"Şimal – Cənub" beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi (INSTC) və Şimal dəniz yolu Avrasiyada yük daşımaları sürətləndirməklə əvvəlki dəniz marşrutlarına sərfəli alternativ ola bilər.
2024 — cü ildə "Şimal – Cənub" genişmiqyaslı logistik layihə "Rusiya-İslam dünyası: KazanForum" 2023 Beynəlxalq İqtisadi Forumunda müzakirə olunduğu kimi yeni bir inkişafa nail olacaqdır. Avrasiya ölkələrinin yük daşıyıcıları Hind okeanı və Fars körfəzindən Xəzər dənizi bölgəsinə, Baltikyanı və şimal dənizlərindəki Rusiya limanlarına — dəmir yolu ilə yeni sürətli yolun açılmasını gözləyirlər.
İranda Rəşt şəhəri vasitəsilə ölkənin dəmir yolu şəbəkəsini Xəzər dənizinin liman infrastrukturu ilə birləşdirən yekun xəttin tikintisi artıq başa çatdırılır. Paralel olaraq, Şimal-Cənub dəhlizi çərçivəsində Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkmənistandan keçməklə Xəzər dənizi ətrafında qərb və şərq quru yolları inkişaf etdirilir. Ötən il Rusiya və İran arasında layihənin qərb qolunun Rəşt və Astara şəhərləri arasında sonuncu dəmir yolu hissəsinin tikintisinə dair saziş imzalanıb.
Rusiya "Şimal – Cənub" dəhlizinin inkişafına 2030-cu ilə qədər 280 milyard rubl sərmayə qoymağı planlaşdırır. Gələn il Rusiya Baş nazirinin birinci müavini Marat Hüsnullinin KazanForum 2023-də səsləndirdiyi proqnozlara görə, Rusiya ilə Xəzər regionu, Cənubi Və Cənub-Şərqi Asiya, Fars körfəzi ölkələri arasında yük dövriyyəsi "iki dəfə – ən azı 30 milyon tona, 2030 – cu ilə qədər isə 35 milyon tona qədər artmalıdır. Bu, 2021-ci ilə nisbətən 155% çoxdur." Mütəxəssislərin fikrincə, nəqliyyatın orta qiyməti 30-40% -dək azala bilər. Yük axınlarının həcmi nəzərəçarpacaq dərəcədə artacaq, tranzit potensialı güclənəcək və layihəyə üzv ölkələrin xarici bazarlarına çıxış genişlənəcək.
Bu işdə əməkdaşlıq etmək Xəzər dənizi ətrafındakı bütün ölkələr üçün faydalıdır”, - İranın Ticarətin Təşviqi Təşkilatının rəhbəri Əlireza Peyman-Pak KazanForum 2023-də bildirib.
Şimal-Cənub yüksək sürətli nəqliyyat dəhlizi multimodal xarakter daşıyır. Dəniz, dəmir yolu və avtomobil yolları ilə birləşir və Baltikdən Hind okeanına qədər olan marşrutun ümumi uzunluğu 7200 km-dir. Layihə çərçivəsində infrastrukturun inkişafı və birgə logistika məsələlərinin həlli artıq marşrutların müxtəlif nəqliyyat növləri ilə keçdiyi bir sıra ölkələri birləşdirir: Azərbaycan, Qazaxıstan, Türkmənistan, İran, Hindistan, İraq, Tacikistan, Özbəkistan.
Qitədə, o cümlədən Şimal Dəniz Marşrutu boyunca yüklərin sürətləndirilmiş və etibarlı çatdırılması üçün yeni imkanlar İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı ölkələrinin iştirakı ilə 2024-cü ilin mayında keçiriləcək növbəti KazanForumunda müzakirə olunacaq
