, onlara heç bir təzyiq edilməmişdir və özləri könüllü şəkildə Ermənistanın yolunu tutmuşlar.  Azərbaycan buna manemi olmalıydı?     Separatçı təşkilatların yarıgizli-yarıaçıq 9 dekabr görüşündən sonra  Ermənistan hakimiyyətin münasibətini  təhlil etsək, bu nəticəyə gələ bilərik ki,   Paşinyan və onun komandası Qarabağ separatçılarının  bu şəkildə  Ermənistanda fəaliyyətini məqbul hesab etmir və bunu Ermənistanın gələcəyinə təhlükə sayır, Ermənistan dövlətçiliyinin altına qoyulmuş iç dinamit  hesab edir”-  Qafar Çaxmaqlı açıqlamasının davamında belə deyib.    Azərbaycan rəhbərinin dəfələrlə vurğuladığı Ermənistanda revanşizmin qalması anlamında  bu, müəyyən əsaslar yaradır və  təşkilatların bir araya gəlib bəyanatlar verməsi Ermənistan – Azərbaycan sülh danışıqlarına mane olur. Paşinyan da əlavə başağrısı istəmir.  Bəziləri Qarabağ separatçılarının təşkilatlarının Ermənistandan çıxarılması və hansısa neytral ölkədə fəaliyyət göstərməsini təklif edirlər. Bütün bunlar göstərir ki, Qarabağ ermənilərinin bu şəkildə Ermənistanda qalması gələcəkdə ciddi və gərgin siyasi situasiya yarada bilər. İlin sonunda tamamilə ortadan qaldırılması nəzərdə tutulan qondarma qurumun “prezident aparatı”, “parlamenti”, “höküməti” və başqa qurumları artıq olmayacaq. Demək,  bu səhifə bağlanacaq. Amma onların yeni bir “oyunla” qarşımıza çıxacağı istisna edilmir”- deyə ermənişünas alim diqqətə çatdırıb.

COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi əlamətdar hadisədir və çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Sozcu.az xəbər verir ki, bunu “Report”a müsahibəsində BMT Baş katibinin sözçüsü Stefan Dujarrik deyib. Onun sözlərinə görə, bunun BMT üçün də çox böyük əhəmiyyəti var. “Biz ötən həftələrdə Azərbaycanın Ermənistanla razılaşma əldə etməsini, əsirlərin mübadiləsinin şahidi olduq ki, bu da müəyyən mənada münasibətlərin normallaşması və gərginliyin azalmasına gətirib çıxardı və eyni zamanda Azərbaycanın səriştəli və aydın bir ölkə kimi COP29-a ev sahibliyi etmək üçün rəsmi namizəd olmasına imkan verdi”, - o deyib. Onun sözlərinə görə, Ermənistanın COP29-un ev sahibliyinə namizədlikdə Azərbaycanı dəstəkləməsi gərginliyin azalmasının əlamətidir. “İqlim dəyişikliyi hamımızın üzləşdiyi əsas qlobal problemdir. Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkələri də iqlim dəyişikliyindən əziyyət çəkib və əziyyət çəkməkdə davam edir. Ona görə də biz Azərbaycanın COP29-a sədrliyini çox səbirsizliklə gözləyirik. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə Baş katibin həqiqətən ürəkdən davam etdirdiyi mübarizədir və düşünürəm ki, heç bir dünya lideri bu məsələdə onun qədər daha açıq və tutarlı olmayıb. Baş katib bu mübarizəni davam etdirəcək və o növbəti dəfə Azərbaycan Prezidenti ilə əməkdaşlığı səbirsizliklə gözləyir. Bəli, heç şübhəsiz ki, Baş katib COP29-da Azərbaycanda olacaq və ümid edirəm ki, mən də onunla gedəcəm və Azərbaycanı görəcəm (gülür). Mən bunu səbirsizliklə gözləyirəm.